Xung quanh kết luận của Thanh tra Chính phủ về quản lý đầu tư xây dựng ở Hải Dương

Do toàn bộ diện tích đất chủ đầu tư hạ tầng khu công nghiệp Nam Sách được bàn giao (gồm cả đất giao thông, đất cây xanh) đều phải nộp tiền thuê đất, nên việc điều chỉnh vị trí, diện tích một số lô đất trong khu công nghiệp này không ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước

Thực hiện chương trình công tác thanh tra năm 2012, ngày 13-12-2012, Tổng Thanh tra Chính phủ ban hành Quyết định số 3314/QĐ-TTCP về việc thanh tra công tác quản lý đầu tư xây dựng của UBND tỉnh Hải Dương (thời kỳ 2002-2012). Ngày 25-1-2014, Thanh tra Chính phủ đã có Kết luận thanh tra số 174/KL-TTCP, trong đó có nêu những ưu điểm và những tồn tại, thiếu sót trong công tác quản lý, thực hiện dự án đầu tư xây dựng tại Hải Dương. Ngày 29-5-2015, Thanh tra Chính phủ đã công bố công khai Kết luận số 174/KL-TTCP tại tỉnh. Tiếp đó, ngày 20-7-2015, Thanh tra Chính phủ đã có thông báo kết luận thanh tra số 2081/TB-TTCP liên quan tới việc này và được nhiều cơ quan báo chí khai thác đăng tải. Trong bài viết này, báo Hải Dương thông tin rõ về những vấn đề chính nêu trong kết luận thanh tra.

Theo kết luận thanh tra, trong thời kỳ 2002-2012, UBND tỉnh Hải Dương và các đơn vị trong tỉnh đã có nhiều biện pháp tích cực thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước triển khai đầu tư xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu dân cư, đô thị, dịch vụ và các  dự án sản xuất kinh doanh khác, góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng về công nghiệp và tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Các dự án được phê duyệt và cấp phép đầu tư đã triển khai thực hiện cơ bản tuân thủ theo quy định. Công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Hải Dương được quan tâm. UBND tỉnh Hải Dương đã đẩy mạnh việc phân cấp quản lý đầu tư xây dựng cho cấp huyện và sở, ngành theo quy định. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý, thực hiện dự án đầu tư xây dựng, còn một số tồn tại, thiếu sót.

Cho thuê đất cây xanh, hạ tầng giao thông trong khu công nghiệp

Theo Kết luận 174/KL-TTCP, đối với các dự án khu công nghiệp (KCN), UBND tỉnh không kiểm tra, giám sát để chủ đầu tư dự án KCN Tân Trường cho thuê đất vào đất cây xanh với diện tích 1,73 ha, thu lợi 865.000 USD (tương đương 18,069 tỷ đồng). Chủ đầu tư KCN Nam Sách cho thuê đất vào đất trung tâm điều hành, đất đầu mối kỹ thuật với diện tích 1,62 ha, thu lợi 241.800 USD. Chủ đầu tư KCN Đại An cho thuê đất vào đất hạ tầng giao thông, diện tích 1,543 ha, thu lợi 342.252 USD.

