Bí ẩn cuộc tấn công Trân Châu Cảng

Tàu chiến USS West Virginia của Mỹ bốc cháy và chìm dần sau các cuộc không  kích của máy bay Nhật

Ở Mỹ, cái tên Trân Châu Cảng có nghĩa sự bất ngờ, sự thất bại và sự gượng dậy từ đống tro tàn. Nhưng 70 năm sau, Trân Châu Cảng vẫn là một bí ẩn lớn của lịch sử quân sự hàm chứa trong đó những bài học vô cùng đắt giá.

Những bí ẩn đó là vì sao quân Nhật lại tấn công một nước có sức mạnh công nghiệp lớn hơn? Tại sao Mỹ không nhận thấy dấu hiệu về một cuộc tấn công đang đến? Ai trong số hàng loạt chỉ huy của Mỹ chịu trách nhiệm cao nhất về việc quân đội Mỹ đã không ở trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu?

Các căn cứ của Mỹ không được cảnh báo

Đợt tấn công đầu tiên của máy bay Nhật nhằm vào Trân Châu Cảng diễn ra vào 8 giờ ngày 7-12-1941. Trong vòng vài giờ, quân Nhật cũng đánh Philippines (Phi-líp-pin), Wake Island, Guam (Gu-am) cùng các mục tiêu khác ở Thái Bình Dương. Các căn cứ của Mỹ ở nơi nào cũng bị bất ngờ. “Việc các căn cứ của Mỹ ở Thái Bình Dương bị bỏ ngỏ vẫn tiếp tục khiến thế hệ sau này không hiểu”, nhà báo, nhà lịch sử người Anh Max Hastings (Mắc Ha-xtinh) viết trong cuốn sách mới về Thế chiến II “Inferno” của ông.

Hastings phủ nhận thông tin cho rằng, Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt (Phrăng-cơ-lin Ru-dơ-ven) để cho Trân Châu Cảng bị tấn công để nước này có “cớ” tham gia Thế chiến II. Nhưng ông cho biết dù sao cũng “rất bất thường” khi các lãnh đạo chính trị và quân sự Mỹ không bảo đảm được Trân Châu Cảng và các căn cứ ở Thái Bình Dương luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu. Cố giáo sư Gordon Prang (Gô-đơn Prang) của Trường Đại học Maryland (Ma-ri-len) khi còn sống cho rằng, vấn đề cốt lõi là Chính phủ Mỹ tự trong thâm tâm không tin những cảnh báo của chính họ về sự hiếu chiến của Nhật là sự thật.

Một ủy ban của Quốc hội Mỹ đã tiến hành điều trần sâu rộng về thảm họa Trân Châu Cảng sau khi chiến tranh kết thúc. Trong số những kết luận được đưa ra có kết luận lực lượng Mỹ đã tập trung quá nhiều vào huấn luyện đến nỗi họ bị “mù” trước một cuộc tấn công có thể xảy ra và các chỉ huy quân đội Mỹ đã quá lo lắng về sự phá hoại đến nỗi họ “khóa” hết các kho đạn dược chống máy bay, thay vì phân phát nó cho các điểm bắn. Hải quân không duy trì các cuộc tuần tra bằng máy bay trên biển do thiếu thiết bị nhưng không một vị chỉ huy nào của Mỹ yêu cầu các tàu trên biển tuần tra thay thế. Ngoài ra, hai nhà sử học Jonathan Parshall (Giô-na-than Pa-san) và J.Michael Wenger (J.Mai-cơn Vanh-gơ) cho biết trên Tạp chí Lịch sử hải quân của Mỹ rằng, lý do Mỹ bị bất ngờ là các chỉ huy không hiểu được một cuộc chiến với sự tham gia của tàu sân bay phát triển nhanh tới mức nào.

Kế hoạch tấn công vào Trân Châu Cảng gồm sự tham gia của hàng trăm máy bay xuất phát từ nhiều tàu sân bay, rồi hợp thành một đàn ong tấn công. Đó là kỹ năng của quân đội Nhật mà Mỹ không hề biết được. “Hải quân Mỹ không có chút ý niệm nào về khả năng chiến đấu của các tàu sân bay của Nhật và vì vậy không thể đánh giá chính xác các mục tiêu hoạt động”, Parshall và Wenger cho biết.

Vì sao quân Nhật không “thừa thắng xông lên”?

Xác máy bay Mỹ vương vãi sau trận đánh bom bất ngờ của không quân Nhật

Sau hai đợt triển khai máy bay tàn phá các tàu chiến và các căn cứ không quân của Mỹ ở Trân Châu Cảng, phi công Nhật trở về tàu sân bay của họ trong khải hoàn. Đô đốc Chuichi Nagumo (Chui-chi Na-gu-mô) khi đó dẫn đầu nhóm thảo luận xem một cuộc tấn công nữa có khả thi hay không. Nhiều chỉ huy không quân ủng hộ các cuộc tấn công tiếp theo và tin rằng các kho nhiên liệu, các trạm sửa chữa và các cơ sở hậu cần của Mỹ vào thời điểm đó rất dễ tấn công.

Là một chỉ huy thận trọng, Nagumo đã quyết định không tấn công thêm nữa bởi các máy bay Nhật phải được quay trở về tàu sân bay để nạp thên đạn dược, nhiên liệu vào thời điểm mà vị trí của các tàu sân bay, tàu ngầm của Mỹ vẫn chưa được rõ. Quân Nhật đã có một chiến thắng “ngoạn mục”. Vậy tại sao lại liều đánh đổi chiến thắng đó? “Quyết định quay trở lại của Nagumo lúc đó khiến nhiều phi công Nhật thất vọng, bởi họ muốn khai thác cơ hội của họ”, Prange viết.

