Bệnh nhân lĩnh đủ vì thiếu thuốc, vật tư y tế

Đại biểu Tô Thị Bích Châu (TP.HCM):

Chế tài việc chậm gia hạn giấy phép lưu hành thuốc

Trong số nhiều nguyên nhân dẫn đến việc thiếu thuốc trong các bệnh viện, còn có nguyên nhân do cơ quan của Bộ Y tế chậm trễ trong việc gia hạn giấy phép đăng ký lưu hành thuốc.

Theo Luật dược, thuốc muốn lưu thông hợp pháp trên thị trường phải được doanh nghiệp đăng ký lưu hành - đây là điều kiện bắt buộc. Giấy phép lưu hành thuốc do Bộ Y tế cấp có thời hạn 5 năm. Khi giấy phép hết hạn, doanh nghiệp phải xin gia hạn, nếu không phải ngừng cung ứng loại thuốc đó. Hậu quả là nguồn cung cấp thuốc trong nước có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến thiếu thuốc điều trị.

Ví dụ một số công ty khi thắng thầu đã cung ứng một lượng thuốc nhưng sau đó hết hạn lưu hành đi xin gia hạn lại cực kỳ khó khăn. Thậm chí, có những công ty giấy phép hết hạn từ năm 2015 nhưng đến bây giờ cũng không được cấp giấy đăng ký mới.

Bộ Y tế viện dẫn việc nguyên nhân do hội đồng đọc hồ sơ rất khó khăn nhưng cuối cùng người bệnh vẫn chịu thiệt thòi khi đến bệnh viện hết thuốc, phải đi mua ngoài. Trong khi lỗi không phải của bệnh viện, công ty dược.

Do vậy tôi đề nghị dự thảo Luật khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) cần phải quy định rõ trách nhiệm và biện pháp chế tài đối với cơ quan nào chậm trễ trong việc gia hạn giấy phép lưu hành làm ảnh hưởng đến quyền lợi người bệnh. (T.LONG - T.CHUNG)

Bộ Y tế "đang tìm hiểu nguyên nhân"

Đại diện Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cho biết đã có văn bản gửi đến các đơn vị để lấy ý kiến tìm hiểu nguyên nhân thiếu thuốc bảo hiểm y tế tại các bệnh viện hiện nay.

"Cục đã có văn bản hỏa tốc đến các địa phương ghi nhận thực tế tình trạng những loại thuốc đang thiếu, xem nguyên nhân chưa cấp phép hay do nhập khẩu khó khăn để có phương án giải quyết phù hợp. Trong trường hợp thiếu thuốc do chưa được cấp phép hay gia hạn giấy phép lưu hành thuốc cục sẽ giải quyết ngay", vị đại diện Cục Quản lý dược khẳng định. (DƯƠNG LIỄU)

TP.HCM kiến nghị tái lập trung tâm mua sắm tập trung

Sở Y tế TP.HCM cho biết đã kiến nghị Bộ Y tế sớm gia hạn, cấp lại số đăng ký cho các thuốc đã hết số đăng ký; trung tâm mua sắm tập trung thuốc quốc gia sớm có kết quả đàm phán giá thuốc và đấu thầu tập trung cấp quốc gia. Đồng thời tái lập trung tâm mua sắm tập trung hàng hóa, tài sản công của ngành y tế theo hướng chuyên nghiệp.

Bà Lê Thiện Quỳnh Như, phó chánh văn phòng Sở Y tế TP.HCM, cho rằng để giải quyết tình trạng thiếu thuốc, cuối tháng 5 vừa qua, Sở Y tế đã tổ chức họp với các trung tâm y tế và trạm y tế để thông tin về việc thực hiện lập danh mục thuốc vượt tuyến tại các trạm, quy trình mua sắm thuốc... Tuy nhiên về lâu dài, việc mua sắm thuốc tại các trạm y tế nên thực hiện theo hướng mua sắm tập trung để đảm bảo lựa chọn nhà thầu tham gia cung ứng. (THU HIẾN)

Ông Nguyễn Hoàng Mai (phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội):

Tránh rủi ro cho mình nhưng đẩy khó cho người bệnh

Bệnh nhân mua thuốc tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) chiều 13-6 - Ảnh: TỰ TRUNG

Tình trạng thiếu thuốc là thực trạng rất nghiêm trọng. Hiện nay việc đấu thầu thuốc được quy định tại thông tư 15/2021 sửa đổi bổ sung một số điều của thông tư 15/2019 quy định việc đấu thầu thuốc tại các cơ sở y tế công lập, chính sách pháp luật là tương đối rõ ràng.

