Chất lượng dân số được nâng lên
Y tế - Sức khỏe - Ngày đăng : 09:26, 02/09/2013
Sau 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số (2003-2013), tỉnh ta cơ bản đã kiểm soát được tốc độ tăng dân số, duy trì bền vững mức sinh thấp...
Mô hình gia đình ít con (từ 1-2 con) đã trở nên phổ biến từ khi thực hiện Pháp lệnh Dân số năm 2003
Duy trì mức sinh thấp
Xã Bắc An (Chí Linh) có hơn 5.200 dân với 7 dân tộc anh em, nằm rải rác ở 10 thôn. Hơn 10 năm trước, nơi đây còn nhiều hủ tục lạc hậu, việc tuyên truyền về dân số - KHHGĐ vô cùng khó khăn do địa hình trải rộng cả vùng đồi núi. Sinh ra, lớn lên rồi tham gia công tác dân số trên mảnh đất quê hương mình, chị Tạ Thị Hà, Phó trưởng Ban Dân số xã Bắc An cảm nhận rõ sự đổi thay lớn ở vùng quê này từ khi thực hiện các quy định của Pháp lệnh Dân số năm 2003. "Tư tưởng đông con đã dần lùi xa. Hầu hết các cặp vợ chồng đã chủ động tìm đến biện pháp tránh thai hiện đại để duy trì mô hình mỗi gia đình chỉ có 1 - 2 con. Tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại những năm gần đây dao động ở mức 75 - 78%. Thay vì sinh nhiều con, các gia đình đã tập trung phát triển kinh tế, đầu tư cho con cái học hành", chị Hà cho biết.
Điều chỉnh quy mô, cơ cấu dân số là những quy định đầu tiên trong Pháp lệnh Dân số mà tỉnh ta đã thực hiện thành công. Tỉnh đã đưa chỉ tiêu kế hoạch giảm mức sinh hằng năm vào nghị quyết tại các kỳ Đại hội Đảng, kỳ họp HĐND các cấp và UBND tỉnh giao chỉ tiêu hằng năm cho các huyện, thành phố, thị xã thực hiện. Dân số tỉnh ta năm 2003 là hơn 1,6 triệu người, năm 2013 dự kiến là 1,7 triệu người. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên duy trì ở mức 0,94 - 0,95%/năm. Tốc độ tăng dân số trung bình hằng năm giai đoạn 1999 - 2009 là 0,3%/năm. Từ năm 1999 đến nay, tỉnh ta đã đạt và duy trì mức sinh thay thế ở mức thấp (trung bình một phụ nữ có 2 con).
Chất lượng dân số được cải thiện
Thực hiện đề án nâng cao chất lượng giống nòi, từ năm 2008 đến nay, huyện Nam Sách đã triển khai 3 đề án nhỏ gồm: sàng lọc trước sinh, sơ sinh; xây dựng mô hình tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân; kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số ở tất cả các xã, thị trấn đã tổ chức tuyên truyền các kiến thức về sàng lọc trước sinh, sơ sinh tới các bà mẹ nâng cao kiến thức về bệnh thiếu men G6PD, suy giáp trạng bẩm sinh, dị tật bẩm sinh do chất độc da cam/đi-ô-xin... Từ năm 2008 đến nay, huyện đã lấy mẫu máu gót chân khoảng 700 ca, phát hiện 22 trường hợp nghi thiếu men G6PD. 5 xã triển khai mô hình khám và tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân (An Lâm, Nam Tân, Thái Tân, Thanh Quang, An Bình) thu hút hơn 1.300 thành viên tham gia các câu lạc bộ tiền hôn nhân. Những hoạt động trên đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân về các vấn đề chăm sóc sức khỏe sinh sản, các bệnh tật bẩm sinh có thể xảy ra với thế hệ tương lai.
