Tràn lan cát xây dựng chất lượng kém

Cát xây dựng tại các bến bãi không được kiểm tra chất lượng

Hiện nay, phần lớn cát xây dựng được khai thác từ lòng sông rồi đem đi tiêu thụ mà không qua bất kỳ khâu xử lý nào đã dẫn đến tình trạng cát kém chất lượng tràn lan trên thị trường.

Người tiêu dùng thờ ơ

Cát phục vụ cho các công trình xây dựng chủ yếu được khai thác từ lòng sông và được sử dụng trực tiếp sẽ gây nguy hại cho chất lượng công trình xây dựng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả đầu tư xây dựng cũng như kết cấu hạ tầng kỹ thuật. Đáng lo ngại hơn là phần lớn người sử dụng mới chỉ quan tâm đến chất lượng sắt, thép, xi-măng… mà bỏ quên cát xây dựng.

Anh Nguyễn Văn Hùng ở thôn Tè, xã Hợp Tiến (Nam Sách) chia sẻ: “Trước đây, khi xây nhà tôi cũng chỉ tìm mua các loại sắt, xi-măng tốt để bảo đảm độ bền của công trình, còn cát xây dựng thì tiện đâu lấy đấy. Khi sử dụng tôi cũng chỉ sàng cát qua lưới để loại bỏ bẩn, chứ có biết gì về tiêu chuẩn cát xây dựng đâu mà lựa chọn”. Cũng chung tâm lý chủ quan như anh Hùng, anh Nguyễn Đức Hào ở thôn Vạn Tải, xã Hồng Phong (Nam Sách) đang xây ngôi biệt thự với kinh phí trên 1 tỷ đồng cũng không hề tìm hiểu chất lượng cát xây dựng. Theo anh Hào, không chỉ anh mà hầu hết mọi người xung quanh cũng không quan tâm nhiều đến chất lượng của cát xây dựng.

Theo ông Nguyễn Năng Hãnh, một thợ xây lâu năm ở Nam Sách, hiện nay người dân chưa quan tâm đến việc lựa chọn cát xây dựng. Đối với những công trình xây dựng lớn hay công trình của Nhà nước, chủ đầu tư còn quan tâm đưa cát đi kiểm tra chất lượng trước khi sử dụng. Còn những công trình nhỏ như xây nhà dân dụng thì chủ nhà không quan tâm đến chất lượng, chỉ chú ý sử dụng đúng loại cát cho từng hạng mục công trình. “Khi thi công, chúng tôi chỉ làm đúng theo yêu cầu của chủ nhà, còn lựa chọn vật liệu xây dựng do chủ nhà quyết định. Chúng tôi cũng không nắm rõ được tiêu chuẩn cụ thể của cát xây dựng như thế nào để tư vấn cho chủ nhà”, ông Hãnh cho biết thêm.

Với tâm lý “tiện đâu mua đấy” của phần lớn người tiêu dùng đã tạo điều kiện cho cát bẩn, cát kém chất lượng tràn lan trên thị trường. Người tiêu dùng không hề biết rằng, cát nhiễm phèn, có muối, dầu mỡ khi được dùng để đổ bê-tông thì độ đông kết kém, lâu ngày sẽ ăn mòn khung sắt thép của công trình. Cát lẫn tạp chất như sỏi lớn, đất sét, cành cây khô… nếu không được làm sạch sẽ khiến tường xây xong một thời gian có hiện tượng bong tróc.

Nhập nhằng chất lượng

Tỉnh ta hiện có hàng trăm bãi cát xây dựng, trong đó cát chủ yếu được nhập về từ các tỉnh, thành phố khác như Bắc Giang, Hà Nội, Phú Thọ… Cát xây dựng đều là cát thô được hút từ lòng sông hay các mỏ cát mà chưa qua bất cứ công đoạn xử lý nào để loại bỏ bùn, sét, tạp chất hữu cơ.