Việc đấu thầu thuốc từ trước đến nay vẫn làm nhưng tại sao đến bây giờ lại xảy ra vấn đề này? Trong khi về mặt nguyên tắc, đúng ra lãnh đạo bệnh viện phải có trách nhiệm đảm bảo đủ thuốc cho bệnh nhân. Tôi cho rằng vấn đề là do hoàn cảnh, điều kiện, thực thi và cách làm của từng đơn vị.

Đúng là không thể phủ nhận những vụ việc vi phạm vừa qua xảy ra trong ngành y tế khiến các cơ quan chức năng phải xử lý rất nghiêm, cũng có phần tác động đến tâm lý của các địa phương, các cơ quan có thẩm quyền trong tổ chức đấu thầu tập trung thuốc lớn.

Cùng với Trung tâm Mua sắm tập trung thuốc quốc gia do Bộ Y tế thực hiện, hiện nay việc đấu thầu thuốc còn được chuyển xuống các đơn vị tuyến dưới, khiến cho một số nhà thầu không mặn mà trong việc cung cấp thuốc.

Tâm lý lo sợ đấu thầu thực chất là những cán bộ thi hành công vụ muốn tránh rủi ro cho mình nhưng lại đẩy cái khó cho người bệnh. Phải khẳng định rằng nếu cứ làm đúng quy định hiện hành, không có tư tưởng lợi dụng, lợi ích cá nhân thì sẽ không bao giờ xảy ra những vụ việc như vừa qua và các lực lượng chức năng cũng không phải xử lý vi phạm.

Tuy vậy, để có cơ sở pháp lý chặt chẽ hơn, về lâu dài vẫn phải sửa quy định liên quan như Luật bảo hiểm y tế, có cơ chế giải quyết để không bao giờ xảy ra tình trạng thiếu thuốc như hiện nay.

Cùng với cơ chế hiện hành, tính toán trong trường hợp mà cơ sở khám chữa bệnh ở thời điểm nào đó không đáp ứng nhu cầu thuốc thì bệnh nhân có quyền mua ngoài và vẫn được quyết toán theo giá mà bệnh viện cung ứng thuốc.

Ngoài ra để giảm áp lực trong đấu thầu, mua sắm thuốc của Bộ Y tế, cần có cơ chế nghiên cứu thành lập các trung tâm mua sắm tập trung theo vùng miền để cung cấp thuốc cơ bản cho bệnh viện, còn lại trao quyền cho bệnh viện mua sắm những thuốc ít sử dụng. (NGỌC AN ghi)

Không dám đấu thầu mua thuốc vì sợ sai

Kho dược của Trạm y tế phường Tân Phú (quận Tân Phú, TP.HCM) chỉ còn rất ít các loại thuốc bảo hiểm y tế - Ảnh: THU HIẾN

Ngày 13-6, khi Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi), dù luật này không liên quan nhiều đến việc đấu thầu mua sắm thuốc nhưng nhiều đại biểu lại băn khoăn về thực trạng thiếu thốn thuốc trầm trọng trong các bệnh viện hiện nay.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình), một đại biểu đang làm trong ngành y tế, ngậm ngùi chia sẻ: "Việc đấu thầu mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế phục vụ công tác khám bệnh, chữa bệnh gặp khó khăn hơn bao giờ hết do việc tham khảo giá trên các trang công khai của Bộ Y tế chưa đầy đủ hoặc có nhiều mức giá khác nhau tại cùng một thời điểm nên gây những nguy cơ tiềm ẩn sai phạm khi thực hiện mua sắm".

Quy định chưa rõ, gây khó

Đại biểu Nguyễn Công Long (Đồng Nai) nêu rõ thực trạng thiếu thuốc, sinh phẩm, vật tư, thiết bị y tế đang diễn ra nhiều nơi. Nhiều người có trách nhiệm trong hệ thống y tế không dám thực hiện việc đấu thầu, mua sắm vì sợ sai, sợ vi phạm.

"Thể chế pháp luật không rõ ràng được cho là nguyên nhân của mọi nguyên nhân", ông Long nêu.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) ngậm ngùi chia sẻ tròn 40 năm làm nghề y chưa bao giờ ông thấy luật pháp về y tế lại bị khủng hoảng, bị thiếu hụt và không cập nhật như bây giờ. Hoạt động mua sắm thuốc men, vật tư sinh phẩm đang bị đứt gãy nghiêm trọng bởi các nhà thầu rất dè dặt cung cấp vì các công ty tư vấn thẩm định bị tan vỡ hoặc tạm nghỉ.

"Ngay cả việc phê duyệt của các cơ quan quản lý như Sở Y tế, Bộ Y tế cũng đang bị đình đốn vì họ còn phải bận làm những việc quan trọng hơn, sinh tử với chính họ hơn. Như họ đang phải giải trình phục vụ cho công tác thanh tra, điều tra nên hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đã bị ảnh hưởng rất lớn.

