Âm thầm sâu lắng một lời riêng

Nhà thơ Phạm Đức từ lâu đã nổi tiếng với những bài thơ tình như Ví dầu, Thì anh lại sợ, Đơn phương... Rất nhiều người thuộc những câu thơ của ông như: “Gần nhau mà chẳng yêu cùng/ Đơn phương tôi cứ thủy chung một mình”; “Tôi tìm em, em tìm ai/ Để đôi khi tiếng thở dài hòa chung”. Bên cạnh đó ông còn có một bài thơ sáng tác cách nay đã 25 năm, vẫn được nhiều người yêu thích, đó là Một lời riêng.

Một lời riêng là bài thơ tình, nhưng hơi khác với những bài kể trên ở cả hình thức thơ cũng như cách lập tứ, mang đến cho độc giả những bâng khuâng, những chiêm nghiệm vượt ra ngoài câu chuyện tình yêu đôi lứa thông thường.

Trong rất nhiều hình thức tỏ tình, nhà thơ Phạm Đức chọn một cách khá độc đáo là tỏ tình bằng "hạt thóc”. Có lẽ với nhà thơ cách tỏ tình này đâu kém phần lãng mạn. Hơn thế, nó còn rất đẹp, đẹp cả về hình thức bên ngoài cho đến nội dung bên trong: “Anh tỏ tình/ Bằng hạt thóc/ Vàng óng và lặng im/ Vàng như nắng/ Lặng im như đất/ Và trắng thơm hạt gạo giấu trong lòng!”. Hình ảnh so sánh vừa chân thực, chính xác vừa gợi liên tưởng. Hạt thóc là thứ rất gần gũi, đặc biệt là với những người dân quê chân chất, chân thành. Món quà để anh tỏ tấm chân tình, không chỉ mang vẻ đẹp của tình người mà của cả thiên nhiên trời đất đã ban tặng để nuôi dưỡng con người bấy lâu. Và con người, cũng phải chắt chiu một nắng hai sương sớm tối mới làm nên hạt thóc. Bởi vậy, nó không chỉ đơn thuần là tình cảm bao la, dào dạt anh muốn dâng tặng cho em mà hơn thế, nó còn thể hiện cho tấm lòng hết sức chân thành nơi trái tim anh. 

Song cuộc sống bao giờ cũng có những lý lẽ riêng. Đôi khi ta muốn thế này, ta cho như thế này là tốt đẹp, là đúng đắn nhưng với người khác lại chưa chắc đã như vậy. Bởi thế cho nên “Hạt thóc tỏ tình/ Có khi rơi rụng/ Có khi bị ném đi” thì cũng là điều hết sức bình thường, dễ hiểu và có thể xảy ra theo lẽ thường. Nhưng có một thứ chắc chắn rằng, ở cái nơi mà hạt thóc bị rơi rụng, bị ném đi ấy lại tiếp tục “Sẽ nảy lên cây lúa xanh tươi”. Để rồi “Những hạt vàng tỏ tình lại chín/ Lại âm thầm sâu lắng một lời riêng!”. Vậy là những gì chân thành, tốt đẹp và hợp với tự nhiên, dù có lúc nọ lúc kia bị hiểu sai, bị chối bỏ thì nó vẫn chưa khi nào bị thui chột. Nó vẫn tồn tại dù là âm thầm để rồi sẽ sinh sôi, nảy nở, vươn rễ bám cành, sẽ mãi mãi làm đẹp cho cuộc đời này. 

Bằng lối ví von hết sức độc đáo, hạt thóc dùng để tỏ tình chỉ là một cái cớ để nhà thơ Phạm Đức giãi bày những tâm tình sâu kín, những trải nghiệm từ chính cuộc đời mình cũng như những gì ông được chứng kiến. Bài thơ giản dị, câu chữ rất bình thường nhưng được ông chọn lựa, sử dụng vào những hình ảnh thơ giàu sức gợi, đã khẳng định thêm độ tài hoa của ông trong những bài thơ nhiều suy tư, ngẫm ngợi.

ĐẶNG TOÁN