Những tồn tại, thiếu sót nêu trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. UBND tỉnh đã giải trình, làm rõ những vấn đề này trong Báo cáo số 99/BC-UBND ngày 4-9-2015 về kiểm điểm trách nhiệm tập thể lãnh đạo UBND tỉnh theo Kết luận 174/KL-TTCP. Tại báo cáo trên, UBND tỉnh nêu rõ việc cho thuê đất vào diện tích đất theo quy hoạch (cũ) là đất cây xanh ở KCN Tân Trường nhằm tạo thuận lợi thu hút các nhà đầu tư vào KCN. Diện tích đất cây xanh này đã được dịch chuyển ra vị trí khác trong cùng lô đất khi điều chỉnh quy hoạch. Việc làm này không nhằm mục đích vụ lợi cá nhân và chủ đầu tư hạ tầng không được hưởng lợi từ việc cho thuê đất nêu trên. Thiếu sót ở đây thuộc về trình tự thực hiện các thủ tục hành chính. Đối với KCN Nam Sách, toàn bộ diện tích đất chủ đầu tư hạ tầng KCN được bàn giao (gồm cả đất giao thông, đất cây xanh) đều phải nộp tiền thuê đất. Do vậy, việc điều chỉnh vị trí, diện tích một số lô đất trong KCN, trong đó có việc hoán đổi 1,62 ha giữa đất trung tâm điều hành, đất đầu mối kỹ thuật với đất công nghiệp để cho thuê, không ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước. Chủ đầu tư hạ tầng không được hưởng lợi từ việc thay đổi vị trí, diện tích một số lô đất này. Thiếu sót ở đây thuộc về trình tự thực hiện các thủ tục hành chính. Tồn tại, thiếu sót trên đã được UBND tỉnh khắc phục tại Quyết định số 1442/QĐ-UBND ngày 21-4-2009 về việc điều chỉnh quy hoạch chi tiết KCN Nam Sách (trước thời điểm Kết luận thanh tra). Tại KCN Đại An, việc cho thuê đất vào diện tích đất theo quy hoạch (cũ) được Bộ Xây dựng phê duyệt là đất hạ tầng giao thông nhưng tại thời điểm thanh tra, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phù hợp với quy hoạch điều chỉnh đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định 270/QĐ-UBND ngày 23-1-2008. Chủ đầu tư KCN không được hưởng lợi từ việc cho thuê này. Thiếu sót ở đây do UBND tỉnh chưa xin ý kiến thỏa thuận của Bộ Xây dựng trước khi phê duyệt điều chỉnh quy hoạch KCN.

Không đấu thầu xây dựng cơ sở hạ tầng khu đô thị mới

Theo Kết luận thanh tra đối với 3 dự án Khu đô thị mới phía đông, Khu đô thị mới phía tây TP Hải Dương, Khu du lịch, sinh thái và dịch vụ TP Hải Dương (3 dự án này sử dụng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng), UBND tỉnh không tổ chức lựa chọn nhà thầu tham gia đấu thầu công trình xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc đấu giá đất theo quy định. Về việc này, UBND tỉnh cho biết: 3 dự án sử dụng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng là các dự án thực hiện theo cơ chế mới. Tại thời điểm đó, duy nhất có Công ty Thương mại và du lịch Nam Cường đề xuất thực hiện dự án Khu đô thị mới phía đông và Khu đô thị mới phía tây; duy nhất có Công ty CP Dịch vụ và xây lắp tư vấn xây dựng Hà Hải đề xuất thực hiện dự án Khu du lịch sinh thái và dịch vụ TP Hải Dương. Vì vậy, UBND tỉnh đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về cơ chế thực hiện, chủ đầu tư thực hiện các dự án trên và đã được Thủ tướng Chính phủ nhất trí tại văn bản số 1141/CP-NN ngày 18-12-2001 và văn bản số 463/CP-NN ngày 2-5-2002.