Thiệt thòi lớn nhất đã xảy ra cho chính người bệnh, cho chính người dân. Cán bộ y tế chúng tôi đang nhìn thấy và rất đau lòng về điều đó", ông Trí chia sẻ.

Đại biểu Hà Nội đề nghị trước mắt cần triển khai cho được những nội dung nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội để mua sắm, chống dịch, để khám bệnh, chữa bệnh và cũng nhằm soi xét những vấn đề sai phạm cho thấu lý đạt tình.

Mặt khác, ưu tiên sửa đổi các văn bản pháp lý bao gồm: Luật khám bệnh, chữa bệnh; Luật bảo hiểm y tế; Luật phòng chống dịch và cả những luật khác có liên quan về giá như Luật đấu thầu, mua sắm; Luật tài sản công để tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc mua sắm thuốc.

Trao quyền tự chủ cho bệnh viện

Thực trạng trên cũng được đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) nêu ra trong phiên thảo luận. Bà Thủy cho rằng trong bối cảnh xảy ra các vụ án trong lĩnh vực y tế và tiến trình xã hội hóa trong lĩnh vực y tế hiện nay gần như đang đặt ở nút tạm dừng.

Do đó các hoạt động mua sắm trang thiết bị để nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh trong toàn ngành cũng gần như đang đóng băng, không dám triển khai. Trong khi nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh của người dân càng nâng cao.

"Các bệnh viện, các nhà quản lý đang trông chờ những sửa đổi, bổ sung thật cụ thể trong các văn bản pháp luật, trong đó có dự thảo Luật khám bệnh, chữa bệnh mà Quốc hội chúng ta đang thảo luận ngày hôm nay và đồng thời nghiên cứu để quy định cụ thể vấn đề xã hội hóa trong lĩnh vực khám bệnh, chữa bệnh ngay vào trong dự thảo luật này", bà Thủy nêu.

Bà kiến nghị cần quy định cụ thể vào dự thảo luật những nguyên tắc, những yêu cầu đặc thù của xã hội hóa trong lĩnh vực y tế. Mặt khác, bổ sung các cơ chế kiểm soát để nhằm chống sự biến tướng, chống lợi ích nhóm.

Cùng với đó bổ sung các cơ chế khuyến khích để triển khai xã hội hóa liên doanh, liên kết ở những địa phương, những vùng còn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Trao đổi bên hành lang Quốc hội, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM) nêu bất cập việc đấu thầu thuốc bao nhiêu năm nói mãi rồi vẫn theo cơ chế càng rẻ càng tốt, năm sau rẻ hơn năm trước. Thậm chí có trường hợp đấu thầu, trúng thầu rồi, chọn giá rẻ nhất rồi nhưng sau đó vài tháng có địa phương khác trúng thầu với giá thấp hơn, lại phải áp theo giá đó.

"Thế bây giờ tôi hỏi câu ngược lại nếu thị trường biến động, giá xăng tăng, giá thuốc tăng liệu bảo hiểm có thanh toán theo tăng hay không. Không có! Cho nên đấy là cái bất cập, trong khi đó đấu thầu mục tiêu cao nhất là để cho người bệnh có thuốc và trang thiết bị với giá hợp lý nhưng phải đảm bảo chất lượng", bà Lan nêu.

Bà Lan cho rằng việc đấu thầu theo tình trạng giá ngày càng rẻ dẫn đến ngoài chuyện ảnh hưởng đến chất lượng điều trị, còn ảnh hưởng sự phát triển của công nghiệp dược nước nhà.

Tình trạng công ty dược có thương hiệu, sản phẩm dần mất thị trường tại các bệnh viện và chủ yếu tập trung đẩy xuất khẩu, còn những thuốc giá rẻ làm bằng bất kỳ giá nào, đôi khi viên thuốc còn rẻ hơn viên kẹo thì nó chiếm thị trường trong bệnh viện.

"Đây là cái rất hại cho sự phát triển công nghiệp dược sau này. Luật dược nói phát triển theo hướng bền vững mà bền vững thì phải tạo ra các sản phẩm chất lượng, nhưng sản phẩm chất lượng không bao giờ có giá rẻ nhất và giá cả phải hợp lý", bà Lan trao đổi thêm.

Bà Lan đề xuất cơ chế đối với những thuốc độc quyền, các cơ quan trung ương cần có thương lượng giá như các quốc gia khác đang làm. Loại thuốc này khi bán vào các bệnh viện công sẽ có giá khác bán ở ngoài thị trường để đảm bảo quyền tiếp cận thuốc đại trà cho người bệnh.

Các loại thuốc còn lại nên cho bệnh viện quyền tự chủ để mua theo định suất hằng năm. Các bệnh viện có quyền lựa chọn trên thị trường thuốc có giá tốt nhất cho bệnh nhân và công khai, minh bạch việc mua đó.