Củng cố niềm tin, khơi thông dòng tiền

Từ tháng 9 năm nay, chứng khoán Việt Nam bất ngờ chuyển sang trạng thái đối lập với sự "thăng hoa" của năm 2021. VN-Index đã xác lập một loạt kỷ lục buồn khi đứng đầu bảng xếp hạng chỉ số giảm mạnh nhất thế giới trong tất cả khung thời gian phổ biến, gồm: 1 tuần, 1 tháng, 1 quý, 6 tháng, 1 năm, từ đầu năm 2022 và từ đỉnh. Đáy của thị trường được xác lập vào lúc 9 giờ 30 ngày 16.11 ở mức 873 điểm. Sau đó, VN-Index đã phục hồi rất tốt, kết thúc phiên giao dịch ngày 2.12, tiến về mức 1.080 điểm, nghĩa là tăng khoảng 200 điểm trong vòng nửa tháng và đến ngày 6.12 điều chỉnh về mức 1.048 điểm. Ngày 2.12, VN-Index đã trở thành chỉ số tăng mạnh nhất châu Á.

Ảnh minh họa 

Vấn đề đáng lưu ý là sự đi lên của VN-Index gần đây chủ yếu nhờ sự trỗi dậy của dòng vốn ngoại. Trong tháng 11.2022, khối ngoại đã mua ròng 16.000 tỷ đồng và 2 phiên đầu tháng 12.2022 là 3.200 tỷ đồng. Lũy kế từ đầu năm đến nay, khối ngoại đã mua ròng hơn 13.000 tỷ đồng. Đây là một con số rất ấn tượng, thể hiện rõ nét xu hướng mua vào sau 2 năm bán ròng trước đó.

Trái ngược với xu hướng của khối ngoại, trong tháng 11.2022, nhà đầu tư cá nhân trong nước đã bán ròng kỷ lục với quy mô chưa từng có trong lịch sử, lên tới gần 19.000 tỷ đồng.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng ghi nhận tình trạng tương tự. Theo thống kê của Bộ Tài chính đưa ra tại buổi họp báo Chính phủ chiều 1.12, tính đến ngày 25.11, khối lượng phát hành giảm 31,6% so với cùng kỳ 2021, đặc biệt là giảm dần qua các quý. Khối lượng mua lại trước hạn của các doanh nghiệp là 161.000 tỷ đồng, tương đương 114% của khối lượng mua lại năm 2021.

Đề cập tới thực tế nêu trên, Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Đức Chi đã nhấn mạnh tới câu chuyện niềm tin, cho rằng niềm tin của thị trường giảm sút, ảnh hưởng rất lớn, rất nhiều đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Trước đó, tại cuộc họp với 39 công ty chứng khoán và doanh nghiệp phát hành trái phiếu hôm 23.11, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đánh giá thị trường chứng khoán vừa trải qua thời kỳ sụt giảm mạnh, niềm tin của nhà đầu tư với trái phiếu và cổ phiếu xuống thấp. Theo tiến sĩ Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, nhìn bề ngoài có vẻ như kinh tế đang ổn, nhưng thực chất bên trong lại có sóng ngầm, đặc biệt là vấn đề niềm tin.

Thiếu niềm tin, cổ phiếu xấu tốt đều như nhau, giảm không lối thoát còn trái phiếu bị hững hờ và nhà đầu tư sẵn sàng bán trước hạn bất chấp thiệt hại. Khi nhà đầu tư mất niềm tin vào thị trường vốn, khủng hoảng về thanh khoản không còn là nguy cơ và nó đã được chứng minh cả trên thị trường chứng khoán lẫn thị trường trái phiếu doanh nghiệp như nêu trên. Nếu không được giải quyết kịp thời, tác động sẽ lan tới hệ thống ngân hàng và nền kinh tế thực. Tiếp theo sẽ là đình trệ sản xuất, kinh doanh, đóng cửa doanh nghiệp và làn sóng thất nghiệp, gây ra nhiều hệ luỵ khôn lường, không chỉ bó gọn trên phương diện kinh tế.

Lấy lại niềm tin phải bắt đầu từ chính nơi niềm tin đã mất! Hiện nay, tâm điểm đang nằm ở “quả bom” trái phiếu doanh nghiệp gây hiệu ứng tuyết lở lan từ thị trường bất động sản sang các lĩnh vực khác. Do đó, để tạo niềm tin, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải trả nợ đúng hạn trái phiếu, công ty phát hành bảo lãnh phải thực hiện đúng thoả thuận. Đặc biệt như Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đã phát biểu ngày 23.11, “nếu khó khăn về thanh khoản, lãnh đạo doanh nghiệp phải tính đến phương án bán các tài sản”.

Tại Việt Nam, cơ quan quản lý có thể hỗ trợ cho doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu, đặc biệt là các doanh nghiệp có trái phiếu sắp đến hạn khi tình trạng mất thanh khoản của các tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp đang lan nhanh. Đương nhiên, để được “cứu”, doanh nghiệp buộc phải chấp nhận tái cấu trúc. Bên cạnh đó, dòng tiền cần được khơi thông, tránh để doanh nghiệp rơi vào tình trạng “khô máu”. Đầu tư công cũng cần thúc đẩy mạnh mẽ. Đây cũng chính là kênh hấp thụ sản lượng cũng như tạo nhiều việc làm...

HÀ NGỌC