Trả lại ngày hè cho các em

Cách đây 40-50 năm, mỗi khi nghỉ hè, học sinh được nghỉ trọn cả ba tháng. Ba tháng ấy, các em được “sổ lồng” về với cuộc sống gia đình. Các em cùng gia đình lao động sản xuất. Các em được thả về với tự nhiên đồng áng, sông nước, rừng núi, gió, nắng và đất cát. Hết nghỉ hè, các em đều đen hơn nhưng rắn rỏi hơn. Ba tháng ấy, các em học được kiến thức thực tế từ hòn đất, nắng, mưa, cây cỏ, cá tôm, cào cào, châu chấu… Kiến thức ấy có khi dùng ngay, có khi lớn lên sau này mới dùng đến. Mỗi năm nghỉ hè là thêm một lần từng trải để các em lớn lên, cứng cáp hơn, hiểu biết hơn.

Những năm gần đây, mỗi khi nghỉ hè là các em lại bước vào “năm học mới”. Tổng kết năm học xong, các em lại lao đi học luôn: ôn thi đại học, ôn thi vào lớp 10, rồi học ngoại ngữ, học vẽ, nhạc, võ… Các em cứ túi bụi vào học và học, không hề còn khái niệm “nghỉ hè”. Quyền lợi nghỉ hè của các em từ lớp 1 đến lớp 12 hầu hết đã bị tước đoạt. 

Vậy ai là người tước đoạt quyền lợi nghỉ hè của các em? Trước hết là cha mẹ các em. Rất nhiều cha mẹ muốn con em mình phải giỏi, phải hơn người, phải là học sinh trường nổi tiếng, phải thành tài năng, đoạt giải nọ giải kia, được nhiều người biết đến nên đã tìm thầy, tìm lớp cho các em vào học. 

Hai là tự ngành giáo dục và đào tạo. Ngành giáo dục và đào tạo quá quan trọng việc thi cử. Vì áp lực thi cử như thế nên mới dẫn đến nạn học thêm. Liệu thi cử có phải là biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục như một số cán bộ đã nêu? Tôi cho là không vì nếu thi đầu vào hay đầu ra đi nữa thì cũng chỉ là đánh giá chất lượng xem nó ở mức độ nào mà thôi...

Có thể nói cái nạn dạy thêm học thêm đã cướp đi quyền lợi nghỉ hè của học sinh các cấp. Vậy làm thế nào trả lại cho học sinh quyền lợi ấy?

Trước hết là phải nghiêm cấm việc dạy thêm học thêm. Hai là, chấn chỉnh thi cử. Ba là, hãy đưa học sinh đi trải nghiệm thực tế. Đây chính là học kỹ năng sống. Trải nghiệm thực tế không phải chỉ là tổ chức một chuyến du lịch, trường thuê mấy xe ô tô chở học sinh đến một danh lam thắng cảnh nào đó một vài ngày rồi về như cách một số trường làm gần đây. Trải nghiệm thực tế cần có chương trình cụ thể. Chương trình do trường xây dựng và triển khai tới phụ huynh học sinh. Trong ba tháng hè này, học sinh khối 1, khối 2 cần trải nghiệm những vấn đề gì, cần đi đến những đâu, cần làm những gì, ghi chép những gì… Trong chương trình trải nghiệm cần phân công người chỉ đạo cụ thể, phần nào gia đình làm, phần nào các em làm, phần nào thầy cô làm. Ví dụ trải nghiệm mùa gặt thì gia đình đi làm, học sinh cũng đi cùng cha mẹ. Các em tự làm, tập làm, quan sát, về nhà ghi chép. Nội dung trải nghiệm cũng đừng quá cầu toàn hoặc quan niệm to tát. Đang thời kỳ dịch bệnh hoành hành, nếu không tổ chức thành đoàn đi danh thắng nổi tiếng được thì cho các em ra đình làng, chùa làng hoặc miếu của làng để các em tìm hiểu, quan sát và ghi chép. Nghĩa là tất cả cái gì của cuộc sống ở địa phương, ở huyện, tỉnh… đều là nội dung để học sinh trải nghiệm mà vẫn hấp dẫn, lý thú. Nhiều khi nhờ trải nghiệm mà các em phát hiện ra những điều mới lạ ngay ở vật, sự việc quen thuộc, cũ kỹ.

Không chỉ cho học sinh trải nghiệm những gì của quê hương, con người và thiên nhiên như làng xóm, chợ búa, phong tục tập quán, lao động cấy trồng, chăn nuôi, mưa nắng… mà cần tổ chức cho học sinh trải nghiệm công nghiệp và thủ công nghiệp, làm nghề cổ truyền nữa. Từ những lần trải nghiệm ấy biết đâu chả tạo nên cảm hứng nghề nghiệp cho các em sau này. Vậy thì ai dám bảo đi trải nghiệm thực tế không phải là học?

Chúng ta cần mạnh dạn biến ba tháng nghỉ hè của học sinh thành ba tháng trải nghiệm thực tế phong phú, gần gũi, hấp dẫn và hiệu quả mà từ học sinh đến phụ huynh, đến các thầy cô đều cùng làm, không tốn kém, lại xóa bỏ được cái nạn học thêm. Hãy quyết tâm trả quyền lợi nghỉ hè về cho học sinh theo cách có lợi nhất và hợp thời nhất.

VĂN DUY