Bác Hồ với Hiến pháp 1946

Bản Hiến pháp đầu tiên trong lịch sử nước nhà là một vết tích lịch sử Hiến pháp đầu tiên trong cõi Á Đông. Bản Hiến pháp đó chưa hoàn toàn nhưng nó đã làm nên theo một hoàn cảnh thực tế. Hiến pháp đó tuyên bố với thế giới nước Việt Nam đã độc lập. Hiến pháp đó tuyên bố với thế giới biết dân tộc Việt Nam đã có đủ mọi quyền tự do. Hiến pháp đó tuyên bố với thế giới: phụ nữ Việt Nam đã được đứng ngang hàng với đàn ông để được hưởng chung mọi quyền tự do của một công dân. Hiến pháp đó đã nêu một tinh thần đoàn kết chặt chẽ giữa các dân tộc Việt Nam và một tinh thần liêm khiết, công bình của các giai cấp.

Ngay trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ ngày 3-9-1945, Bác Hồ đã khẳng định: “Chúng ta phải có một Hiến pháp dân chủ”. Trên tinh thần ấy, ngày 20-9-1945, dù Quốc hội (Nghị viện nhân dân) chưa thành lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thành lập Ban dự thảo Hiến pháp theo Sắc lệnh số 34/SL. Ban dự thảo Hiến pháp gồm 7 người: Hồ Chí Minh, Vĩnh Thuỵ (Bảo Đại), Đặng Thai Mai, Vũ Trọng Khánh, Lê Văn Hiến, Nguyễn Lương Bằng, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh), trong đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm Trưởng ban. Ngày 10-11-1945, bản dự thảo Hiến pháp đã được đăng trên báo Cứu Quốc kèm theo thông báo của Chính phủ là: “Muốn cho tất cả nhân dân Việt Nam dự vào việc lập hiến của nước nhà nên Chính phủ thông báo bản Hiến pháp này để mọi người được đọc kỹ càng và tự do bàn bạc, phê bình… Ủy ban dự thảo Hiến pháp sẽ tập trung đề nghị sửa đổi theo ý kiến của nhân dân rồi trình Quốc dân Đại hội bàn luận”.

Hiến pháp của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà gồm có Lời nói đầu, 7 chương và 70 điều, đã được kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa I thông qua ngày 11-9-1946, với 240 trên tổng số 242 đại biểu tán thành. Đặc điểm cơ bản của Hiến pháp năm 1946 được thể hiện trong 3 nguyên tắc cơ bản, đó là: đoàn kết toàn dân, không phân biệt giống nòi, gái trai, giai cấp, tôn giáo; bảo đảm các quyền lợi dân chủ; thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân.

QUANG MINH (biên soạn)