Cùng hành động vì môi trường không khí trong lành

Sinh viên tình nguyện vệ sinh bảo vệ môi trường trong dịp Tết ông Công, ông Táo (23 tháng Chạp) tại khu vực chân cầu Long Biên (Hà Nội)

Vì vậy, Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) lựa chọn “Ô nhiễm không khí và hành động của chúng ta” làm chủ đề của Ngày Môi trường thế giới năm 2019 nhằm kêu gọi các quốc gia, cộng đồng và xã hội cùng hành động để cải thiện chất lượng môi trường không khí ở tất cả các thành phố và khu vực trên toàn thế giới.

Ô nhiễm không khí - “kẻ giết người thầm lặng”

Ô nhiễm không khí đã và đang là một thách thức lớn đối với cộng đồng và toàn xã hội. Với 92% dân số thế giới sống ở những nơi có chất lượng không khí nằm dưới mức tiêu chuẩn do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đề ra. Và WHO đã gọi nạn ô nhiễm không khí là “kẻ giết người thầm lặng”.

Theo báo cáo của Liên hợp quốc, mỗi năm trên toàn thế giới có khoảng 7 triệu người chết sớm do ô nhiễm không khí, trong đó khoảng 4 triệu ca tử vong xảy ra ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khỏe con người và tăng trưởng kinh tế, gây thiệt hại cho nền kinh tế toàn cầu 5 nghìn tỷ đô la mỗi năm. Ô nhiễm ôzôn trên mặt đất dự kiến sẽ làm giảm 26% năng suất cây trồng chủ lực vào năm 2030.

Còn theo báo cáo Tình trạng Không khí toàn cầu do Viện nghiên cứu các tác hại đối với sức khỏe có trụ sở ở Mỹ và Đại học British Columbia (Canada) công bố, ô nhiễm không khí là nguyên nhân thứ 5 gây tử vong sớm trên toàn thế giới, nhiều hơn cả số trường hợp tử vong do sốt rét, tai nạn giao thông đường bộ, suy dinh dưỡng hoặc do đồ uống có cồn.

Đáng lo ngại hơn, theo một nghiên cứu của các nhà nghiên cứu thuộc Diễn đàn Các hiệp hội hô hấp quốc tế, ô nhiễm không khí có thể gây hại cấp tính, gây các triệu chứng hô hấp và tuần hoàn và cả mạn tính, tác động tới mọi cơ quan trong cơ thể. Các tác hại thường được nhắc đến của ô nhiễm không khí như bệnh tim, phổi mới chỉ là “bề nổi của tảng băng chìm”.

Bởi thực chất không khí ô nhiễm vào cơ thể qua đường hô hấp nhưng có tác động lên toàn cơ thể, phá hoại các cơ quan khác từ đầu đến chân, từ bệnh tim, bệnh phổi cho đến tiểu đường và chứng mất trí nhớ, từ bệnh về gan, ung thư bàng quang cho đến giòn xương và tổn thương da. Ô nhiễm không khí cũng gây hại cho việc sinh đẻ, thai nhi và trẻ sơ sinh... Hơn nữa, việc tiếp xúc với ô nhiễm về lâu dài sẽ ảnh hưởng sức khỏe hoặc khiến các căn bệnh trầm trọng hơn.

Cùng hành động vì môi trường không khí trong lành

Ở Việt Nam, kết quả quan trắc môi trường không khí tại một số thành phố lớn ở nước ta trong những năm gần đây cho thấy chất lượng không khí đã được cải thiện. Các thông số môi trường trong không khí (như NOx, SOx, CO...) có giá trị khá thấp, đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về chất lượng không khí xung quanh (theo QCVN 05:2013/BTNMT) và không có nhiều biến động so với những năm trước.

Một số trạm đo tại khu vực Phạm Văn Đồng, Hàng Đậu, Minh Khai của Thủ đô Hà Nội có chất lượng không khí kém hơn vì đây là những khu vực có mật độ phương tiện giao thông cao, cộng với các công trình xây dựng, nâng cấp hạ tầng đô thị đang diễn ra làm phát sinh một lượng bụi lớn vào môi trường.

Tại Hà Nội và một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ở khu vực miền Bắc, ô nhiễm bụi vào thời gian mùa đông và đầu xuân tăng cao hơn những mùa khác trong năm. Đây cũng là hiện tượng thường gặp trong nhiều năm qua và có tính quy luật, ô nhiễm bụi mịn tăng cao vào thời gian tháng 12, tháng 1-2 và có thể kéo dài sang tháng 3 năm sau.

Để hạn chế sự gia tăng ô nhiễm không khí, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch Hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025. Kế hoạch đề ra mục tiêu tổng quát là hướng tới tăng cường công tác quản lý chất lượng không khí thông qua kiểm soát nguồn phát sinh khí thải; giám sát chất lượng không khí xung quanh nhằm cải thiện chất lượng môi trường không khí và bảo đảm sức khỏe cộng đồng.

