Chọn nghề thay con, liệu có tốt?

Học sinh bày tỏ nguyện vọng tại Ngày hội tư vấn tuyển sinh năm 2023

Đi học về, con tôi bảo: “Lớn lên con sẽ làm cầu thủ bóng đá vì các bạn trong lớp ai cũng khen con đá hay”. Nghe con nói, tôi chỉ biết im lặng. Bởi thực lòng tôi không muốn con trở thành cầu thủ bóng đá, dấn thân vào nghiệp thể thao. Nhưng nếu gạt phắt đi ước mơ đó lúc này chắc chắn con sẽ buồn. Con tôi mới học lớp 5, suy nghĩ còn non nớt. Nhưng chắc chắn khi con lớn hơn tôi sẽ cố gắng đồng hành, dần định hướng để con tự chọn nghề nghiệp phù hợp với nguyện vọng, khả năng của mình chứ không thay con quyết định.

Trong Ngày hội tư vấn tuyển sinh, giáo dục nghề nghiệp năm 2023 vừa được tổ chức tại Trung tâm Dịch vụ việc làm - Giáo dục nghề nghiệp Hải Dương, người dẫn chương trình mời một vài học sinh lớp 9 nói về ước mơ nghề nghiệp của mình thì đa phần các em đều bày tỏ sau này sẽ làm bác sĩ, giáo viên, luật sư… Hỏi lý do vì sao các em chọn những nghề ấy thì không ít em hồn nhiên bảo mẹ em định hướng hay nhà em nhiều người làm nghề đó…

Điều này cũng dễ hiểu bởi đa phần các em coi đó là nghề tốt nhưng thử hỏi nếu người nào cũng muốn làm bác sĩ, luật sư, nhà giáo thì ai sẽ làm công nhân, kỹ sư, nhân viên vệ sinh môi trường, nhà nông…

Cũng tại ngày hội, tôi khá ấn tượng với câu nói của chuyên gia tư vấn Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp và Bồi dưỡng kỹ năng sống, giá trị số TP Hồ Chí Minh rằng sai lầm nào cũng để lại sẹo nhưng sai nghề chính là vết sẹo cả cuộc đời. Chọn sai nghề khiến các em khó thăng tiến trong công việc.

Việc không hướng nghiệp từ sớm, không nghiêm túc trong chọn ngành nghề có thể tạo nên những hậu quả khó lường. Điều chuyên gia tư vấn Huỳnh Anh Bình buồn nhất trong buổi tư vấn tuyển sinh ấy là không có bất cứ một phụ huynh nào cùng con đến dự. Bởi anh hiểu rõ việc tư vấn hay chọn ngành, chọn trường cho con hiện nay đa phần do cha mẹ quyết định.

Thế mới có chuyện người gọi điện hay trực tiếp đến các trường hỏi về thủ tục tuyển sinh lại chủ yếu là cha mẹ. Trong khi các em là người học, sẽ lựa chọn một nghề phù hợp với sở thích, năng lực của mình thì lại không có quyền được tìm hiểu hay quyết định. Như vậy, có phải chính các phụ huynh đang tước đi quyền được lựa chọn tương lai của chính con mình?

Nếu vì ước mơ của cha mẹ, vì sự kỳ vọng của gia đình mà bắt các con phải gồng mình lên để làm điều người lớn muốn trong khi bản thân các em không thích thì thật tai hại. Một khảo sát mới đây của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tại một số trường đại học, cao đẳng và trung cấp cho thấy có khoảng 30% số sinh viên, học sinh tốt nghiệp có ý định làm việc lâu dài, trong khi 30% muốn tìm việc làm khác vì không phù hợp với khả năng, nguyện vọng và 40% chưa xác định mục tiêu nghề nghiệp. Con số này cho thấy số lượng học sinh, sinh viên chọn nhầm ngành học, trường học cũng không phải ít. Sự nhầm lẫn này có thể xuất phát từ nhiều yếu tố nhưng một phần từ quyết định của cha mẹ thay con.

Học sinh của Hải Dương cũng như trong cả nước đang chuẩn bị bước vào những kỳ thi quan trọng và mùa tư vấn tuyển sinh cũng đã đến. Thay vì bắt con viết tiếp ước mơ của cha mẹ, các phụ huynh chỉ nên đồng hành, định hướng để các con có lựa chọn đúng đắn, học và làm việc đúng với đam mê và năng lực của mình.

BẢO ANH