Chùa Hiền - công trình kiến trúc nghệ thuật 300 năm tuổi

Di tích - Ngày đăng : 08:40, 06/05/2019

Chùa Hiền (còn gọi là Trung Hoa tự) tọa lạc ở giữa làng Nhân Hiền, nằm khép mình trong những vườn cây ăn quả yên bình của làng quê Hợp Đức (Thanh Hà).

Mọi chi tiết của ngôi chùa hầu như còn nguyên vẹn

Ngôi chùa cổ kính, rêu phong, có thiết kế độc đáo, mọi chi tiết gần như còn nguyên vẹn.

Ông Đồng Đức Trọng (74 tuổi), một cao niên trong làng giới thiệu cho chúng tôi từng chi tiết của ngôi chùa và nguồn gốc của các hiện vật nơi đây. Ông là người có công lớn trong bảo tồn và phát huy các giá trị của di tích này.

Ông bảo, ngôi chùa có kiến trúc đẹp tồn tại đến ngày hôm nay, một phần do được xây dựng bằng những chất liệu tốt, cùng sự gìn giữ và bảo tồn của người dân trong làng. Ông Trọng kể, những năm có bão lớn, nhà cửa, cây cối của người dân trong làng bị bão quật đổ hết, cả làng lũ lượt kéo nhau ra chùa để trú ẩn.

Căn cứ vào văn bia “Trung Hoa Bài Tự” hiện còn lưu giữ tại chùa và dựa trên kết cấu kiến trúc của chùa hiện còn, xác định di tích được xây dựng vào thời Hậu Lê cuối thế kỷ 18, cách đây gần 300 năm, chùa thờ Phật theo Thiền phái Đại Thừa.

Chùa Hiền là khu di tích lớn, nằm trên khuôn viên rộng hơn 3.000 m2, trong đó có khu chùa chính, một nhà tổ và một đình thờ Thành hoàng làng phía sau chùa. Trong khuôn viên chùa có 1 cây bàng và 1 cây đa cổ thụ, ước chừng trên 100 tuổi. Vào thời Nguyễn, chùa đã được tu bổ, tôn tạo nhiều lần. Sau năm 1954, chùa tiếp tục được nhân dân địa phương công đức tu bổ, tôn tạo.

Chùa có kết cấu kiến trúc kiểu chữ Công khá độc đáo so với các ngôi chùa cổ ở Hải Dương. Chùa gồm 5 gian tiền đường, 3 gian ống muống và 3 gian hậu cung, nối liền với nhau tạo thành không gian thờ tự khép kín, mặt tiền quay về hướng chính tây.

Chuông đồng thời Nguyễn

Nhà tiền đường làm bằng gỗ lim, tường xây gạch, lợp ngói mũi truyền thống, dài 12,45 m, rộng 5,92 m. Tiền đường gồm 6 vì kèo liên kết với nhau theo kiểu “kèo tàu cánh báng”. Hệ thống giằng ngang của ngôi chùa với lối ghép “Thượng tam hạ tứ”. Gỗ ở di tích chủ yếu là gỗ tứ thiết nên ngôi chùa mới đứng vững cho tới ngày nay.

Phần tường trước đây được bao hoàn toàn bằng gỗ, nhưng do thời gian tàn phá, sau này được xây lại bằng gạch chỉ. Hệ thống đao mái uốn cong, tại 4 đao góc của chùa được đắp mềm mại, tinh xảo, đạt trình độ cao. Hệ thống bờ nóc, bờ chảy được ghép hoa thị. Ngôi chùa gồm 8 mái, trong đó mái gian đầu, gian cuối quay hướng đông - tây, còn lại quay hướng nam - bắc. Chỉ quan sát bộ mái của chùa, đã thấy được đây là một công trình nghệ thuật có giá trị.

Nối với tiền đường là 3 gian ống muống, với hai hàng cột gỗ lim vững chắc, tạo thành hai lối đi ở hai bên thông xuống hậu cung. Tòa hậu cung dài 7,97 m, rộng 5,12 m, kiến trúc tương tự các gian tiền đường, nhưng được thu nhỏ lại thành 3 gian.

Là một ngôi chùa cổ, có nhiều di vật quý, nhưng do thăng trầm của lịch sử, một số hiện vật đã bị thất lạc. Chùa hiện lưu giữ được 1 quả chuông đồng niên hiệu Bảo Đại thứ 12 (1937), cao 93 cm, miệng chuông rộng 46,5 cm; một số bát hương bằng gốm, sứ thời Nguyễn; 1 bia Trung Hoa Bài Tự, niên hiệu Bảo Đại, được dựng vào mùa đông năm Kỷ Mão 1939. Nội dung trên bia ca ngợi phong cảnh của chùa và công đức của vị Tỳ khưu, nhà sư đã có công tu bổ chùa, đúc chuông và ghi tên những người công đức; 1 trụ Thiên Đài bằng đá thời Hậu Lê cao 165 cm, rộng 35 cm, dày 36 cm, nội dung ghi nhớ công đức nghìn năm của Đức Phật và của nhân dân có công xây dựng, tu tạo ngôi chùa… Năm 2006, chùa được UBND tỉnh công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh.

Trụ Thiên Đài có từ thời Hậu Lê

Ông Nguyễn Văn Hiển, Trưởng thôn Nhân Hiền, Phó Trưởng Ban Quản lý di tích chùa Hiền cho biết: “Những năm qua, chính quyền địa phương cũng như nhân dân, phật tử, con em quê hương đã quan tâm trùng tu, tôn tạo và bảo tồn những giá trị văn hóa nghệ thuật của chùa. Mở rộng và bê tông hóa đường vào chùa; xây tường hoa sân tiền sảnh; củng cố hệ thống điện chiếu sáng, cây xanh; xây dựng đình, giếng chùa... với kinh phí hàng tỷ đồng”.

Để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của ngôi chùa, cứ 3 năm một lần, làng Nhân Hiền lại tổ chức lễ hội truyền thống chùa Hiền vào ngày 20 và 21.2 âm lịch. Lễ hội gồm các hoạt động như dâng hương cúng Phật, cúng Tổ, giao lưu văn nghệ; tổ chức các trò chơi dân gian như đi cầu thùm, bắt vịt, úp cá...

ĐỨC ANH