Thiếu trách nhiệm trong quản lý các dự án xây dựng cơ bản

Giao thông - Đô thị - Ngày đăng : 07:11, 31/07/2010

Hàng loạt những công trình dang dở, bỏ hoang trên khắp cả nước gây đang lãng phí lớn về tài nguyên đất đai, vốn... của Nhà nước. Đây là kết quả của sự yếu kém trong lĩnh vực quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.


“Khổ lắm, nói mãi”!

Mặc dù “căn bệnh” thất thoát, lãng phí trong sử dụng vốn đầu tư côngđã trở thành “mãn tính”, nhưng tới thời điểm hiện tại vẫn chưa có mộtliều thuốc nào để điều trị dứt hẳn. Một điều đáng lo ngại, tổng mức đầutư các dự án (DA) như trên thường chỉ tốn vài tỉ đến vài chục tỉ đồngnên trong ý nghĩ nhiều người nó chẳng “bõ bèn” gì so với “cục nợ” gầntrăm nghìn tỉ đồng của một tập đoàn. Tuy nhiên, với tình trạng đầu tưdàn trải, lãng phí diễn ra trên khắp cả nước những năm qua, nguồn vốnNgân sách Nhà nước (NSNN) thất thoát đến nay không phải là ít. Theođánh giá của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, lĩnh vực đầu tư xây dựng cơbản chiếm tới 70% nguồn vốn bị thất thoát, lãng phí trong sử dụng NSNN.


Người dân được chủ động giám sát

Theo Quyết định 80/2005/QĐ-TTg về quy chế Giám sát đầu tư cộng đồng,người dân được quyền tổ chức hội nghị của cộng đồng hoặc hội nghị đạibiểu của cộng đồng để bầu Ban giám sát đầu tư của cộng đồng.

Ban giám sát có quyền yêu cầu các chủ đầu tư cung cấp các thông tinphục vụ việc giám sát đầu tư. Kiến nghị các cấp có thẩm quyền đình chỉthực hiện đầu tư, vận hành DA trong trường hợp DA có ảnh hưởng nghiêmtrọng đến sản xuất, an ninh, văn hóa - xã hội, vệ sinh môi trường sinhsống của cộng đồng hoặc do chủ đầu tư không thực hiện công khai hóa vềđầu tư theo quy định.


Để xảy ra tình trạng trên, có rất nhiều nguyên nhân, nhưng theo TSPhạm Sỹ Liêm, Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng, nổi bật là do năng lựcyếu kém của các chủ đầu tư, thiếu tầm nhìn trong quy hoạch. “Làm mộtcái chợ đâu phải chỉ nghĩ đến việc ai mua, ai bán mà phải xem người tađi bằng gì đến chợ đó, có thuận tiện hay không”, ông nói. Ông Liêm chobiết, hiện tại trong xây dựng cơ bản, khâu thẩm định và phê duyệt DA,các nhà quản lý chỉ chăm chăm nhìn vào cái trước mắt, không nghĩ đếnviệc DA để hoàn thành phải như thế nào nên đã gây lãng phí lớn.

Nguyên nhân thứ hai, do các DA bị xé lẻ, và sự thiếu trách nhiệm củachủ đầu tư, ông Liêm dẫn chứng: Làm một cái cầu phải có đường hai bên,nhưng cầu thì bộ làm, đường địa phương làm. Hai “anh” này không phốihợp với nhau, mỗi “anh” một DA, nên đến khi cầu làm xong, mãi mà vẫnchưa thấy đường đâu... 

Theo ông Bùi Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân, BộKH-ĐT, khi quyết định đầu tư DA, có thể nhiều người góp ý, nhưng đôikhi vì lợi ích riêng nên chủ đầu tư vẫn cứ quyết định làm. Ngoài ra,theo TS Liêm, nhiều địa phương do mắc bệnh thành tích, đến ngày kỷniệm, ngày lễ phải hoàn thành DA cho bằng được, còn sử dụng hay khôngđể tính sau.


Chủ đầu tư - UBND phải chịu trách nhiệm

* Trong vai trò của mình, Vụ Đầu tư chỉ thực hiện việc giải ngân vốntheo phân bổ dự toán chi đầu tư NSNN hằng năm của Bộ KH-ĐT. Về tráchnhiệm trong thẩm định, giám sát sử dụng vốn các DA này, Bộ Tài chínhchỉ là một trong những bên liên quan, chỉ “phối hợp” với Bộ KH-ĐT, khinào Bộ này lên tiếng mời cùng đi kiểm tra mới tham gia. (Ông Phạm Đình Hồng, Vụ trưởng Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính)

* Các địa phương phải chịu trách nhiệm toàn diện đối với các DA mìnhtriển khai. Theo Nghị định 113, đầu mối giám sát ở các tỉnh là SởKH-ĐT, trách nhiệm phải là Sở và cao hơn là UBND tỉnh đối với các DAcấp tỉnh quản lý. Với các DA nhỏ hơn thuộc cấp huyện, cấp xã thì UBNDcác cấp này phải chịu trách nhiệm. (Ông Tăng Ngọc Tráng,Phó vụ trưởng Vụ Giám sát và Thẩm định đầu tư, Bộ KH-ĐT).


