Phòng ngừa, hạn chế người dưới 18 tuổi phạm tội

Ban chủ nhiệm đề tài tổ chức hội thảo khoa học các giải pháp hạn chế, phòng ngừa người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn tỉnh

Đề tài "Nghiên cứu thực trạng và giải pháp phòng ngừa, hạn chế người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn tỉnh Hải Dương" do Tòa án Nhân dân tỉnh thực hiện sẽ đưa ra những khuyến nghị, tham mưu, đề xuất Tỉnh ủy, HĐND tỉnh ban hành chỉ thị, nghị quyết chuyên đề với các giải pháp cụ thể.

Theo Phòng Cảnh sát hình sự (Công an tỉnh), từ năm 2016 - 2021, địa bàn Hải Dương xảy ra 308 vụ án vi phạm pháp luật với 510 đối tượng là người dưới 18 tuổi gây ra, trong đó khởi tố 113 vụ án đối với 196 bị can, xử lý hành chính 195 vụ đối với 314 đối tượng. Tòa án Nhân dân hai cấp của tỉnh đã xét xử 103 vụ đối với 190 bị cáo là người dưới 18 tuổi. Kết quả, 15 bị cáo bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, 16 bị cáo bị phạt cải tạo không giam giữ, 27 bị cáo bị phạt tù cho hưởng án treo, phạt tù dưới 3 năm 67 bị cáo, phạt tù từ 3 - 7 năm có 19 bị cáo, phạt tù trên 7 năm với 12 bị cáo, phạt tù trên 15 năm với 5 bị cáo. 

Nhóm tội phạm mà người dưới 18 tuổi thực hiện thường là nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân phẩm con người, nhóm tội xâm phạm sở hữu và khoảng 3 năm gần đây thì nhóm tội xâm phạm trật tự, an toàn xã hội do người dưới 18 tuổi thực hiện có chiều hướng tăng mạnh.

Năm 2022, Tòa án Nhân dân tỉnh đã thực hiện Đề tài "Nghiên cứu thực trạng và giải pháp phòng ngừa, hạn chế người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn tỉnh Hải Dương". Với sự giúp đỡ của các chuyên gia, Ban chủ nhiệm đề tài và các thành viên đã tổ chức nghiên cứu chuyên sâu về những vấn đề lý luận về người dưới 18 tuổi, thực trạng người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn. Đề tài đã khảo sát bằng phiếu đối với 5.850 học sinh, giáo viên, người tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh. 

Kết quả khảo sát cho thấy các nguyên nhân của tình trạng trên gồm: Nhận thức của học sinh về quy định cấm của pháp luật, về quyền của người dưới 18 tuổi nói chung, đặc biệt là quyền của họ khi tham gia các quan hệ pháp luật tố tụng là rất hạn chế. Hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật và quản lý học sinh còn nhiều bất cập; thời lượng dành cho giáo dục đạo đức, pháp luật và kỹ năng sống cho học sinh quá ít so với tổng thể chương trình giáo dục. Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức với nhau và với gia đình trong việc quản lý, giáo dục học sinh còn chưa chặt chẽ và đồng bộ; hình thức giáo dục còn khô cứng, chậm đổi mới, thiếu các hình thức tuyên truyền, giáo dục phù hợp với lứa tuổi và xu hướng phát triển công nghệ. 

Nguyên tắc quan trọng nhất trong xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội là không nhằm mục đích trừng trị người phạm tội mà nhằm bảo vệ quyền lợi của họ, giúp đỡ họ phát triển hoàn thiện nhân cách. Do vậy, Bộ luật Tố tụng hình sự quy định hoạt động điều tra, truy tố và xét xử phải bảo đảm tố tụng thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi.

Để phòng ngừa, hạn chế người dưới 18 tuổi phạm tội, đề tài đặt ra các giải pháp: tuyên truyền nâng cao nhận thức pháp luật đối với người dưới 18 tuổi; đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, tăng thời lượng giáo dục đạo đức, pháp luật trong tổng thể chương trình giáo dục. Tạo môi trường bình đẳng, công bằng trong trường học, không phân biệt lớp thường, lớp chọn. 

Các cơ quan quản lý nhà nước theo chức năng nhiệm vụ cần phối hợp chặt chẽ với gia đình trong việc quản lý thời gian, hoạt động của người dưới 18 tuổi. Cơ quan quản lý nhà nước cần quản lý chặt chẽ mạng xã hội, ngăn chặn kịp thời các thông tin xấu, độc, thông tin sai sự thật có thể ảnh hưởng, kích động, xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội hoặc vi phạm pháp luật. Làm tốt công tác quản lý, tái hòa nhập cộng đồng đối với các em trở về từ trường giáo dưỡng, người có hành vi vi phạm pháp luật bị xử lý, tạo môi trường lành mạnh, hướng các em vào các hoạt động có ích, có kế hoạch chủ động phòng ngừa không để các em tiếp tục vi phạm pháp luật.

TS. MẠC MINH QUANG
Tỉnh ủy viên, Chánh án Tòa án Nhân dân tỉnh