Quà quê

Sống ở nơi thị thành chộn rộn lo toan, thỉnh thoảng mẹ vẫn thường lấp đầy nỗi nhớ nhà trong tôi bằng những thức quà quê giản dị. Chuyến xe khách chật ních người và hàng hóa xuất bến ở quê nhà, mỏi mệt lăn bánh ngang qua xóm trọ sẽ chở theo bao yêu thương mà mẹ đã tỉ mẩn gói ghém. Khi là mớ cá đồng mẹ phơi khô qua mấy bận nắng, bỏ kèm với hộp tép nhỏ mà cha thu được từ mấy cái lưới lồng đặt ở con mương gần nhà. Lúc lại vài mớ rau muống, mùng tơi hái trong vườn đã nhặt sạch sẽ.

Mùa nào thức nấy, mẹ luôn dành cho đứa con xa quê những bó rau, chùm quả tươi ngon nhất từ mảnh vườn nhà. Đến mùa xoài chín, cha dùng cây vợt dài hái những quả xoài vàng ươm, ngọt lịm, rồi mẹ lót rơm khô dưới đáy thùng giấy, khéo léo đặt xoài vào đó để gửi cho tôi. Mẹ chọn những quả xoài hườm mới ửng nắng xếp thành một lớp phía dưới, ở giữa là loại xoài vừa chín tới và trên cùng là những quả chín mọng. Mẹ xếp đều như vậy để quả xoài không bị dập, ruột xoài giữ được vị ngọt thanh, đượm hương nắng gió quê nhà. Cầm quả xoài cát thơm thảo, dòng mủ xoài quánh dẻo chảy từ trên cuống vừa kịp khô lại, dính trên tay tôi, lòng lại nhớ những tinh sương mẹ dậy sớm lụi cụi quét lá xoài khô. Nhớ ngày thơ ấu, chị em tôi xách rổ lom khom dưới gốc mấy cây xoài của nhà dì nhặt quả rụng. Những mùa xoài trong ký ức đã qua, giờ chỉ còn lại trong lòng người đau đáu những giọt nước mắt ngậm ngùi...

Mỗi lần về quê, buổi sáng thức dậy việc đầu tiên của tôi là ra mảnh vườn trước nhà. Ngày xưa nó vốn là một bãi đất khô cằn, ngổn ngang đá sỏi, cây cỏ xác xơ. Cha phải vất vả cuốc đất, dọn dẹp đá sỏi, gánh đất bùn từ ruộng về đắp lên, rồi trải một lớp rơm ẩm mục để tạo nền tơi xốp. Sau đó mẹ ươm cây gieo hạt, chăm chút từ bụi bí đỏ leo hàng rào tre đến luống cải vừa cấy, giậu mồng tơi mới đâm chồi. Cha dựng giàn mướp hương bên nhánh ổi trổ hoa trắng lưa thưa, phía trước thân cây chuối xứ. Cuối vườn là gốc xoài cát, những bụi khoai môn mọc lúp xúp xung quanh chen giữa đám rau tập tàng mọc dại. Tôi ra vườn phụ mẹ nhổ cỏ, tưới cây, nghe tiếng chim sẻ nâu ríu ran trên nhánh xoài lá phủ lòa xòa, thấy lòng được vỗ về cảm giác bình yên.

Ở nơi phố thị ngược xuôi, khi niềm tin dần ngủ quên và người ta nhắc nhiều đến vấn đề vệ sinh thực phẩm, tôi lại càng thấy trân quý, nâng niu những cọng rau, hoa quả quê nhà. Đôi khi tôi ước được quay về thuở hái hoa bắt bướm, hồn nhiên như cây cỏ, hoặc có phép màu chuyển cả khu vườn tuổi thơ đến bên mình. Tôi sẽ không còn phải dè dặt khi xách giỏ đi chợ, không còn phân vân khi đứng trước một quầy hoa quả, rau xanh. Và những thức quà quê như cứu tinh của tôi khi tay chân vẫn còn đắn đo giữa chợ người, còn lòng mình thì dâng lên bao lớp sóng quắt quay nỗi nhớ nhà.

Cầm trên tay món quà quê, đôi khi tôi quên mất khái niệm thời gian. Chỉ có ký ức bỗng tỉnh dậy sau cơn mê dài và những mảnh nhớ rời rạc ghép lại thành con đò ngày xưa, đưa tôi ngược dòng về bến bờ thơ ấu. Thấy vị ngọt của bình yên thấm đượm trong từng giác quan. Và ngọn lửa của tình quê hương nồng đượm sưởi ấm tâm hồn. Tôi biết những món quà quê đâu chỉ đơn thuần là rau xanh, quả sạch, là bánh trái thảo thơm, mà đó là kết tinh của lòng yêu thương, quyện cùng những giọt mồ hôi của sự hy sinh lặng thầm. Hộp chuối khô ngào đường của mẹ, lọ mắm cá mà cha bắt dưới ao - những thức quà quê bình dị, quý hơn tất cả các món đồ xa xỉ ở nơi này...

Tản văn của TRẦN VĂN THIÊN