Buồn, vui chuyện in sai thơ

Nhà thơ Xuân Miễn (1922 - 1990), quê làng Bình Trì, xã Liêm Truyền, huyện Thanh Liêm (Hà Nam), được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam năm 1957. Xuân Miễn tham gia cách mạng tháng 3-1945, là bộ đội chiến đấu nhiều năm ở An Phú Đông (Nam Trung Bộ). Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, làm phóng viên, rồi phụ trách trang văn hóa, văn nghệ báo Quân đội nhân dân, là biên tập viên thơ cho tạp chí Văn nghệ quân đội. Nhà thơ Xuân Miễn xuất bản tập thơ đầu "Rung động" năm 1938, các tập thơ tiếp theo: Lửa binh (1948), Gói đất miền Nam (1960), Những chặng đường hành quân (1971) và An Phú Đông (1982).

Trong tập bản thảo thơ An Phú Đông có bài thơ Nhớ miền Đông với hai câu hay nhất:

"Miền Đông gian khổ mà anh dũng
Đôi lúc tương tư một TÁN đường"

Khi lấy sách về, nhà thơ giở ra thấy nhà in sắp chữ sai: "một TÁN đường" in thành "một TẤN đường". Lúc đó nhân có nhà thơ Tạ Hữu Yên đứng bên, Xuân Miễn nói: "Một tán đường bằng 1/8 hay 1/10 bao diêm thôi. Ấy thế mà mình vẫn "tương tư", thế mới biết mình nhớ miền Đông Nam Bộ da diết chừng nào. Mình có hàng chục năm sống và chiến đấu ở đó. Tình đồng đội, tình quân dân như cá với nước, sâu đậm lắm. Thế mà khi in sách, nhà in sắp chữ chì, câu thơ được in: "Đôi lúc tương tư một tấn đường". Từ TÁN thành TẤN, xem ra nặng biết chừng nào. Tương tư một tấn đường thì mối tương tư to và nặng quá, mình mang sao nổi". Cả hai nhà thơ quân đội cùng cười vui.

Câu chuyện trên là câu chuyện buồn khi nhà in in thơ sai. Nhà thơ Nguyễn Bính cũng bị nhà in in thơ sai nhưng nhà thơ lại vui, vui như bắt được vàng vậy. Ấy là vào năm 1955, nhà thơ Nguyễn Bính cho xuất bản bài thơ dài hàng mấy trăm câu, theo thể song thất lục bát. Sách có tên "Gửi vợ miền Nam". Nội dung bài thơ nói về nỗi nhớ vợ con ở miền Nam khi người chồng ra Bắc tập kết đã một năm. Người vợ ở lại nuôi con, trông chờ hai năm sẽ trở về. Những ngày tháng đó, sống trong vùng Mỹ Diệm kiểm soát, người vợ bị tra tấn, áp bức vẫn nuôi nấng, chở che con. Trong bài nhà thơ viết có câu: "Lấy thân làm bức thành đồng cho con". Khi xuống nhà in, đọc bản bông, câu thơ được in là: "Lấy thân làm bức thành đồng che con".

Nhà thơ sung sướng reo lên: "Hay quá! Che con hay hơn cho con, thật là trời cho chữ".

LÊ HỒNG BẢO UYÊN (st)