Kỷ nguyên mới cho hòa bình, ổn định và phát triển tại đất nước Mozambique

Đương kim Tổng thống Mozambique đồng thời là Chủ tịch đảng cầm quyền Frelimo, ông Filipe Nyusi trong cuộc vận động tranh cử tại Matola ngày 12.10. Ảnh: AFP/TTXVN

Sau thỏa thuận hòa bình lịch sử mở ra tương lai tươi sáng cho đất nước, cuộc tổng tuyển cử lần này sẽ mở ra một giai đoạn mới để đất nước Mozambique có được nền hòa bình phát triển lâu bền.

Thỏa thuận hòa bình lịch sử

Là một trong những nước có diện tích khá rộng với hơn 800 km2 và sở hữu nhiều tài nguyên với dân số trên 32 triệu người, Mozambique có vai trò tại khu vực miền Nam châu Phi.

Ngay sau khi giành độc lập từ Bồ Đào Nha vào năm 1975, Mozambique đã lâm vào cảnh nội chiến kéo dài khi Phong trào kháng chiến quốc gia Mozambique (Renamo) khởi xướng cuộc nội chiến chống lại chính phủ do Đảng Mặt trận giải phóng Mozambique (Frelimo) lãnh đạo. Xung đột vũ trang giữa Renamo và Chính phủ Mozambique kéo dài từ năm 1975 đến năm 1992, sau đó tiếp tục bùng phát từ năm 2013 đến 2016. Gần 1 triệu người thiệt mạng đã thiệt mạng trong cuộc nội chiến này.

Các cuộc xung đột vũ trang giữa quân đội chính phủ và lực lượng Renamo cũng đã tàn phá nặng nề nền kinh tế Mozambique và khiến tình hình an ninh trở nên bất ổn. Khủng hoảng lương thực do mất mùa, thiên tai, xung đột và bạo lực là những nguyên nhân chính đe dọa sự ổn định và phát triển tại Mozambique.

Theo thống kê, khoảng 1,6 triệu người Mozambique bị khủng hoảng thiếu lương thực và phần lớn hơn 29 triệu dân nước này đều ở trong tình cảnh khá khó khăn. Mozambique có 43% trẻ em trong tình trạng suy dinh dưỡng, nghĩa là số trẻ em này sẽ không bao giờ có cơ hội phát triển thể chất đầy đủ. Ngoài ra, khoảng 5.000 phụ nữ mang thai và cho con bú có dấu hiệu suy dinh dưỡng cấp tính.

Cùng với đó, không ít vụ ám sát các thành viên của cả Phong trào kháng chiến Mozambique lẫn Đảng Mặt trận giải phóng Mozambique đã diễn ra, cho dù hai lực lượng chính trị lớn nhất của Mozambique này tuyên bố luôn ưu tiên đối thoại nhằm giảm căng thẳng. Một số vụ ám sát cũng nhắm vào các đối tượng dân sự, như luật sư, nhà báo và học giả, dấy lên lo ngại về sự gia tăng hoạt động của các nhóm tội phạm có tổ chức bên trong Mozambique.

Bên cạnh đó, những vụ tấn công của lực lượng phiến quân Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng vào các khu vực bất ổn an ninh cũng đặt ra thách thức cho Chính phủ Mozambique trong việc thúc đẩy ổn định tình hình trong nước, giải quyết xung đột.

Triển vọng hòa bình đã mở ra cho đất nước Mozambique khi ngày 6.8.2019, Chính phủ Mozambique và nhóm cựu phiến quân Phong trào kháng chiến quốc gia Mozambique đã chính thức ký kết thoả thuận hoà bình lịch sử, chấm dứt 27 năm thù địch, nhằm đưa đất nước thoát khỏi cuộc nội chiến kéo dài - đồng thời là cuộc nội chiến đầu tiên ở quốc gia ở miền Nam châu Phi này.

Thoả thuận lịch sử này được Tổng thống Filipe Nyusi và lãnh đạo đảng đối lập Phong trào kháng chiến Mozambique Ossufo Momade ký tại tại quảng trường Hoà bình ở thủ đô Maputo dưới sự chứng kiến của cựu Tổng thống và các nhà lãnh đạo của khu vực và châu lục. Đây là thành quả của những nỗ lực không mệt mỏi nhằm ngừng tiếng súng cũng như là kết quả của các cuộc đàm phán kéo dài, được khởi xướng bởi ông Afonso Dhlakama - nhà lãnh đạo nổi tiếng của Renamo - người đã qua đời hồi tháng 5.2018. Hiệp ước hòa bình này không chỉ phản ánh kỳ vọng, mà là mục tiêu mang đến một tương lai tươi sáng cho Mozambique.

Cơ hội kiểm nghiệm hiệu lực thỏa thuận hòa bình

Hiệp định Hòa bình Hòa giải Maputo giữa Chính phủ Mozambique và nhóm cựu phiến quân Phong trào kháng chiến quốc gia Mozambique được ký kết chỉ 2 tháng trước thời điểm diễn ra cuộc tổng tuyển cử quan trọng tại Mozambique vào ngày 15.10 vừa qua. Chính vì vậy, cuộc tổng tuyển cử lần này được coi là một cơ hội để kiểm nghiệm hiệu lực của thỏa thuận hòa bình giữa đảng cầm quyền Frelimo và phe đối lập Renamo. Theo đó, các cử tri Mozambique đã bỏ phiếu bầu tổng thống, quốc hội và các cơ quan lập pháp cấp tỉnh.