Chủ các bãi cát chỉ phân chia ra hai loại: cát thô và cát xây, còn tiêu chuẩn chất lượng, nguồn gốc cát họ lại không hay biết. Anh Nguyễn Văn Thông, một người có thâm niên chục năm trong nghề buôn bán vật liệu xây dựng cho biết: “Cát đen xây dựng loại đẹp được bán với giá 150.000 đồng/m3, là loại cát “ăn” xi-măng nhiều nên độ kết dính tốt. Cát xấu hơn bán với giá 85.000-100.000 đồng/m3, tốn ít xi-măng, độ kết dính cũng kém hơn, nhưng được nhiều khách hàng lựa chọn vì giá rẻ”. Chất lượng của cát xây dựng tùy thuộc vào vị trí dòng chảy khác nhau của các con sông nên chất lượng cũng khác biệt, không có chuẩn mực chung về chất lượng và cũng không có cơ sở, nhà máy sản xuất nào chịu trách nhiệm công bố tiêu chuẩn chất lượng  trước khi đưa vào sử dụng cho công trình.

Thực tế, trên thị trường cát xây dựng được chia làm nhiều loại khác nhau như cát vàng và cát đen, giá chênh nhau từ 200.000-300.000 đồng/m3. Cát vàng được chia ra 2 loại: cát vàng xây thô có giá 300.000 đồng/m3 cát vàng đổ bê-tông 400.000 đồng/m3. Cát đen xây dựng có giá trung bình 100.000 đồng/m3, rẻ hơn nhiều so với cát vàng. Đặc biệt, hiện nay còn có loại cát pha trộn giữa cát đen và cát vàng theo tỷ lệ 1:5 (1 m3 cát đen trộn với 5 m3 cát vàng), giá bán tương đương với cát vàng hoặc rẻ hơn tùy theo tỷ lệ pha trộn. Loại cát này có chất lượng kém hơn, người tiêu dùng không chú ý rất dễ nhầm với cát vàng. Vào thời điểm khan hiếm cát xây dựng, nhiều chủ bãi cát sẵn sàng trộn cát đen vào cát vàng xây thô để bán giá cao, ảnh hưởng xấu đến công trình. 

Theo một kỹ sư lâu năm trong ngành xây dựng, nguyên tắc là tất cả các loại cát đều được kiểm soát tiêu chuẩn chất lượng trước khi đưa vào sử dụng. Nếu dùng cát chứa tạp chất trong xây dựng sẽ làm suy giảm độ kết dính của bê-tông, vữa và tiết chất làm loang lổ bề mặt công trình, hoen gỉ cốt thép. Cát xây dựng tại các bến bãi hiện nay không có cơ quan chức năng nào đứng ra chịu trách nhiệm về chất lượng, do đó một lượng lớn cát kém chất lượng được sử dụng trong các công trình xây dựng dân dụng. Các cửa hàng cung cấp vật liệu xây dựng không đưa ra được tiêu chuẩn cho khách hàng. Người tiêu dùng chỉ biết cát xây thô, cát trát hoàn thiện... do chủ cửa hàng cung cấp, chứ không đánh giá được chất lượng loại cát đó. Phần lớn người dân còn có tâm lý chủ quan, chưa quan tâm đến chất lượng cát. Đây là nguyên nhân chính khiến cho cát xây dựng kém chất lượng tràn lan trên thị trường.

Khi xây nhà, cát chiếm một lượng rất lớn so với các vật liệu khác, nên người tiêu dùng cần lựa chọn thật kỹ loại vật liệu này.

TH

Theo tiêu chuẩn Việt Nam 1770:1986: Cát dùng cho xây dựng phải tuân thủ những quy định nghiêm ngặt về độ lớn của hạt, tỷ lệ hàm lượng bùn, bụi, sét có trong cát, tỷ lệ hạt lớn, nhỏ... Cát xây dựng đòi hỏi thành phần cấp phối của cát, đường kính hạt của cát từ 2,5 mm đến 0,14 mm; thành phần tạp chất hữu cơ, bùn, sét không quá 10%; lượng sét không quá 3%.