Ngoài ra, căn cứ vào Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24-4-2015 về quản lý chất thải và phế liệu, Nghị định số 40/2019/ND-CP ngày 13.5.2019 về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường có hiệu lực thi hành ngày 1.7.2019, chủ nguồn thải khí thải công nghiệp có phát sinh khí thải lưu lượng lớn, có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao phải lắp đặt thiết bị quan trắc khí thải tự động, liên tục, truyền số liệu trực tiếp cho Sở Tài nguyên và Môi trường để kiểm soát. Đồng thời, các dự án có phát sinh chất thải công nghiệp lớn đều phải có giấy phép xả khí thải công nghiệp.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã xây dựng Kế hoạch kiểm soát ô nhiễm không khí; đồng thời, hoàn thiện các văn bản pháp luật. Cụ thể, Bộ đã triển khai thực hiện các quy định về bảo vệ môi trường không khí theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, xây dựng các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật. Trong đó, tập trung vào công tác quản lý, giám sát các nguồn thải và trách nhiệm của chủ nguồn thải; xây dựng đồng bộ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với khí thải các ngành công nghiệp…

Đặc biệt, Bộ đã tăng cường các nguồn lực tài chính, đa dạng hóa các nguồn đầu tư, tăng cường kinh phí cho quản lý môi trường không khí, đặc biệt là hình thành hệ thống công cụ kinh tế như phí bảo vệ môi trường đối với khí thải, xây dựng cơ chế trao đổi hạn ngạch phát thải khí thải giữa các doanh nghiệp; Đẩy mạnh hoạt động quan trắc, kiểm kê khí thải, kiểm soát môi trường không khí tại các đô thị và các khu công nghiệp.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tích cực thực hiện Quy hoạch tổng thể mạng lưới quan trắc tài nguyên, môi trường quốc gia đến năm 2020, trong đó quan tâm đến các hệ thống quan trắc không khí, giám sát các nguồn khí thải công nghiệp lớn…

Và để huy động các hệ thống chính trị, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phát động “Tháng Hành động vì môi trường”. Hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các Bộ, ngành, các địa phương, tổ chức quốc tế trong và ngoài nước tổ chức các hoạt động có sự tham gia trực tiếp của cộng đồng như chiến dịch ra quân làm vệ sinh môi trường, thu gom xử lý chất thải; phát động phong trào đi bộ, đi xe đạp, sử dụng phương tiện giao thông công cộng, hạn chế phương tiện giao thông cá nhân để giảm thiểu nguồn gây ô nhiễm không khí; phong trào trồng cây xanh trong các khu đô thị, khu dân cư; hạn chế đốt chất thải nông nghiệp sau thu hoạch tại các khu vực nông thôn.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh các hoạt động thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tác hại của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người và môi trường. Đồng thời, tăng cường thực hiện các biện pháp kiểm soát chặt nguồn khí thải gây ô nhiễm không khí và tiếng ồn do giao thông, hoạt động xây dựng; nghiên cứu, sử dụng vật liệu chống ồn để xây dựng đường sá, tường cách âm, chống ồn tại các công trình xây dựng.

Kết hợp trồng thêm cây xanh trong các khu vực đô thị; thực hiện việc đầu tư, lắp đặt, vận hành, kết nối hệ thống truyền số liệu quan trắc khí thải tự động liên tục từ các đô thị, cơ sở sản xuất có nguồn khí thải lớn thông suốt từ Trung ương đến địa phương để phục vụ công tác quản lý, dự báo, cảnh báo chất lượng không khí.

Ngày Môi trường thế giới là sự kiện thường niên lớn nhất về bảo vệ môi trường và là ngày dành cho tất cả mọi người ở bất cứ đâu hành động vì môi trường. Kể từ lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1972, cộng đồng toàn cầu đã tổ chức hàng nghìn hoạt động bảo vệ môi trường, bảo vệ hành tinh.

Ngày môi trường thế giới năm nay là cơ hội để mỗi chúng ta bằng nhiều cách góp phần chống lại ô nhiễm không khí trên toàn thế giới. Và có rất nhiều cách có thể làm, từ việc đạp xe hoặc đi bộ đi làm, đến tái chế rác không hữu cơ, trồng cây, cải thiện không gian xanh trong môi trường sống.

Hoặc hãy tắt đèn và thiết bị điện tử không sử dụng, sử dụng các thiết bị ít phát thải; không bao giờ đốt rác, chất thải nông nghiệp sau thu hoạch nhằm góp phần trực tiếp vào giảm thiểu nguồn gây ô nhiễm không khí, chung tay cải thiện chất lượng không khí…

Theo TTXVN