Bốn ứng cử viên tranh cử Tổng thống gồm đương kim Tổng thống Filipe Nyusi - Chủ tịch đảng Mặt trận Giải phóng Mozambique cầm quyền; ông Ossufo Momade - Chủ tịch đảng đối lập lớn nhất Kháng chiến quốc gia Mozambique; ông Daviz Simango - Chủ tịch đảng "Phong trào Dân chủ Mozambique" (MDM, tách ra từ Renamo năm 2009); và ông Mário Albino  - Chủ tịch Phong trào "Hành động thống nhất vì sự cứu rỗi chung" (AMUSI, thành lập năm 2015, tách ra từ MDM).

Trước cuộc bầu cử, nhiều nhà quan sát dự đoán đảng Mặt trận giải phóng Mozambique - lực lượng chính trị lãnh đạo đất nước trong hơn 4 thập kỷ qua sẽ tiếp tục giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử quan trọng này còn Tổng thống Filipe Nyusi sẽ tái đắc cử nhiệm kỳ 2.

Và không nằm ngoài dự đoán, đảng Mặt trận Giải phóng Mozambique (Frelimo) cầm quyền và đương kim Tổng thống Filipe Nyusi đã giành chiến thắng áp đảo.

Theo kết quả chính thức do Ủy ban Bầu cử quốc gia Mozambique (CNE) công bố ngày 27.10, Tổng thống Nyusi đã giành được 73,4% số phiếu bầu; tiếp đó là ứng cử viên Ossufo Momade - Chủ tịch đảng Kháng chiến Quốc gia Mozambique (Renamo) đảng đối lập lớn nhất - nhận được 21,5% số phiếu. Ông Daviz Simango, Chủ tịch đảng Phong trào Dân chủ Mozambique (MDM), nhận được 4,3% số phiếu ủng hộ và 0,7% số phiếu bầu cho ông Mário Albino, Chủ tịch Phong trào Hành động thống nhất vì sự cứu rỗi chung (AMUSI, thành lập năm 2015, tách ra từ MDM).

Kết quả bầu Quốc hội Mozambique (AR) thì cho thấy đảng Frelimo đã giành được 184/250 (tăng 40 ghế so với năm 2014), trong khi Renamo giành được 60 ghế (giảm 29 ghế so với năm 2014) và MDM giành được 6 ghế (giảm 11 ghế so với năm 2014).

Trong khi đó, theo kết quả bầu cơ quan lập pháp 10 tỉnh, đảng Frelimo đã giành được 628/794 ghế, Renamo giành được 156 ghế và MDM giành được 10 ghế. Frelimo giành chiến thắng đa số tuyệt đối (từ 67% trở lên) tại 10 tỉnh, giành quyền chỉ định thành viên của đảng làm thống đốc tỉnh.

Đây là lần đầu tiên cử tri Mozambique bầu trực tiếp thống đốc tỉnh là đại diện của đảng giành đa số phiếu tại tỉnh đó, thay vì tổng thống chỉ định như trước đó. Việc phi tập trung hóa quyền lực này là nội dung quan trọng theo yêu cầu của Renamo trong quá trình đàm phán ký kết Hiệp định Hòa giải quốc gia và hòa bình Maputo ngày 6.8 chấm dứt hoàn toàn xung đột giữa đảng này và Chính phủ Mozambique.

Kết quả bầu cử cũng cho thấy mặc dù có 26 đảng tham gia tổng tuyển cử 2019 nhưng chỉ có 3 đảng lớn là Frelimo, Renamo và MDM giành được ghế tại quốc hội và cơ quan lập pháp cấp tỉnh.

Kỷ nguyên mới cho ổn định và phát triển       

Tiếp theo sau Hiệp định Hòa giải quốc gia và hòa bình Maputo, việc Mozambique tổ chức thành công tổng tuyển cử lần này tiếp tục được coi là thắng lợi của người dân Mozambique. Kết quả bầu cử lần này cũng đã phản ánh niềm tin của người dân Mozambique đối với đảng Mặt trận Giải phóng Mozambique cầm quyền.

Dù con đường phía trước của Mozambique nhằm duy trì hòa bình lâu dài và tăng cường đoàn kết quốc gia, còn nhiều khó khăn. Song, với thỏa thuận hòa bình được ký kết giữa đảng cầm quyền Frelimo và phe đối lập Renamo sau hàng chục năm xung đột, cùng một cuộc tổng tuyển cử quan trọng được cho là cơ hội để kiểm nghiệm hiệu lực của thỏa thuận hòa bình lịch sử, một kỷ nguyên mới cho hòa bình, ổn định và phát triển đã mở ra với quốc gia miền Nam châu Phi này.

Trong phát biểu trước những người ủng hộ sau khi kết quả bầu cử được công bố, Tổng thống Nyusi khẳng định: “Tôi sẽ nỗ lực cống hiến để chúng ta có được một nước Mozambique thịnh vượng, bình đẳng và công bằng. Trong cuộc bầu cử này, người dân Mozambique đã chiến thắng.”.

Theo TTXVN