Một kế hoạch tinh vi được tính toán kỹ lưỡng

Việc Trung Quốc (TQ) thông qua “Cương yếu quy hoạch xây dựng và phát triển đảo du lịch quốc tế Hải Nam 2010-2020”. Trongbản quy hoạch này, TQ cũng nêu kế hoạch tăng cường mở tuyến du lịchđường không và đường biển ra quần đảo Hoàng Sa, đồng thời khuyến khíchviệc đăng ký quyền sử dụng đối với các đảo không người ở. Báo chí đã phỏng vấn TS luật Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ, xung quanh vụ việc này.

* Theo ông, đâu là mục đích của TQ khi thông qua “Cương yếu quy hoạch” này?

- Trước hết, phải khẳng định rằng việc làm này của phía TQ đã viphạm nghiêm trọng chủ quyền của VN, trái với tinh thần Tuyên bố về cáchứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) mà TQ và ASEAN đã cam kết thựchiện. Chính phủ VN đã chính thức lên tiếng phản đối và yêu cầu TQ phảichấm dứt ngay những hành động phi pháp đó. Điều này cũng cho thấy ý chícủa Nhà nước VN trong việc bảo vệ chủ quyền của mình trước bất cứ hànhđộng xâm phạm nào.

TS Trần Công Trục

Việc TQ thông qua quy hoạch này tiếp tục là một trong loạt chuỗihoạt động của TQ nhằm thực hiện mục tiêu “hợp thức hóa chủ quyền” trênthực tế mà TQ muốn thực hiện với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa củaVN mà họ đã sử dụng vũ lực để chiếm đóng. Nhìn rộng hơn, đây cũng làhoạt động nằm trong ý đồ chiến lược của TQ được họ kiên trì thực hiệntừ nhiều năm qua.

* Ông đánh giá thế nào về kế hoạch của TQ tăng cường mở tuyến du lịch ra Hoàng Sa?

- Nhìn nhận một cách khách quan, chúng ta có thể thấy trong bối cảnhhiện tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa chưa có những điều kiệnthuận lợi cho phát triển du lịch. Hai quần đảo này đều rất xa đất liền.Hoàng Sa cách đảo Lý Sơn (VN) khoảng 220 km, cách đảo Hải Nam (TQ)khoảng 260 km. Khoảng cách từ Hoàng Sa tới Trường Sa gần nhất cũngkhoảng hơn 600 km. Các đảo thuộc hai quần đảo này đều có diện tích nhỏ:đảo lớn nhất thuộc quần đảo Hoàng Sa có diện tích khoảng 1,5 km2, đảolớn nhất thuộc quần đảo Trường Sa cũng chỉ khoảng 0,5km2. Chủ yếu làcác đảo nửa chìm nửa nổi, điều kiện cho tổ chức du lịch là không lớn.Nếu nói để đầu tư du lịch thì rõ ràng đây không phải là khu vực hứa hẹnđem lại lợi nhuận. Đó là chưa kể đến việc đây là khu vực đang có tranhchấp về chủ quyền, cực kỳ nhạy cảm, hoàn toàn không phải là nơi thíchhợp để khai thác du lịch.

Như vậy, rõ ràng khi thông qua cương yếu này TQ đã có ý đồ hoàn toànkhác với những điều mà họ công bố. Không khó để có thể nhận thấy rằngTQ đã và đang tiếp tục có những hoạt động nhằm giành lấy sự công nhậntrên thực tế cũng như về mặt pháp lý chủ quyền đối với các đảo mà họ đãgiành được bằng các biện pháp quân sự. Trên thực tế, TQ đã có hàng loạtcác hoạt động phi pháp nằm trong chiến lược chung đối với biển Đôngđược thực hiện hết sức tinh vi. Trong đó có thể kể đến việc phê chuẩnthành lập các đơn vị hành chính thuộc tỉnh Hải Nam để “quản lý” quầnđảo Hoàng Sa và Trường Sa của VN; hằng năm công bố lệnh cấm đánh bắtcá; cử các tàu ngư chính tuần tiễu trên biển Đông để “bảo vệ ngư trườngcủa TQ”; ngăn cản, bắt giữ và bắt các tàu cá của VN phải nộp phạt...

