Web 3.0 là tương lai của Internet?

Cùng metaverse, Web 3.0 được kỳ vọng sẽ trở thành tương lai của công nghệ. Mục tiêu của nền tảng mới là giải quyết những hạn chế từ Web 2.0. Tuy nhiên, dù đã được phát triển nhiều năm, Web 3.0 vẫn chưa thực sự thành hình.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia cho rằng Web 3.0 chỉ là định nghĩa được vẽ ra của giới đầu tư tiền mã hóa, thiếu tính ứng dụng thực tế.

Web 3.0 là gì?

Ban đầu, Web 3.0 được ông Tim Berner-Lee, người phát minh World Wide Web gọi là Semantic Web. Hệ thống được tạo ra với mục đích trở thành một mạng Internet tự chủ, thông minh và cởi mở hơn. Trên Semantic Web, máy móc sẽ xử lý nội dung giống con người.

Theo Forbes, Semantic Web không thể trở thành hiện thực vì nhiều lý do. Trong đó, nguyên nhân chính đến từ việc công nghệ AI khó được áp dụng. Máy móc không thể phân biệt được Jarguar (báo đốm) và Jarguar (hãng oto) nếu không đặt đúng ngữ cảnh.

Việc liên kết khái niệm với ngữ cảnh đặt từ ngữ quá khó khăn. IBM đã dành nhiều thời gian và tiền bạc để cải tiến công nghệ của siêu máy tính Watson nhưng bất thành.

Theo CoinMarketCap, định nghĩa Web 3.0 có thể được mở rộng thành một hệ thống, nơi dữ liệu được kết nối với nhau theo cách phi tập trung, không còn bị ràng buộc bởi các nền tảng lớn.

Sự phát triển của công nghệ blockchain và sổ cái lưu trữ tạo ra một môi trường minh bạch và an toàn hơn. Cơ sở hạ tầng trên nền tảng phi tập trung sẽ thay thế nhiều gã khổng lồ công nghệ như Google hay Facebook.

Người dùng cần có Web 3.0

Trong thời kỳ 1990, Web 1.0 hay Static Web là nền tảng kết nối Internet đầu tiên. Ở giai đoạn này, phần lớn người dùng sử dụng web để tiêu thụ nội dung hơn là tạo ra chúng.

Web 1.0 không có các thuật toán đề sàng lọc trang. Điều này khiến người dùng gặp khó khăn khi tìm kiếm thông tin. “Nói một cách khác, nó giống như đường cao tốc một chiều với làn xe nhỏ hẹp. Ở đó, việc tạo ra nội dung được thực hiện bởi số ít người”, cây viết Werner Vermaak chia sẻ trên CoinMarketCap.

Theo lý thuyết, Web 3.0 sẽ giải quyết những vấn đề của nền tảng cũ. Ảnh: Getty

Từ 2005 đến nay, Internet phát triển nhanh với Web 2.0. Nền tảng tạo điều kiện cho người dùng tham gia vào việc tạo nội dung trên mạng xã hội, blog. Mô hình kinh doanh của Web 2.0 dựa vào thông tin người dùng để bán dữ liệu quảng cáo cho bên thứ 3.

Forbes cho rằng chính điều này khiến Internet trở thành kho dữ liệu khổng lồ, bị chi phối bởi các nền tảng tập trung như Google, Facebook, Amazon.

“Theo tôi, việc tập trung hóa, khai thác và sử dụng dữ liệu trong khi không có sự đồng ý của người dùng chính là bản chất của mô hình kinh doanh trên Web 2.0”, ông Charles Silver, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Permission.io cho biết.

Trong khi đó, ông Mat Dryhursrt, Giảng viên tại Đại học New York cho rằng một nhóm nhỏ các công ty đang nắm giữ Internet. Đồng thời, những người tham gia đóng góp vào nền tảng không được công nhận.

Nếu những mục tiêu của Web 3.0 trở thành sự thật, người dùng sẽ được sử dụng một mạng Internet công bằng hơn, mỗi cá nhân trở thành người có quyền với dữ liệu của bản thân.

