Văn hóa Chiến thắng Điện Biên

Lễ hội hoa ban Điện Biên gắn liền với hoạt động kỷ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Ảnh tư liệu

Song, bên cạnh đó cần phải nói đến một bình diện khác nữa, đó là văn hóa. 

Chiến thắng Điện Biên Phủ mở ra cho đất nước ta, dân tộc ta một tiềm năng văn hóa với trữ lượng khổng lồ, khai thác không bao giờ cạn. Trước hết là một không gian văn hóa mới. Về bề rộng thì trước khi có chiến thắng Điện Biên Phủ, nhiều nước trên thế giới chưa biết gì về Việt Nam. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã tạo ra luồng gió mới: luồng gió độc lập dân tộc thổi qua hàng loạt nước còn là thuộc địa của Pháp để họ đứng lên đấu tranh, tiêu biểu như Angieri, Maroc… Từ chiến thắng này còn làm cho bọn thực dân tỉnh ngộ một phần để nhận ra một điều: tự do, độc lập là của con người bất kể màu da, bất kể xứ sở, không thể áp đặt.

Với không gian văn hóa trong nước thì trước chiến thắng Điện Biên Phủ, nhiều người, nhiều vùng chưa ai biết đến Điện Biên. Bởi một lý do rất khách quan: Điện Biên Phủ là vùng xa xôi, cực kỳ hiểm trở của núi rừng Tây Bắc. Nhờ có chiến dịch Điện Biên Phủ tạo ra một cuộc giao lưu khổng lồ về văn hóa. Đó là giao lưu giữa miền xuôi với miền ngược, giữa bộ đội với dân, giữa dân tộc này với dân tộc khác. Nhờ đó, người dân bản địa ở Tây Bắc nói chung và Lai Châu - Điện Biên nói riêng hiểu rõ hơn về cách mạng, về kháng chiến, về bộ đội, về các phương tiện để đánh giặc. Ngược lại, cả nước hiểu sâu hơn về Tây Bắc với cảnh vật, núi rừng, với hoa ban, đặc biệt là con người Tây Bắc với những phong tục, tập quán riêng.

Chiến thắng Điện Biên Phủ còn mở ra một thời gian văn hóa vô tận cho những ai muốn tìm hiểu về Điện Biên Phủ. Bởi lẽ để có chiến dịch Điện Biên Phủ và chiến thắng Điện Biên Phủ không phải một ngày, một tháng mà là một chuỗi thời gian liên tiếp nối ba thì quá khứ, hiện tại và tương lai. Trong suốt thời gian ấy có bao nhiêu việc của bao nhiêu con người đã làm, đang làm và sẽ làm. Gạt lớp bụi thời gian để tìm đúng người, đúng việc của quá khứ là việc làm rất văn hóa để tái hiện bằng các loại hình nghệ thuật đâu phải việc đơn giản một vài năm xong được.

Chiến thắng Điện Biên Phủ còn mở ra những loại hình văn hóa thỏa sức cho con người sáng tạo và có hiệu quả kinh tế lớn. Trước hết là văn hóa xây dựng. Ngày nay, Điện Biên Phủ là một thành phố trẻ với những công trình văn hóa công cộng, những siêu thị, cửa hàng, biệt thự rất đẹp và hiện đại. Không ai có thể ngờ rằng mấy chục năm trước, nơi đây heo hút và hoang vu. Văn hóa xây dựng của TP Điện Biên Phủ không hề thua kém bất kỳ thành phố nào ở miền xuôi. Nổi bật là tượng đài "Chiến thắng Điện Biên Phủ" làm sống lại niềm vui chiến thắng của bộ đội và toàn dân nơi đây. Đặc biệt hơn phải kể đến văn hóa du lịch ở vùng đất này. Nhờ có chiến thắng mà đất Điện Biên có sức vẫy gọi du khách trong nước và thế giới đến đây tham quan, tận mắt chứng kiến dấu tích của một thời khói lửa, chết chóc nhưng cũng sáng ngời vinh quang. Cốt lõi của văn hóa du lịch Điện Biên là văn hóa bảo tàng. Ngoài xây dựng nhà bảo tàng hiện đại với hàng vạn hiện vật còn có vô số những "bảo tàng sống". Đó là căn hầm làm việc của tướng Đờ Cát cùng bộ tham mưu của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ; là đồi A1 với hố bộc phá một tấn thuốc nổ làm bạt vía kẻ thù; là hệ thống giao thông hào của bộ đội đào đến tận lô cốt địch…

Nói về văn hóa du lịch ở Điện Biên không thể quên hạt gạo Mường Thanh. Vốn dĩ hạt gạo ở cánh đồng Mường Thanh đã nổi tiếng "Nhất Thanh, nhì Lò, tam Than, tứ Tấc" (bốn cánh đồng nổi tiếng phì nhiêu của Tây Bắc) có gạo ngon nổi tiếng. Ngày trước chưa có chiến thắng Điện Biên Phủ, gạo Mường Thanh đã xếp thứ nhất. Nay hình như hạt gạo ấy còn ngon hơn bởi ý nghĩa của chiến thắng nên du khách nào đã đến Điện Biên cũng xách về dăm ba cân gạo Mường Thanh.

Cũng từ chiến thắng Điện Biên Phủ mà du lịch Điện Biên còn mang một ý nghĩa nữa là du lịch tâm linh. Đến với Điện Biên không thể không đến thắp hương ở Nghĩa trang Điện Biên. Đây là nghĩa trang chính được xây dựng rất đẹp, là nơi tưởng nhớ hương hồn hàng ngàn người lính Cụ Hồ đã ngã xuống để có hôm nay. Đặc biệt, chiến thắng Điện Biên Phủ còn mở ra một không gian văn học nghệ thuật vô cùng rộng lớn cho tất cả các ngành: văn, thơ, nhạc, họa, điêu khắc, sân khấu, điện ảnh…

Văn hóa là sự sáng tạo của con người. Nếu Điện Biên Phủ là sự bày đặt của tự nhiên với núi rừng, sông suối, đèo cao, vực sâu… thì chiến thắng Điện Biên Phủ là sự sáng tạo của Đảng ta, nhân dân ta và quân đội ta. Cho nên chiến thắng Điện Biên Phủ đồng nghĩa với văn hóa. Tiềm năng văn hóa chiến thắng Điện Biên Phủ là rất lớn đòi hỏi con người hôm nay và mai sau tiếp tục khai thác làm giàu đẹp cho vùng đất thiêng Điện Biên, để văn hóa chiến thắng Điện Biên mãi mãi tỏa sáng.

VĂN DUY