Người xứ Đông anh hùng trên đất mỏ

Anh hùng liệt sĩ Đặng Bá Hát

Chúng tôi cùng đoàn công tác của Công ty Tuyển than Hồng Gai đến thăm bà Hoàng Thị Mát, vợ Anh hùng liệt sĩ Đặng Bá Hát ở TP Hạ Long. Bà kể: "Chồng tôi hy sinh đã 50 năm, nhưng từng ấy thời gian tôi không bao giờ quên hình ảnh của ông, một người nghiêm nghị, tận tụy với công việc, song luôn quan tâm đến gia đình, vợ con. Khi ông ấy hy sinh, để lại cho tôi 4 người con còn thơ dại. Cuộc sống vô vàn khó khăn, nhưng cứ nghĩ về ông, tôi lại có thêm sức mạnh để vượt qua".

Ngược dòng thời gian, vào năm 1960, sau khi phục viên, rời quân đội, ông Hát vào làm công nhân lái máy xúc ở Xí nghiệp Tuyển than Quảng Ninh (nay là Công ty Tuyển than Hồng Gai, Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam). Bà Mát lúc ấy là công nhân cùng công ty, thường đi cùng ca với nhau. Rồi hai người nên duyên vợ chồng vào năm 1962. Là bộ đội phục viên, nên ông Hát được lựa chọn vào lực lượng tự vệ của xí nghiệp, tham gia chiến đấu chống cuộc tập kích của không quân Mỹ vào vùng mỏ ngày 5.8.1964, góp phần vào thắng lợi trận đầu đánh Mỹ của quân và dân miền Bắc. Năm 1968, Đại đội 34 Pháo phòng không 37mm của tự vệ Xí nghiệp Tuyển than Hồng Gai được thành lập, nhằm bảo vệ bến phà Bãi Cháy và vùng mỏ Quảng Ninh. Ông Hát được bổ nhiệm Đại đội trưởng. Cán bộ, chiến sĩ Đại đội 34 Pháo phòng không 37 mm vừa lao động sản xuất, vừa huấn luyện, trực sẵn sàng chiến đấu và tham gia nhiều trận đánh máy bay địch, bảo vệ bến phà Bãi Cháy, bảo đảm giao thông và bảo vệ vùng mỏ.

Đoàn công tác Công ty Tuyển than Hồng Gai đến thăm bà Hoàng Thị Mát (thứ ba từ trái qua)

Ngày 12.7.1972, Đại đội trưởng Đặng Bá Hát chỉ huy đại đội trực chiến. Khoảng 16 giờ, không quân Mỹ sử dụng biên đội 8 chiếc máy bay đánh phá vùng mỏ Quảng Ninh, tập trung ở khu vực bến phà Bãi Cháy, nhằm triệt phá cơ sở hạ tầng giao thông của ta. Đại đội trưởng Hát bình tĩnh chỉ huy các khẩu đội pháo phòng không đánh trả máy bay địch. Bất ngờ, 2 chiếc máy bay vòng lại, tập kích từ phía sau trận địa, chúng ném nhiều quả bom phá, bom bi vào trận địa pháo. Bom nổ, trận địa pháo nằm trong vùng bom bi, 26 người trong khu vực trận địa bị trúng mảnh bom và bi, 5 người hy sinh. Ông Hát trúng đạn hy sinh khi tay vẫn cầm cờ lệnh chỉ huy chiến đấu...

Trong trận chiến đấu ác liệt với máy bay Mỹ, Đại đội 34 Pháo phòng không 37 mm do Đại đội trưởng Đặng Bá Hát chỉ huy bị tổn thất nặng nề, song với tinh thần chiến đấu quả cảm, cán bộ, chiến sĩ Đại đội 34 Pháo phòng không 37 mm của tự vệ Xí nghiệp Tuyển than Hồng Gai đã góp phần bắn rơi máy bay địch, bảo vệ bến phà và vùng mỏ, bảo đảm giao thông thông suốt. Từ tháng 5 -10.1972, Đại đội 34 Pháo phòng không 37mm tự vệ Xí nghiệp Tuyển than Hồng Gai đã đánh 37 trận, bắn rơi 2 máy bay F4 và F8; tháo gỡ hàng trăm quả bom nổ chậm của địch. Năm 1973, Đại đội 34 Pháo phòng không 37 mm vinh dự được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng tặng lẵng hoa và đổi tên thành Đại đội Đặng Bá Hát. Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong chỉ huy và chiến đấu, ngày 30.8.1995, Chủ tịch nước đã ký quyết định truy tặng Đại đội trưởng Đặng Bá Hát danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

NGUYỄN ĐÌNH XUÂN