Chính sách thu hút đầu tư

Theo kết luận thanh tra, "Chính sách thu hút đầu tư của UBND tỉnh chưa phù hợp với quy định của pháp luật. Năm 2002 - 2003, UBND tỉnh đã ban hành 2 quyết định ưu đãi đầu tư trái pháp luật. Năm 2006, UBND tỉnh đã tạm thời đình chỉ thực hiện một số điều của 2 quyết định này nhưng thời điểm thanh tra vẫn chưa điều chỉnh giấy phép đầu tư, giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư đối với 48 dự án được hưởng ưu đãi đầu tư vượt khung". Theo báo cáo của UBND tỉnh, tại thời điểm đó việc kêu gọi các nhà đầu tư đầu tư vào xây dựng các khu, cụm công nghiệp, khu dân cư, đô thị, dịch vụ rất khó khăn. Do vậy để thu hút đầu tư, sau khi học tập, tham khảo thực tế ở một số địa phương, UBND tỉnh đã báo cáo, xin ý kiến Ban Thường vụ Tỉnh ủy và trình HĐND tỉnh. Ngày 10-7-2002, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 08/2002/NQ/HĐ13, sau đó ngày 17-7-2002, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3149/2002/QĐ-UB về ưu đãi đầu tư vào KCN. Tiếp đó, ngày 16-1-2003, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 04/2003/NQ/HĐ13 và ngày 3-4-2003, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 920/2003/QĐ-UB về ưu đãi khuyến khích đầu tư vào các cụm công nghiệp và làng nghề trên địa bàn tỉnh.

Thiếu sót trong việc cho thuê đất vào diện tích theo quy hoạch cũ là đất hạ tầng giao thông ở khu công nghiệp Đại An là UBND tỉnh chưa xin ý kiến thỏa thuận của Bộ Xây dựng trước khi phê duyệt điều chỉnh quy hoạch

Về tài chính thu từ đất

Theo Kết luận thanh tra: Tổng số thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất từ năm 2002 đến năm 2012 là 1.728 tỷ đồng; số tiền còn nợ đọng trên 444 tỷ đồng. Theo UBND tỉnh, trong tổng số tiền sử dụng đất, tiền thuê đất còn nợ đọng trên 444 tỷ đồng theo Kết luận thanh tra có 396 tỷ đồng là tiền nợ sử dụng đất, trên  47 tỷ đồng là nợ tiền thuê đất. Đến nay, đã có 5 đơn vị  nộp 100% tiền sử dụng đất còn nợ theo Kết luận thanh tra với  số tiền trên 42 tỷ đồng, còn lại 3 đơn vị chưa nộp vào ngân sách nhà nước thuộc các dự án thực hiện theo cơ chế đổi đất lấy công trình, khoản tiền sử dụng đất phải nộp này sẽ thực hiện ghi thu, ghi chi khi quyết toán các dự án theo quy định. Về thu tiền thuê đất 47 tỷ đồng còn nợ của 463 dự án, sau khi thực hiện các biện pháp đôn đốc thu nợ, đến hết tháng 9-2015, tổng số tiền thuê đất còn nợ của các dự án là 642 triệu đồng. UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo Cục Thuế tỉnh thực hiện các biện pháp đôn đốc thu hồi số tiền nợ đọng về ngân sách nhà nước (kể cả các biện pháp cưỡng chế).

Khẩn trương khắc phục

Đến nay, cơ bản các nội dung trong kết luận, kiến nghị của Thanh tra Chính phủ đã được UBND tỉnh chỉ đạo khắc phục, trong đó một số nội dung đã được khắc phục trước năm 2012 và ngay trong quá trình thanh tra. Đối với một số nội dung vượt thẩm quyền, UBND tỉnh đã xin ý kiến chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương.

Tại KCN Nam Sách, UBND tỉnh đã khắc phục thiếu sót do chủ đầu tư cho thuê đất vào đất trung tâm điều hành, đầu mối kỹ thuật bằng việc ngày 21-4-2009, UBND tỉnh ban hành Quyết định 1442/QĐ-UBND điều chỉnh quy hoạch chi tiết quy hoạch KCN này. Liên quan đến việc chủ đầu tư hạ tầng KCN Tân Trường cho thuê đất vào đất cây xanh, UBND tỉnh đã chỉ đạo chủ đầu tư dịch chuyển vị trí quy hoạch đất cây xanh tại Công văn số 1887/UBND-VP ngày 15-10-2013. Đến nay, phần diện tích đất cây xanh được dịch chuyển đã được chủ đầu tư hạ tầng hoàn thành việc trồng cây.