“Giao thức blockchain phi tập trung của Web 3.0 sẽ cho phép cá nhân kết nối với một mạng Internet nơi họ được sở hữu và trả phí hợp lý cho thời gian và dữ liệu. Nền tảng mới sẽ khiến những website độc quyền, kho lưu trữ tập trung khổng lồ mất đi nguồn lợi lớn”, ông Silver nói thêm.

NPR cho rằng mục tiêu của Web 3.0 là tạo ra những công cụ tìm kiếm, mạng xã hội mới mà không có công ty chủ quản. Trên nền tảng này, mỗi người dùng được cấp token để tham gia. Các token này có thể được dùng để bỏ phiếu trong các quyết định và tích lũy giá trị thực.

Web 3.0 đang được phát triển

Lý thuyết về hệ thống đồng thuận, nơi tất cả người dùng có quyền ngang hàng đang được ứng dụng thông qua các tổ chức tự quản phi tập trung (DAO- Decentralized Autonomous Organization). Gần đây, một nhóm người ủng hộ tiền số nỗ lực đấu giá bản sao của Hiến pháp Mỹ thông qua quỹ ConsitutionDAO. Tuy nhiên nhóm đã thất bại vì không gom đủ tiền.

Nhiều công ty lớn cũng đang tham gia vào sự phát triển của Web 3.0.

Esther Crawford, Giám đốc dự án cấp cao của Twitter cho biết mạng xã hội này đang nghiên cứu cách để đưa các khái niệm của Web 3.0 vào nền tảng. “Trước đây, Web 3.0 chỉ là lý thuyết. Hiện tại, nó là động lực để xây dựng hệ thống”, bà Crawford nói.

Meta, tiền thân là Facebook cho biết ưu tiên của họ là xây dựng metaverse. Khả năng tương tác mạnh mẽ, sử dụng một tài khoản cho nhiều trang, dịch vụ một cách liền mạch là một trong các nguyên tắc được Meta nêu ra. Đó cũng là một phần của định nghĩa Web 3.0.

“Tôi nghĩ rằng nhiều tính năng từ Web 3.0 được thiết kế cho việc tương tác. Điều đó sẽ giúp giảm thiểu lỗ hổng giữa các ứng dụng, mang lại người dùng có trải nghiệm liền mạch hơn”, Mark Zuckerberg, CEO Meta trả lời trong một buổi phỏng vấn.

Nhiều nghi ngại về Web 3.0

“Web 3.0 như một phần mềm độc hại. Đó là sản phẩm chỉ có trên giấy mà không xuất hiện ở thực tế. Web 3.0 là một tương lai được vẽ ra để giải quyết những thứ người dùng không thích ở Internet hiện tại”, James Grimmelmann, Giáo sư Công nghệ tại Đại học Cornel cho biết.

Nền tảng Web 3.0 bị cho là lý thuyết được vẽ ra bởi giới đầu tư tiền số. Ảnh: K300

Ông Grimmelmann cho rằng việc dùng blockchain để chống lại xâm phạm dữ liệu cá nhân từ các công ty lớn không phải là giải pháp. Chuỗi khối sẽ khiến nhiều dữ liệu người dùng bị công khai hơn.

“Nó chẳng có ý nghĩa gì cả. Vấn đề của Internet là quá nhiều dữ liệu tập trung. Và họ giải quyết bằng cách đưa tất cả vào blockchain”, ông nói thêm.

Vị giáo sư này cho rằng Internet phát triển dựa trên sự giằng co giữa tập trung và phi tập trung. Một khi cán cân nghiêng ở một bên, xu thế sẽ kéo nó về phía ngược lại.

Theo ông Grimmelmann, Web 3.0 chỉ là lý thuyết được vẽ ra bởi giới đầu tư tiền mã hóa. “Nhiều người làm giàu bằng tiền số đang kiếm thứ gì đó để đổ tiền vào ngoài NFT”, Giáo sư James Grimmelmann nói.

Theo Zing