VietGAP - “chìa khóa” thành công cho xuất khẩu nông sản

Sản xuất cam theo quy trình VietGAP tại tỉnh Vĩnh Long

Lợi nhuận thuộc về nông dân

Ông Huỳnh Hồng Cẩm, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) bưởi da xanh Mỹ Thạnh An (thị xã Bến Tre - Bến Tre) không giấu được niềm vui vì vừa qua, bưởi của HTX không chỉ được xuất khẩu mà ngay ở thị trường nội địa cũng không đủ cung cấp cho người tiêu dùng. Giá bưởi cũng cao hơn so với vụ trước, bưởi loại 1 (từ 1,4kg/quả trở lên) có giá 21.000 - 22.000 đồng/kg. “Đây là lần đầu kể từ khi thành lập HTX đến nay, xã viên bỏ ra một đồng nhưng thu về đến ba đồng”, ông Cẩm nói.

Cùng chung niềm vui này, ông Trần Văn Sang, Chủ nhiệm HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hoà (Bình Minh - Vĩnh Long) cho hay, trong khi bưởi đại trà giá rất thấp và khó bán thì bưởi của HTX vẫn xuất khẩu đều đều. Hiện bưởi Năm Roi Mỹ Hoà đã vươn tới các thị trường lớn như Anh, Pháp, Đức, Nga... Diện tích trồng bưởi của HTX hiện đạt 1.375ha, sản lượng khoảng 46.000 tấn/năm, riêng năm nay có tới 20 - 30% số đó dành cho xuất khẩu. Giá xuất khẩu bưởi Năm Roi loại 1 uỷ thác qua các công ty là 14.000 đồng/kg, giá giao cho các siêu thị 8.000 - 9.000 đồng/kg, tăng 30 - 40% so với vụ trước.

Tuy nhiên, không phải ai trồng bưởi cũng thắng lợi như HTX của ông Cẩm, ông Sang, bởi tại ĐBSCL hiện nay, có nhiều vườn bưởi quả lúc lỉu trên cành, chất đầy trong nhà, ngoài sân nhưng người mua thì thưa thớt, trả giá thấp (2.000 - 3.000 đồng/kg). Nguyên nhân là do những vườn bưởi này không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, mẫu mã và chất lượng quả không đồng đều. Trong khi bưởi rụng thối gốc thì các doanh nghiệp lại tìm mỏi mắt mà không đủ hàng xuất khẩu. Theo thống kê, khu vực ĐBSCL có khoảng 13.000ha bưởi, sản lượng đạt trên 150.000 tấn/năm nhưng chỉ có 30% sản lượng đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Ngay HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hòa cũng chỉ có khả năng bao tiêu 24ha bưởi sản xuất theo tiêu chuẩn chất lượng toàn cầu GlobalGAP.

Bà Võ Mai, Phó chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, Trưởng ban chỉ đạo VietGAP (chương trình kiểm tra an toàn thực phẩm xuyên suốt) cho biết, hạn chế của những loại trái cây xuất khẩu hiện nay là chưa có tiêu chuẩn đồng bộ được các nhà nhập khẩu công nhận. Trong khi đó, các nhà vườn lại chưa ý thức được ích lợi của việc xây dựng thương hiệu và sản xuất đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm nên mặc dù có đủ sức cạnh tranh nhưng những sản phẩm này vẫn chưa thâm nhập được vào nhiều thị trường.

VietGAP, tương lai của nông nghiệp

Theo nhận định của các chuyên gia, thị trường xuất -nhập khẩu nông sản thế giới đang được kiểm soát bởi hệ thống đại siêu thị, tập đoàn đa quốc gia với các tiêu chuẩn ngặt nghèo về chất lượng cũng như vệ sinh an toàn thực phẩm. Nắm bắt được những khó khăn trên, từ năm 2006, các nước Đông Nam Á (ASEAN) đã công bố bản quy trình GAP (Good Agricultural Practices: Thực hành nông nghiệp tốt) chung cho các nước thành viên. Năm 2008, Việt Nam cũng ra mắt tiêu chuẩn riêng của mình có tên viết tắt là VietGAP. Đây là chương trình kiểm tra an toàn thực phẩm xuyên suốt, bắt đầu từ khâu chuẩn bị nông trại, canh tác đến khâu thu hoạch, sau thu hoạch, tồn trữ và các yếu tố liên quan như: môi trường, chất hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, bao bì, điều kiện làm việc, phúc lợi của người lao động...

Là người gắn bó gần 40 năm trong ngành nông nghiệp, đã từng làm việc tại Nhật Bản, Australia, tiến sỹ Nguyễn Quốc Vọng (Việt kiều Australia, hiện đã về nước, hợp tác nghiên cứu với Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội) cho rằng, mặc dù Việt Nam có tiềm năng rất lớn về rau quả, trái cây tươi nhưng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này còn thấp, nguyên nhân chính là do chưa áp dụng 4 luật chơi cơ bản về số lượng, an toàn thực phẩm, chất lượng và giá caó. Trong 4 luật chơi này, cái khó nhất của nông nghiệp Việt Nam chính là thực hiện quy trình VietGAP. Thực tế, các nước trong WTO đều đặt ra những yêu cầu riêng về vệ sinh an toàn thực phẩm như EU có EUREPGAP, Austrailia có FRESHCARE. Mục đích không chỉ đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng mà còn là rào cản kỹ thuật mà các nước sử dụng để hạn chế một mặt hàng nhập khẩu nào đó. Vì vậy, quy trình VietGAP sẽ là “chìa khóa” thành công cho xuất khẩu nông sản.

Giáo sư Võ Tòng Xuân, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Xây dựng thương hiệu nông - thuỷ sản Việt Nam cho rằng, các nhà (nhà nước, nhà nông, doanh nghiệp, nhà khoa học) phải sát cánh hơn nữa để thực hiện bằng được quy trình VietGAP, vì đây chính là yếu tố sống còn của nông - thuỷ sản Việt Nam khi hội nhập. Cùng chung quan điểm này, ông Joseph Ekwan, chuyên gia quốc tế về thực phẩm trong nông sản cho rằng, chương trình VietGAP phải tập trung vào an toàn thực phẩm và dựa vào mô hình ASEANGAP.

Hiện, đa phần nông dân nước ta dường như chưa hiểu rõ VietGAP là gì, họ cũng chưa nhận được sự hỗ trợ đầy đủ trong việc áp dụng các quy trình của VietGAP. Bởi vậy, việc hình thành các vùng chuyên canh theo tiêu chuẩn VietGap vẫn là chặng đường gian nan.

VietGAP là chữ viết tắt của Vietnamese Good Agricultural Practices (Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau quả tươi của Việt Nam) là những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn tổ chức, cá nhân sản xuất, thu hoạch, sơ chế bảo đảm an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo phúc lợi xã hội, sức khoẻ người sản xuất và người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và truy nguyên nguồn gốc sản phẩm.

VietGAP cho rau, quả tươi an toàn dựa trên cơ sở ASEAN GAP, EUREPGAP/GLOBALGAP và FRESHCARE, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho rau, quả Việt Nam tham gia thị trường khu vực ASEAN và thế giới, hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững.

(Theo Kinh tế Nông thôn)