Về chính sách ưu đãi đầu tư của UBND tỉnh vượt khung của Chính phủ,  thực hiện sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 13-9-2006, UBND tỉnh đã chủ động ban hành Quyết định 3150/2006/QĐ-UB về việc tạm đình chỉ thực hiện điều 3, điều 4 của Quyết định 3149 và điều 4, điều 5 của Quyết định 920. Đến thời điểm thanh tra, cơ quan có thẩm quyền của tỉnh đã thực hiện thủ tục giải thể cho 6 dự án và loại bỏ ưu đãi theo Quyết định 3149 của 7 dự án. Sau thời điểm thanh tra, tỉnh đã làm thủ tục giải thể cho 1 dự án và điều chỉnh loại bỏ ưu đãi theo Quyết định 3149 của 6 dự án. Đối với các dự án còn lại, UBND tỉnh đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương cho phép không hồi tố các ưu đãi đầu tư do UBND tỉnh cấp vượt khung quy định của Chính phủ (đến nay Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với đề xuất của UBND tỉnh).

Về chống thất thu ngân sách, UBND tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo chống thất thu ngân sách và đôn đốc thu hồi nợ đọng thuế trên địa bàn tỉnh Hải Dương tại Quyết định số 2083/QĐ-UBND ngày 13-9-2013 do Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh làm Trưởng ban và thành lập 3 đoàn kiểm tra, đôn đốc các tổ chức, cá nhân nợ đọng tiền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh do 3 đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng đoàn tại Quyết định số 2112/QĐ-UBND ngày 19-9-2013. Việc đôn đốc chỉ đạo quyết liệt của UBND tỉnh trong công tác thu ngân sách và các khoản nợ đọng tiền thuê đất, sử dụng đất đã thu được kết quả tốt.

Kiểm điểm trách nhiệm

Thanh tra Chính phủ kiến nghị UBND tỉnh tổ chức kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm của tập thể UBND tỉnh và các cá nhân liên quan; chỉ đạo các sở, ngành có liên quan, UBND TP Hải Dương kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân qua các thời kỳ trong việc tham mưu, đề xuất, thiếu kiểm tra, đôn đốc, chậm phát hiện xử lý các sai phạm trong việc thực hiện chức trách quản lý nhà nước.

Thực hiện kiến nghị này, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, UBND TP Hải Dương, các địa phương liên quan cũng như tập thể lãnh đạo UBND tỉnh và các cá nhân qua các thời kỳ kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan đến Kết luận thanh tra số 174. Tuy nhiên, do khối lượng thanh tra lớn, nội dung thanh tra đối với cả thời kỳ từ 2002 đến 2012, liên quan đến nhiều đồng chí lãnh đạo UBND tỉnh và lãnh đạo sở, ngành, UBND TP Hải Dương ở nhiều giai đoạn khác nhau, hiện nay đa số các đồng chí lãnh đạo UBND tỉnh và lãnh đạo các sở, ngành, UBND TP Hải Dương chịu trách nhiệm liên quan đã nghỉ hưu hoặc chuyển công tác khác; ngoài ra, có những việc diễn biến kéo dài nên liên quan tới trách nhiệm chung của nhiều người, ở nhiều thời kỳ nên công tác kiểm điểm trách nhiệm còn chậm.