Không chỉ có vậy, TQ cũng tận dụng và tranh thủ các kênh quốc tế đểthực hiện chiến lược này. Năm 1975, TQ đã yêu cầu Tổ chức Khí tượng thếgiới cho đăng ký đài khí tượng TQ thay thế cho đài khí tượng Sài Gòntại Hoàng Sa. Năm 1980, tại kỳ họp lần thứ 26 Hội Địa chất quốc tế ởParis (Pháp), phía TQ đã báo cáo và cho lưu hành tài liệu địa chất“Biến đổi kiến tạo các bể dầu khí TQ” và đưa ra bản đồ các bể dầu khítrong đó có đoạn nói quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là phần kéo dài củalục địa Trung Hoa. Năm 1983, tại hội nghị về Hàng không khu vực châu Á- Thái Bình Dương, TQ đưa ra hai tấm bản đồ vẽ đường biên giới trênbiển bao quanh gần hết biển Đông... Trước những động thái này VN đã đấutranh trực tiếp tại hội nghị, hoặc thông qua các văn kiện gửi chínhthức lên án và phản đối các hành động của TQ.

* Theo ông, TQ được gì sau những hoạt động “khẳng định chủ quyền” bất chấp luật pháp quốc tế như vậy?

- Việc thông qua cương yếu này như đã nói cũng là một trong các hoạtđộng được TQ thực hiện nhằm đạt mục tiêu ý đồ chiến lược của họ. TQđang muốn củng cố cơ sở pháp lý về chủ quyền đối với Hoàng Sa và TrườngSa, thứ mà theo nhiều nhà nghiên cứu là điểm yếu nhất của TQ.

Trên thực tế, từ trước tới nay, sự có mặt của TQ tại Hoàng Sa vàTrường Sa có được là do họ đã dùng vũ lực để chiếm đóng. Năm 1956, lợidụng thời điểm chuyển giao của VN sau Hiệp định Geneve có khoảng trống,TQ đã chiếm đóng phía đông quần đảo Hoàng Sa. Năm 1958, họ lại tiếp tụcđưa lực lượng chiếm phía tây Hoàng Sa nhưng đã bị quân đội Sài Gòn bắtgiữ toàn bộ lực lượng này và đưa về giam giữ ở Đà Nẵng. Năm 1974, lợidụng thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ đi vào giai đoạn cuối, TQ đãđưa quân chiếm nốt phần còn lại của quần đảo Hoàng Sa từ chính quyềnSài Gòn. Năm 1988, TQ lại tiếp tục đưa quân tấn công, chiếm đóng một sốbãi cạn ở Trường Sa. Tất cả các đảo mà TQ chiếm giữ hiện nay đều do họgiành được bằng vũ lực quân sự. Về mặt luật pháp quốc tế, việc sử dụngvũ lực để giành chủ quyền là không được phép. Nhưng thực tế, TQ đãchiếm đóng và bây giờ dùng mọi hình thức, thủ tục pháp lý và các hoạtđộng khác để củng cố “chủ quyền” của họ đối với 2 quần đảo Hoàng Sa vàTrường Sa, đặc biệt là đối với phạm vi biển thuộc “đường biên giới hìnhlưỡi bò” trong biển Đông mà TQ đã công bố.

UBNDtỉnh Quảng Ngãi bàn giao tờ lệnh quý cho Bộ Ngoại giao vào ngày10.4.2009. Văn bản cổ này được ban hành ngày 15 tháng 4 năm Minh Mạngthứ 15 (Giáp Ngọ - 1834) khẳng định chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa vàTrường Sa của VN, được gia tộc Đặng ở đảo Lý Sơn gìn giữ ngót gần 200năm qua

* TQ sẽ đạt được những điều gì thông qua những hoạt động này?

