Nhiều vi phạm mua sắm, đấu thầu bắt nguồn chính từ giá gói thầu

Quang cảnh phiên họp Quốc hội khóa XV sáng ngày 24.5

Nhiều đại biểu Quốc hội đã tham gia thảo luận và cho ý kiến về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), trong đó tập trung chủ yếu làm rõ về lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu, chỉ định thầu mua sắm thuốc, hóa chất, trang thiết bị y tế…

Chỉ định thầu trong trường hợp khẩn cấp, đặc biệt

Thảo luận về dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) tại hội trường kỳ hợp thứ 5, Quốc hội khóa XV sáng 24.5, theo đại biểu Phạm Thị Kiều, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông, thực tế đại dịch COVID-19 đã cho thấy năng lực đáp ứng và tiếp cận các vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm, vaccine, trang thiết bị còn nhiều hạn chế, trở ngại do năng lực sản xuất trong nước chưa đáp ứng, các quy định về quản lý đấu thầu trang thiết bị y tế còn nhiều bất cập.

Để tháo gỡ những hạn chế, bất cập này, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung vào dự án luật nội dung khi có tình huống khẩn cấp, tổ chức được giao mua sắm có thể ứng trước hàng hóa để phục vụ đúng mục đích, yêu cầu cấp bách theo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, sau đó thực hiện quy trình chỉ định thầu rút gọn theo quy định.

Chung quan điểm, đại biểu Lê Thị Song An, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An cho rằng việc áp dụng Luật Đấu thầu trong công tác phòng, chống dịch COVID-19 đã cho thấy sự bất cập lớn khi các cơ quan chức năng tiến hành thanh, kiểm tra buộc các đơn vị phải thực hiện đúng trình tự, thủ tục về đấu thầu, trong khi tại thời điểm mua sắm tình hình dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, khó lường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của người dân, đòi hỏi phải đáp ứng kịp thời để bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của Nhân dân.

Từ thực tiễn nêu trên, bà An đề nghị Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát, bổ sung vào dự thảo luật quy trình, trình tự, thủ tục đấu thầu đối với các trường hợp cấp bách, bất khả kháng như chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh để nhằm tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan, tổ chức căn cứ thực hiện, tránh trường hợp sau khi thực hiện lại có những cách hiểu khác nhau.

Đại biểu Nguyễn Hữu Chính, Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội nhất trí với dự thảo về trường hợp được chỉ định thầu, trong đó bổ sung trường hợp gói thầu cung cấp thuốc, vật tư để cấp cứu người bệnh trong trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không đủ.

Với gói thầu mua thuốc, thiết bị y tế chỉ duy nhất có một hãng sản xuất trên thị trường do yêu cầu giải pháp công nghệ, ông Chính khẳng định áp dụng chỉ định thầu trong trường hợp này là giải pháp kịp thời đối với các trường hợp cấp bách như đại dịch COVID vừa qua. Tuy nhiên, để tránh lạm dụng, đại biểu kiến nghị cần thiết cân nhắc và quy định chi tiết tiêu chí, điều kiện áp dụng hình thức chỉ định thầu.

Giá gói thầu còn tồn tại nhiều bất cập

Thừa nhận trong thời gian qua những vi phạm chủ yếu trong mua sắm, đấu thầu cũng chính từ giá gói thầu, đại biểu Trần Thị Nhị Hà, Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho biết hiện nay việc xác định giá gói thầu được thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư 68 của Bộ Tài chính và đang tồn tại nhiều bất cập.

Dẫn chứng, một trong những phương thức xác định giá gói thầu là phương thức sử dụng 3 báo giá nhưng với phương pháp này không đảm bảo giá hàng hóa là giá thị trường, không phải giá giao dịch thành công, hợp pháp, công khai và cạnh tranh nên không thể sử dụng làm căn cứ xác định giá gói thầu.

Vì vậy, bà Hà đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc quy định nguyên tắc xác định giá gói thầu trong dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), tạo cơ sở pháp lý cho Chính phủ quy định chi tiết, cụ thể.

Nhân viên y tế tại bệnh viện sắp thuốc để cấp cho bệnh nhân

Với Điều 23 của dự thảo luật này quy định, được chỉ định gói thầu dịch vụ tư vấn, thuốc, thiết bị y tế, vật tư y tế... trong trường hợp "cần triển khai ngay để phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh, tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân", tuy nhiên, theo Đại biểu Trần Thị Nhị Hà, quy định này là cần thiết nhưng chưa rõ thế nào là "gói thầu cần triển khai ngay", có thể dẫn đến nguy cơ áp dụng tùy tiện hình thức chỉ định thầu.

Mặt khác, bà Hà cũng nhấn mạnh cụm từ "cần triển khai ngay" được quy định tại Luật Đấu thầu từ năm 2013 đã gây ra sự lúng túng trong áp dụng, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh. Một số đơn vị áp dụng hình thức chỉ định thầu đã bị xác định vi phạm trong việc lựa chọn hình thức đấu thầu. Do đó, đại biểu đề nghị cụ thể hóa khái niệm này.

Bên cạnh đó, vị Đại biểu đoàn thành phố Hà Nội này cũng đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành kịp thời ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể, rõ ràng, thống nhất giữa các quy định, tránh sự chồng chéo gây khó khăn cho các địa phương trong quá trình áp dụng.

Đại biểu Lã Thanh Tân, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng nhìn nhận các quy định về đấu thầu mua thuốc, hóa chất, thiết bị y tế của dự thảo luật còn chưa đủ căn cứ thực hiện, cần được tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý cho đầy đủ.

Phân tích thêm, ông Tân chỉ ra điểm hạn chế lớn nhất của cơ chế mua sắm tập trung là mất nhiều thời gian phải chờ đợi, vì mua sắm tập trung thường làm theo đợt được tổng hợp từ nhiều cơ quan, đơn vị, do đó nếu mua thuốc hiếm, có số lượng ít mà thực hiện mua sắm tập trung là không hợp lý, không thể đảm bảo được nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh.

Theo TTXVN