Ai làm sai người đó chịu?

Những DA bị bỏ hoang đã ngốn hàng nghìn tỉ đồng từ NSNN mỗi năm, vàngười ta đang đặt câu hỏi trách nhiệm này thuộc về ai? Theo ông TăngNgọc Tráng, Phó vụ trưởng Vụ Giám sát và Thẩm định đầu tư (Bộ KH-ĐT),Nghị định 113/2009/NĐ-CP, cũng như Luật NSNN... đã phân cấp rõ ràng khisử dụng NSNN, địa phương hoàn toàn chịu trách nhiệm với nguồn vốn đãđược phân bổ.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng cho rằng do quản lý, giám sát lỏng lẻonên các chủ đầu tư khi triển khai DA mới thiếu trách nhiệm, làm ăn bừabãi. Ông Nguyễn Đức Chung, Phó vụ trưởng Vụ Giám sát và Thẩm định đầutư, thẳng thắn cho biết Sở KH-ĐT làm cơ quan đầu mối chịu trách nhiệmgiám sát các công trình, nhưng khâu giám sát vẫn còn yếu do không theomột DA cụ thể, mà chỉ làm trên tổng thể. Trong khi đó, mặc dù ở dướicấp xã hoàn toàn có thể thành lập Ban giám sát cộng đồng nhưng ban nàyhoạt động không hiệu quả, và nhiều nơi không thành lập.

Cũng theo TS Phạm Sỹ Liêm, chính sự phân công, phân cấp nhưng khôngquản lý, giám sát chặt đã dẫn tới tình trạng trên, nên nếu cấp dưới làmsai cấp dưới chịu, còn cấp trên coi như “vô tội” dẫn tới việc quản lýcác DA thiếu trách nhiệm. Ngoài ra, trong quá trình phân cấp lại quênrằng liệu bên được phân cấp có đủ năng lực hay không.

Ý kiến đại biểu QH

* Ông Vũ Quang Hải, Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên (Ủy ban Pháp luật của QH):

“Nhiều lãnh đạo rất duy ý chí trong việc quyết định đầu tư các côngtrình, gây thiệt hại rất lớn. Một quyết định của lãnh đạo càng to baonhiêu, DA càng lớn bấy nhiêu thì thiệt hại cũng theo đó mà nhân lên.Trong khi đó, việc thanh kiểm tra DA, rồi kiểm toán nguồn vốn ngân sáchtuy hoạt động tích cực nhưng chế tài không đủ mạnh, không đảm bảo đượcsự răn đe. Một số kết luận, kiến nghị của kiểm toán chưa được các cơquan có thẩm quyền chấp hành nghiêm túc nên chưa siết chặt được kỷcương trong đầu tư công.

Để chấn chỉnh tình trạng này, trước khi xác định đầu tư xây dựng côngtrình nào, phải bắt đầu từ quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội - vănhóa ở địa phương. Từ quy hoạch ấy mới quy hoạch chi tiết, rồi xác địnhcác công trình triển khai xây dựng.

QH cũng nên có chương trình giám sát tổng thể các dự án sử dụng nguồnngân sách lớn, đồng thời, giao cho HĐND địa phương giám sát các DA ởmức vừa phải tại các địa phương đó để có một cuộc tổng giám sát nhữngcông trình xây dựng cơ bản, những hạng mục công trình đầu tư, đưa racon số về lãng phí, đầu tư kém hiệu quả, tìm giải pháp chấn chỉnh”.

* Trần Thị Quốc Khánh, ĐBQH Hà Nội, (Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của QH):

“Ngoài lỗ hổng về mặt quy định, luật pháp thì để xảy ra thất thoát,lãng phí từ các công trình, DA có phần nguyên nhân ở cái tâm của ngườilãnh đạo. Đây là vấn đề trách nhiệm cá nhân cần phải được xem xét, xửlý theo pháp luật. Ngoài ra, cần công khai hiệu quả đầu tư, sử dụngcông trình, DA đó cho người dân biết”.

Hải Âu (ghi)

Bạc Liêu chỉ đạo chấn chỉnh việc xây dựng chợ bỏ hoang

Ngày 28.7, theo Văn phòng UBND tỉnh Bạc Liêu, qua nội dung Báo Thanh Niên phản ánh tình trạng “Xây chợ... bỏ hoang”gây lãng phí lớn, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu đã chỉ đạo Sở Công thươngchủ trì phối hợp với UBND các huyện, TX và các đơn vị có liên quan khảosát tình hình đầu tư xây dựng, kinh doanh các chợ trên địa bàn tỉnh,đặc biệt là chợ Ngan Dừa (H.Hồng Dân); Châu Hưng A, Cầu Trâu (H.VĩnhLợi) mà Thanh Niên đã thông tin. Qua đó, đề xuất biện pháp khắc phục,tháo gỡ các khó khăn tồn tại và báo cáo UBND tỉnh trước ngày 15.8.

Trần Thanh Phong


(Theo Thanh niên)