Báo cáo số 73-BC/BCS ngày 7-9-2015 của Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh về kết quả kiểm điểm trách nhiệm các sở, ngành, UBND TP Hải Dương theo Kết luận 174/KL-TTCP nêu rõ: Các sở, ngành, UBND TP Hải Dương nhận thấy các tồn tại, thiếu sót thuộc trách nhiệm của mình đều có nguyên nhân khách quan, chủ quan, một số thiếu sót chủ yếu thuộc về trình tự thực hiện các thủ tục hành chính, chưa phát hiện gây thất thoát về tài chính, chưa gây hậu quả về xã hội. Các tồn tại, thiếu sót đó đã được tập thể lãnh đạo các sở, ngành, địa phương tích cực khắc phục, đến nay cơ bản đã khắc phục xong. Vì vậy, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đồng ý với đề xuất của các sở, ngành và UBND TP Hải Dương là không xem xét xử lý trách nhiệm của tập thể lãnh đạo các sở, ngành, địa phương liên quan đến sự việc. Yêu cầu tập thể lãnh đạo có liên quan của các sở, ngành, địa phương kiểm điểm rút kinh nghiệm sâu sắc trong chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ. Ngoài ra, qua kiểm điểm chưa phát hiện cá nhân các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên có liên quan của các sở, ngành, UBND TP Hải Dương có biểu hiện vụ lợi cá nhân hoặc tạo điều kiện để doanh nghiệp hưởng lợi bất chính. Các đồng chí thực hiện nhiệm vụ đều có sự bàn bạc thống nhất trong tập thể lãnh đạo. Do vậy không xem xét xử lý trách nhiệm cá nhân và yêu cầu các đồng chí có thiếu sót cần kiểm điểm, rút kinh nghiệm sâu sắc.

Theo Báo cáo số 72-BC/BCS ngày 6-9-2015 của UBND tỉnh về kết quả kiểm điểm trách nhiệm tập thể lãnh đạo UBND tỉnh theo Kết luận thanh tra số 174/KL-TTCP: Căn cứ kết quả kiểm điểm, qua thảo luận, phân tích những tồn tại, thiếu sót nêu trong Kết luận 174/KL-TTCP liên quan đến các cá nhân trình ký, các cá nhân ký ban hành các quyết định của UBND tỉnh là thực hiện sự phân công của lãnh đạo sở, ngành và UBND tỉnh. Đến nay chưa thấy có dấu hiệu vụ lợi hay lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao tham mưu hoặc ký các quyết định của UBND tỉnh để doanh nghiệp được hưởng lợi bất hợp pháp. Do vậy, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh thống nhất không xem xét trách nhiệm của tập thể, cá nhân qua các thời kỳ. Đối với tập thể và cá nhân lãnh đạo UBND tỉnh đương nhiệm, trong quá trình thanh tra, UBND tỉnh đã chỉ đạo kịp thời các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan cung cấp đầy đủ tài liệu, phối hợp tích cực với đoàn thanh tra nhằm xác định đầy đủ những tồn tại, thiếu sót trong công tác quản lý, đầu tư xây dựng cơ bản của cả giai đoạn 2002-2012 để có giải pháp khắc phục triệt để; tổng hợp những nội dung vượt thẩm quyền của tỉnh để UBND tỉnh báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Chính phủ và đề nghị các bộ, ngành Trung ương hướng dẫn. Những nội dung tồn tại có thể khắc phục ngay thì UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan, địa phương liên quan giải quyết ngay. Sau khi Kết luận thanh tra được ban hành, UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo khắc phục các thiếu sót. Đến nay, các thiếu sót về kinh tế, quản lý nhà nước đã cơ bản được khắc phục; một số nội dung còn đang tiếp tục khắc phục sẽ được UBND tỉnh chỉ đạo quyết liệt để sớm hoàn thành. Những nội dung vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách vượt thẩm quyền của tỉnh, UBND tỉnh đã báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hướng dẫn của bộ, ngành Trung ương, đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản đồng ý với các đề xuất của UBND tỉnh.

Qua thảo luận tại 3 phiên họp, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã biểu quyết bằng phiếu kín nhất trí thông qua kết quả kiểm điểm của UBND tỉnh.  Ngày 19-10-2015, tại hội nghị lần thứ 30, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã biểu quyết nhất trí với báo cáo kết quả thực hiện Kết luận số 174/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ về công tác quản lý đầu tư xây dựng của UBND tỉnh.

PV