Whitmore - bệnh truyền nhiễm có nguy cơ tử vong cao

Một bệnh nhân mắc whitmore đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai

Whitmore nguy hiểm như thế nào?

Whitmore là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Vi khuẩn này có trong đất, bùn và đường lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn hoặc hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn này.

Tại Việt Nam, bệnh được phát hiện từ những năm 50 của thế kỷ trước và lưu hành lẻ tẻ tại một số tỉnh phía Nam. Bệnh được xếp vào bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhưng lại bị “lãng quên.” Gần đây các ca bệnh được báo cáo có xu hướng gia tăng, cao điểm của các ca bệnh thường xảy ra vào mùa mưa tập trung từ tháng 7.11.

Vi khuẩn whitmore có thể gây bệnh ở hầu hết các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt có thể gây bệnh cấp tính ở phổi, rất nguy hiểm. Người bệnh tiểu đường, bệnh phổi và bệnh thận mạn tính có nguy cơ dễ mắc bệnh này với các biểu hiện lâm sàng đa dạng như sốt cao, đau cơ, có các ổ nhiễm khuẩn trên da, áp xe cơ, áp xe gan lách, viêm phổi... Bệnh nhân có thể bị sốc nhiễm khuẩn, tỷ lệ sốc nhiễm khuẩn ở bệnh nhân viêm phổi do whitmore khá cao, thường tử vong trong vòng 48 giờ nhập viện. Đối với các trường hợp khác, bệnh cũng có thể gây tử vong nhanh nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời.

Có xu hướng gia tăng

Tháng 8 vừa qua, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai đã lần đầu tiên tiếp nhận một nữ bệnh nhân mắc Whitmore khá hy hữu, với tình trạng vi khuẩn Whitmore ăn cánh mũi. Các bác sỹ đã phải điều trị bằng phác đồ đặc hiệu với kháng sinh phối hợp. Sau khi tình trạng toàn thân ổn định, bệnh nhân tiếp tục được điều trị kháng sinh kéo dài kết hợp với các liệu pháp điều trị của chuyên khoa tai mũi họng rửa vết thương, kiểm soát và xử lý các tổn thương tại mũi-họng.

Thời gian gần đây, số bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh Whitmore có xu hướng gia tăng. Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, nếu như trước đây, 5-10 năm mới có 20 ca mắc Whitmore, thì từ đầu năm 2019 đến nay, tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai đã ghi nhận tới 20 ca mắc căn bệnh nguy hiểm này, trong đó riêng tháng 8 ghi nhận 12 ca Whitmore nặng được chuyển đến chủ yếu từ các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung bộ.

Bệnh cảnh lâm sàng đa dạng phức tạp, bệnh nhân được nhập viện từ chuyên khoa khác nhau như hô hấp, cơ-xương-khớp, nội tiết, da liễu, ngoại khoa... Do bệnh cảnh lâm sàng đa dạng nên bệnh nhân thường bị chẩn đoán nhầm với các bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu…

Tuy nhiên, theo Phó giáo sư, tiến sỹ Đỗ Duy Cường, ngay cả khi được khẳng định chẩn đoán bệnh Whitmore, việc điều trị cũng hết sức khó khăn vì phải dùng kháng sinh (thường là nhóm ceftazidime hoặc carbapenem, cotrimoxazole) tấn công liều cao (6-8g Ceftazidim/ngày truyền tĩnh mạch) kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng 2 tuần, sau đó dùng kháng sinh duy trì khoảng từ 3 đến 6 tháng nữa.

Nếu không được điều trị đúng liều, đúng phác đồ và theo dõi sát sao, bệnh dễ tái phát, sức khỏe suy kiệt dần và vẫn có thể tử vong dù đã được chẩn đoán đúng. Việc theo dõi điều trị bệnh kéo dài, lại tốn kém nên không ít bệnh nhân đã bỏ cuộc. Đây cũng là một trong là những nguyên nhân dẫn đến thất bại trong điều trị và tỷ lệ tử vong do Whitmore còn cao, lên tới 40%.

Chủ động phòng bệnh

Các bác sĩ khuyến cáo, vi khuẩn whitmore không chỉ nguy hiểm cho những người mắc bệnh mạn tính mà nó còn là loại vi khuẩn kháng với rất nhiều loại kháng sinh thường dùng. Đây lại là căn bệnh nguy hiểm rất dễ tái phát (khi tái phát, việc điều trị rất khó khăn, phức tạp) lại chưa có vắc xin phòng bệnh. Cho nên, biện pháp dự phòng cơ bản nhất vẫn là che chắn tốt đường hô hấp trong môi trường khói bụi; tăng cường biện pháp phòng hộ trong lao động sinh hoạt tránh để da bàn chân, bàn tay, các bộ phận trong cơ thể tiếp xúc với đất bẩn.

Bên cạnh đó, do sự hiểu biết về bệnh còn ít, hầu hết các bệnh nhân bị whitmore cho biết, họ không biết gì về căn bệnh này. Do đó, người dân khi có triệu chứng giống cảm cúm, mệt, sốt, đau ngực, cơ, khớp, nên nhanh chóng đến bệnh viện có uy tín để được khám bệnh và điều trị kịp thời.

Theo TTXVN