- Phải thấy rõ việc TQ thông qua quy hoạch này là có ý đồ về chínhtrị - pháp lý. Thậm chí, TQ sẽ sẵn sàng bù lỗ cho toàn bộ các hoạt độngdu lịch để thu hút du khách trong nước cũng như quốc tế. Những hoạtđộng này chí ít sẽ giúp TQ đạt được mục tiêu của họ, ví dụ việc cácđoàn khách quốc tế khi du lịch tại đây phải được phép của nhà chứctrách TQ, đó là một cách để họ thể hiện chủ quyền mà họ cho là “hợppháp” của mình. Có thể thấy sự khôn ngoan của TQ khi lấy danh nghĩa“Quy hoạch xây dựng và phát triển đảo du lịch quốc tế Hải Nam”. Hải Namhiện tại là một điểm du lịch rất nổi tiếng của TQ và họ đưa Hoàng Sa,Trường Sa vào đó khiến cho dư luận có thể khó phát hiện ý đồ của họ.

Về mặt tuyên truyền, đương nhiên họ sẽ cho in ấn và cung cấp bản đồtới du khách trong đó thể hiện chủ quyền của TQ đối với Trường Sa,Hoàng Sa... Thậm chí, TQ cũng sẽ tổ chức các triển lãm cổ vật mà họ nóiđã khai thác được ở khu vực này để chứng minh chủ quyền. Chưa kể đếnkhả năng các đoàn ngoại giao, quan chức nước ngoài hoặc các nhân vậtnổi tiếng cũng sẽ được đưa tới đây để phục vụ cho mục tiêu tuyên truyềncủa TQ.

Thủ thuật này còn tinh vi ở chỗ lấy danh nghĩa là một hoạt độngthuần túy dân sự, hòa bình, kết hợp văn hóa, du lịch nhưng đằng sau đólà cả một chiến lược tinh vi được tính toán kỹ lưỡng.

Lễkhao lề thế lính Hoàng Sa là một phần máu thịt của người dân Lý Sơn,được lưu truyền và bảo tồn từ hàng trăm năm nay để tri ân các bậc tiềnnhân đã hy sinh vì lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc nơi Hoàng Sa -Ảnh: Hiển Cừ

* Đâu là những hệ lụy đối với VN khi TQ thực hiện những hoạt động này ?

- Về phương diện pháp lý, trong nhiều năm qua VN đã liên tục phảnđối các hành động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải do phía TQ thựchiện. VN không bao giờ từ bỏ chủ quyền đối với hai quần đảo này.

Tuy nhiên, nếu các hoạt động này của TQ thành công, họ sẽ có nhiềulợi thế, đặc biệt là việc tranh thủ hợp pháp hóa tạo thuận lợi sau nàykhi phải giải quyết tranh chấp ở cơ quan tài phán quốc tế. Về mặt dưluận họ cũng sẽ tranh thủ để vận động, tuyên truyền chủ quyền của mìnhra quốc tế. Mới đây chúng ta cũng đã có bài học nhãn tiền về vụ bản đồcủa Hội Địa lý quốc gia Hoa Kỳ ghi nhận tên gọi của TQ đối với hai quầnđảo này. Rõ ràng những vụ việc tương tự có khả năng tiếp tục xảy ra làmcho ngày càng có nhiều người, thậm chí là cả giới chính trị và khoa họcquốc tế, tin vào chủ quyền của TQ đối với Hoàng Sa, Trường Sa. Điều nàylà vô cùng nguy hiểm và bất lợi đối với VN. Đó là những thủ thuật củaTQ mà VN phải hiểu và ngăn chặn. Bên cạnh đó nhiều khả năng họ cũng sẽlợi dụng danh nghĩa xây dựng du lịch, phát triển kinh tế để đầu tư vềquân sự.

