Ánh đèn soi sáng tình mẹ

Cuộc sống ngày càng trở nên vội vã hơn. Chúng ta cứ xoay vần với những chuyện cơm áo, ít có thời gian tìm cho mình một chút tĩnh lặng trong tâm hồn, để hoài niệm về quá khứ. Vì thế, khi bắt gặp những dòng thơ của Văn Nguyên Lương, đột nhiên lòng chùng lại. Bài thơ “Đèn dầu của mẹ” là những hồi ức về người mẹ chốn quê nhà đầy xúc động, gợi lên sự đồng cảm từ độc giả bởi có lẽ hầu như ai cũng mang trong lòng những nỗi niềm khôn nguôi về đấng sinh thành.

Ngày nay, khi đường điện đã kéo tới khắp mọi miền đất nước, kể cả ở những nơi rất xa xôi thì bản thân hình ảnh chiếc đèn dầu đã ít nhiều mang tính hoài niệm, bởi đó là cách thắp sáng màn đêm phổ biến trong quá khứ. Hình ảnh người mẹ ngồi vá áo bên chiếc đèn dầu hiện lên trong thơ Văn Nguyên Lương đánh thức cả một khoảng trời tuổi thơ: “Ngọn đèn dầu thức thâu đêm/Mẹ ngồi vá những cũ mèm nhàu phai/ Mắt chong màu lửa đêm dài/Ngoài đồng tiếng dế khoan thai gọi bầy!…”. Bốn câu thơ đầu của bài thơ khắc họa hình ảnh của mẹ đầy ấn tượng. Ngày xưa, thời còn túng thiếu, cơm không no, áo chưa ấm, thì hằng đêm, dưới ánh đèn dầu, mẹ vẫn thức suốt canh dài để vá áo cho con. Kỷ niệm ấy đã in sâu vào trong lòng của tác giả. “Ngọn đèn dầu thức thâu đêm” là một hình ảnh nhân hóa khá đặc biệt, gợi cho ta nhiều liên tưởng đến sự hy sinh của mẹ để cho con một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Mẹ ngồi vá áo cho con, cũng là vá lại cuộc đời, vá lại những ký ức vốn đã cũ, đã phai màu: “Mẹ ngồi vá những cũ mèm nhàu phai”. Mẹ âm thầm lặng lẽ suốt “năm canh” để vá áo, để trông cho con có một giấc ngủ yên lành, dù cho ngoài kia tiếng dế gọi bầy đã vang dậy từ lâu. 

Giờ đây, mang tâm trạng của một người xa quê, tác giả luôn đau đáu về những tháng ngày ở bên mẹ. Quá khứ như một giấc mơ, khi tỉnh lại rồi thì nó đã qua đi nhanh chóng. “Trăng quê còn bạc nơi đây/Đèn dầu mẹ thắp những ngày xưa đâu?/ Thời gian sương trổ mái đầu/Tóc phai hương, những dãi dầu… mẹ ơi!”. Trong bốn câu thơ tiếp theo, cảm xúc của tác giả được đẩy lên cao độ hơn. Ở thành phố, bầu trời về đêm lúc nào cũng ánh lên một màu vàng của đèn điện, và dẫu cho có trăng thì cũng khó có thể thấy được. Ấy vậy, nhưng tác giả Văn Nguyên Lương vẫn thấy bàng bạc một màu trăng quê. Dường như nỗi nhớ mẹ, nhớ quê xoáy sâu vào trong tâm trí của anh nên lúc nào anh cũng chỉ nghĩ về những điều ấy. Anh lại nhớ đến mẹ ngồi vá áo dưới ngọn đèn dầu, rồi khi trở về với thực tại thì anh lại bâng khuâng với câu hỏi vang lên trong lòng “Đèn dầu mẹ thắp những ngày xưa đâu?”. Thời gian như một cơn gió, nó có thể lướt qua và chôn vùi tất cả. Thanh xuân của mẹ cũng dần mất đi vì những ngày tháng âu lo khuya sớm vất vả nuôi con. 

Con người ai sinh ra rồi cũng lớn lên đi tìm một cuộc sống riêng cho mình. Có người may mắn được ở gần bên mẹ, nhưng cũng có người phải bươn chải mưu sinh, phải đi xa mẹ. Tác giả Văn Nguyên Lương là người không may mắn được ở gần bên mẹ. Anh xa quê, xa mẹ để đến một nơi xa lạ lập nghiệp, và hành trang sơ khởi của anh chính là những công ơn, những lời dạy bảo đáng trân quý của mẹ dành cho anh. “Con nay đã lớn khôn rồi/Hoa đời đẫm giọt mồ hôi mẹ trồng/Giờ bên đèn điện sáng lòng/Đèn dầu mẹ mãi rực hồng trong tim!”. Trong bốn câu thơ cuối này, tôi thích nhất là câu “Hoa đời đẫm giọt mồ hôi mẹ trồng”. “Hoa đời” được nói ở đây chính là nói đến sự thành đạt, thành công của tác giả trong cuộc đời, và có được kết quả đó là nhờ “đẫm giọt mồ hôi mẹ trồng”. Có nghĩa là nhờ sự hy sinh, chăm sóc, khuyên bảo của mẹ mà bây giờ tác giả mới nên người. Từ “đẫm” nhấn mạnh thêm về những công ơn to lớn đó của người mẹ. Với tác giả, dẫu cho bây giờ có cuộc sống sung túc hơn thì những ngày tháng cơ hàn bên mẹ với ánh đèn dầu vẫn không thể nào phai nhòa trong tâm trí. 

Bài thơ “Đèn dầu của mẹ” của tác giả Văn Nguyên Lương mang đến cho độc giả nhiều cảm xúc. Thể thơ lục bát được tác giả sử dụng nhuần nhuyễn, mượt mà. Ngôn từ sáng tạo, sâu sắc kết hợp nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ… đã làm tăng thêm giá trị nhân văn cho tác phẩm.

NGUYỄN HOÀI ÂN