Phá hủy cơ sở hạ tầng của Trân Châu Cảng có thể đã buộc được Mỹ rút lực lượng hải quân của mình về bờ biển tây nước Mỹ. Trong suốt nhiều thập niên, một số nhà sử học cho rằng, Nagumo đánh mất cơ hội có thể đã làm thay đổi cục diện cuộc chiến. Tuy nhiên, trong cuốn sách “Inferno”, Max Hastings cho rằng, nghiên cứu mới chỉ ra rằng một cuộc tấn công tiếp theo của Nhật là không khả thi. “Ngày mùa đông ngắn, nên không thể xuất kích và thu hồi (một đợt máy bay nữa) và cũng có khả năng lượng bom của quân Nhật quá nhỏ để có thể nhấn chìm được các căn cứ, trạm sửa chữa của Trân Châu Cảng”, Hastings viết.

Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ thắng trận?

Thế giới sẽ khác như thế nào nếu quân Mỹ được cảnh báo vào sáng chủ nhật tháng 12 của 70 năm về trước? Rốt cuộc, chỉ mất có vài giờ vào buổi sáng sớm có thể thay đổi cục diện của một trận chiến. Máy bay chiến đấu của Mỹ có thể đã ở trên bầu trời và pháo phòng không đã sẵn sàng. Họ có thể đã bắn hạ hàng loạt máy bay Nhật khi chúng tiến tới.

Sự thực là Nhật dù chiến thắng tại Trân Châu Cảng nhưng lại bị bại trận trong Thế chiến II. Nhiều tàu bị phá hủy ở Trân Châu Cảng đã được kéo lên và sửa chữa để tiếp tục tham chiến trong những trận đấu sau này. Điều quan trọng nhất, công chúng Mỹ vốn chia rẽ về khả năng tham gia Thế chiến II bỗng chốc trở nên đoàn kết. “Người Mỹ không còn hỏi cuộc chiến là của ai hay hỏi họ nên làm gì với cuộc chiến nữa”, Prange viết. Song Prange cũng nhấn mạnh rằng, Mỹ chắc chắn sẽ tham gia Thế chiến II thậm chí ngay cả khi trận Trân Châu Cảng không xảy ra. Vấn đề là vào thời điểm nào mà thôi. Vì vậy, công chúng Mỹ có ủng hộ rộng rãi việc tham chiến nếu không có cuộc tấn công bất ngờ của Nhật hay không luôn là một bí ẩn lớn của lịch sử.

Nhà lịch sử quân đội Mark Grimsley (Mác Grim-xlây) tại trường đại học bang Ohio (Ô-hai-ô) cho rằng, nếu Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ phản pháo và đẩy lùi được quân Nhật, rất có thể chỉ huy hạm đội, đô đốc Husband E.Kimmel (Hu-xban E.Kim-men) sẽ điều các tàu chiến và tàu sân bay thực hiện sứ mệnh truy bắt và tiêu diệt quân Nhật. Theo Grimsley, cả hai bên có 8 tàu chiến sẵn sàng chiến đấu. Quân Nhật có một lượng lớn máy bay trên các tàu sân bay, nhưng Mỹ có thể sẽ tận dụng các máy bay đóng ở các căn cứ trên đất liền, trên Wake Island.

Kết cục có thể sẽ rất khó đoán. Một chiến thắng về phía quân Mỹ có thể đã rút ngắn được chiến tranh Thái Bình Dương. “Hầu hết các tàu bị phá hủy hoặc bị chìm tại Trân Châu Cảng cuối cùng đã được sửa chữa và hoạt động trở lại, trong khi đó tàu chiến bị mất ở trung Thái Bình Dương chắc chắn sẽ vĩnh viễn chìm sâu dưới hàng nghìn mét dưới biển”, Grimsley cho hay.

ÐINH LINH

Rạng sáng ngày 7-12-1941, một cuộc ném bom bất ngờ của quân đội Nhật vào căn cứ không quân Mỹ trên Trân Châu Cảng (Ha-oai, Mỹ), khiến hơn 2.400 lính Mỹ thiệt mạng và hơn 1.000 lính khác bị thương. Nguyên nhân là Nhật muốn ngăn cản Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ ngáng chân trên con đường xâm lược các nước Đông Nam Á. Tổng cộng có đến 353 chiến đấu cơ Nhật xuất kích từ 6 tàu sân bay, chia thành hai đợt ném bom liên tục xuống các tàu chiến Mỹ neo ở Trân Châu Cảng. 4 thiết giáp hạm chìm hẳn, 8 chiếc khác gồm tàu tuần dương, tàu khu trục và tàu thả mìn hư hỏng nặng. 188 máy bay Mỹ cũng bị phá hủy. Về phía Nhật, chỉ mất 29 máy bay và 4 tàu ngầm nhỏ với 65 người thương vong. Cũng chính vì cuộc tập kích này mà Mỹ quyết định tham gia Thế chiến thứ hai, từ bỏ thế “trung lập” ngay ngày hôm sau. Nối bước Mỹ, Anh, các thuộc địa của Anh, Hà Lan và một loạt nước châu Mỹ Latin tuyên chiến với Nhật.