Điều đáng mừng là VN đã có thái độ rất cương quyết về vấn đề này. Vídụ như việc những ngư dân của VN kiên quyết không nộp phạt, không kývăn bản khi bị TQ bắt giữ khi đang đánh cá hợp pháp trên vùng biển củaVN. Vùng biển của mình mà để họ bắt giữ rồi phải nộp phạt vì “đã xâmphạm chủ quyền của TQ” là điều không thể chấp nhận được.

* Trong bối cảnh này theo ông VN nên làm gì?

- Từ trước tới nay lập trường không thay đổi của VN là chủ trươnggiải quyết các bất đồng thông qua thương lượng hòa bình trên cơ sở tôntrọng luật pháp quốc tế và thực tiễn quốc tế, đặc biệt là Công ước củaLiên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982, tinh thần DOC năm 2002 nhằm giữ gìnhòa bình và ổn định trên biển Đông và khu vực. VN cũng đã liên tục lêntiếng khi các quốc gia liên quan có hành động xảy ra việc xâm phạm chủquyền của VN.

Trong trường hợp này VN cần tiếp tục tuyên truyền ra quốc tế để họthấy được mặt trái của vấn đề. Đưa ra các khuyến cáo và phân tích cầnthiết để tránh việc công dân các quốc gia khác vô tình tham gia vàohoạt động trên danh nghĩa du lịch nhưng thực tế nhằm âm mưu xâm phạmchủ quyền của VN. Cần nêu rõ hoạt động này của TQ không chỉ tạo nên sựmất ổn định của khu vực mà còn đe dọa đến an ninh của thế giới. Rõ ràngvới việc ký kết DOC, TQ đã có cam kết về việc không áp dụng các hànhđộng mở rộng, làm phức tạp hóa tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình vàổn định. Tuy nhiên TQ lại có những hành động hoàn toàn trái ngược.

* Bất chấp những phản đối của VN cũng như các quốc gia liênquan, TQ ngày càng thể hiện thái độ mạnh mẽ đối với vấn đề biển Đông.Nếu VN chỉ đơn thuần thể hiện lập trường của mình mà không có các hànhđộng cụ thể, theo ông có phải là cách thức hiệu quả?

- Đúng là VN đang ở một vị thế cực kỳ khó khăn. Tuy nhiên khó khănkhông có nghĩa là phó mặc số phận của mình. Ngoài việc tiếp tục đấutranh về mặt ngoại giao, pháp lý VN cũng cần tranh thủ và tìm kiếm sựủng hộ của quốc tế. Phải nói rõ để dư luận quốc tế hiểu rõ tránh đitheo cái guồng mà TQ đã định sẵn. Nên nhớ rằng TQ sẵn sàng chi rấtnhiều tiền để vận động hành lang.

VN cũng có thể đưa vấn đề này ra giải quyết ở quốc tế. Trong quátrình xử trí VN cũng cần hết sức tỉnh táo, nghiên cứu, dự báo, tínhtoán kỹ các động thái của họ từ đó đề ra đối sách thích hợp. Cần phảixác định đây là vấn đề đại sự, liên quan đến sự sống còn của quốc giamà có chuẩn bị kỹ lưỡng tránh tình trạng khi xảy ra chuyện mới tìm cáchxử lý.

Một ví dụ mà chính báo chí TQ đưa ra cũng rất đáng để VN suy nghĩ.Cuối tháng 4 vừa qua khi TQ cử các tàu ngư chính đi “bảo vệ ngư trường”đã bị tàu hải quân và máy bay chiến đấu của Malaysia áp sát, xua đuổisuốt 17 tiếng liền khi các tàu này xâm phạm lãnh hải của Malaysia. Rõràng trong phạm vi, điều kiện cụ thể, chúng ta phải có đối sách cầnthiết chứ không thể ngồi yên để họ dễ dàng muốn làm gì cũng được.

* Chân thành cảm ơn ông!