Trong khuôn khổ chương trình mục tiêu quốc gia về dân số - KHHGĐ, tỉnh ta đã tích cực triển khai một số đề án, mô hình. Nổi bật là Đề án “Nâng cao chất lượng dân số thông qua tuyên truyền vận động phát hiện, can thiệp sớm bệnh, tật ở thai nhi và sơ sinh giai đoạn 2007 - 2010” tại 140 xã. Từ năm 2011- 2012, đề án tiếp tục được duy trì và mở rộng tại 183 xã. Kết quả năm 2012, tỷ lệ sàng lọc trước sinh cho bà mẹ mang thai có nguy cơ cao đạt 7% (Trung ương giao chỉ tiêu 6%), tỷ lệ sàng lọc sơ sinh đạt 19% (chỉ tiêu 15%). Mô hình “Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân” được triển khai tại 25 xã của 5 huyện, thị xã (Thanh Miện, Ninh Giang, Chí Linh, Nam Sách, Kinh Môn) và Đề án “Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh” thực hiện tại 12 huyện, thị xã, thành phố. Từ năm 2011 - 2012, tỉnh ta phối hợp với Bệnh viện Nhi Trung ương khám sàng lọc khiếm thính cho 7.326 trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo, phát hiện, tư vấn, theo dõi và khám lại cho 226 trẻ. Chương trình tiếp tục được thực hiện thường xuyên tại Bệnh viện Phụ sản tỉnh. Qua đó, chất lượng dân số ngày càng được nâng cao về thể chất, trí tuệ và tinh thần. Tuổi thọ bình quân ở tỉnh ta tăng từ 71,7 tuổi (năm 1999) lên 74 tuổi (năm 2009), cao hơn mức bình quân của cả nước (72,8 tuổi). Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi giảm từ 28,3% năm 2003 xuống 14% năm 2012.
Tỷ trọng dân số trẻ giảm, đồng nghĩa với việc giảm áp lực đối với cơ sở hạ tầng giáo dục như trường lớp, giáo viên... tạo điều kiện thuận lợi cho tập trung nâng cao chất lượng giáo dục. Liên tục từ năm 2000 đến nay, tỷ lệ nhập học cấp tiểu học đạt từ 99,9 - 100% và tỉnh ta được công nhận đạt chuẩn tiểu học đúng độ tuổi và đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS.
Còn những thách thức
Vài năm gần đây, số sinh trên địa bàn tỉnh ta đang tăng nhanh, tình trạng sinh con thứ 3 trở lên có chiều hướng tăng, nhất là số trường hợp sinh con thứ 3 là đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức ngày càng tăng, ảnh hưởng không nhỏ tới công tác tuyên truyền xây dựng quy mô gia đình ít con. Tỷ số giới tính khi sinh cao là nguy cơ mất cân bằng giới tính trầm trọng ở tất cả 12 huyện, thị xã, thành phố. Tỷ lệ người cao tuổi đang tăng cao trong khi đó các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi còn hạn chế. Nhận thức của người dân về khám sức khỏe tiền hôn nhân, việc sàng lọc trước sinh, sơ sinh… còn chưa đầy đủ.
Theo ông Phạm Hồng Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh để đáp ứng được tình hình mới, Pháp lệnh Dân số cần được thay thế bằng Luật Dân số với các chính sách cụ thể, chi tiết phù hợp thực tiễn cuộc sống, với nguyện vọng và đem lại lợi ích cho nhân dân trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Trong đó, cần đưa nội dung chính sách khuyến khích hỗ trợ ưu tiên cho trẻ em gái, đặc biệt các gia đình có con một bề là con gái, chính sách đối với người cao tuổi, phụ nữ và nêu cao trách nhiệm của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, cộng đồng. Cần có quy định cụ thể để nâng cao chất lượng dân số như bắt buộc phải kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn; quản lý chặt chẽ hơn dịch vụ phá thai. Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về dân số, sức khoẻ sinh sản. Đặc biệt tăng cường đầu tư nguồn lực trong việc giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số. Bộ máy làm công tác dân số cần phải ổn định, thống nhất, đủ mạnh để triển khai tổ chức thực hiện có hiệu quả trong việc góp phần ổn định quy mô và nâng cao chất lượng dân số. Cần tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng, chính quyền và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.
Trong 10 năm qua, cơ cấu dân số của tỉnh đã thay đổi rõ rệt. Từ một tỉnh có cơ cấu dân số trẻ, đến nay tỉnh ta đã bước vào giai đoạn “cơ cấu dân số vàng”. Năm 2012, tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi chiếm 22,95%, tỷ lệ lao động từ 15 - 59 tuổi chiếm 65,15% và tỷ lệ người trên 60 tuổi là 11,9%. Về cơ cấu dân số theo giới tính, tỷ lệ nữ giới chiếm 50,97%, tỷ lệ nam giới là 49,03%. Tỷ số giới tính khi sinh đang ở mức rất cao năm 2004 là 130 trẻ trai/100 trẻ sơ sinh gái giảm dần xuống 126/100 (năm 2006), 127/100 (năm 2008). Đến năm 2012, mặc dù tỷ số này vẫn còn cao và là một trong số những tỉnh có sự mất cân bằng cao nhất trong toàn quốc song đã giảm xuống 121/100. |
MINH HẠNH