Còn những băn khoăn khi thi hành Luật Cư trú

Công dân làm thủ tục đổi thẻ căn cước công dân tại Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh

Theo điều 38 của luật này, khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký cư trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú theo quy định của luật này và không cấp mới, cấp lại sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.

Theo điều 26, việc điều chỉnh thông tin về cư trú của công dân được thực hiện trong các trường hợp: thay đổi chủ hộ; thay đổi thông tin về hộ tịch so với thông tin đã được lưu trữ trong Cơ sở dữ liệu về cư trú; thay đổi địa chỉ nơi cư trú trong Cơ sở dữ liệu về cư trú do có sự điều chỉnh về địa giới đơn vị hành chính, tên đơn vị hành chính, tên đường, phố, tổ dân phố, thôn, xóm, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, cách đánh số nhà.

Như vậy, chỉ những trường hợp nào thay đổi thông tin về sổ hộ khẩu, sổ tạm trú thì mới thu hồi sổ đã cấp chứ không phải thu hồi đồng loạt. Do đó sẽ có những trường hợp bị thu hồi và trường hợp chưa bị thu hồi. Luật Cư trú năm 2020 cũng nêu kể từ ngày 1.7.2021, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú theo quy định của luật này cho đến hết ngày 31.12.2022.

Mặc dù vui mừng vì việc quản lý cư trú theo phương thức mới giúp người dân không cần mang theo sổ hộ khẩu giấy, cũng như không phải chứng thực bản sao loại giấy tờ này khi thực hiện thủ tục hành chính, song chị Nguyễn Thị Hồng Thu ở phường Thanh Bình (TP Hải Dương) vẫn băn khoăn bởi không biết lấy gì chứng minh thông tin cá nhân nếu sổ hộ khẩu bị thu hồi. Chị Thu thắc mắc: "Những thủ tục liên quan đến sổ hộ khẩu giấy như đăng ký định mức điện nước, đăng ký nhập học, giao dịch ngân hàng, công chứng nhà đất… khi bị thu hồi sổ hộ khẩu thì thực hiện thế nào? Chỉ khi nào có quy định cụ thể về các giao dịch thì người dân mới yên tâm".

Một công chứng viên của một phòng công chứng ở TP Hải Dương cho biết hầu hết các thủ tục công chứng liên quan đến bất động sản đều cần sổ hộ khẩu, điều này đã được quy định tại Luật Công chứng. Hiện cũng có rất nhiều các thủ tục hành chính liên quan đến sổ hộ khẩu. Để thống nhất giữa các luật, giữa luật chuyên ngành và các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành luật cũng cần có văn bản điều chỉnh phù hợp.  

Theo ông Nguyễn Văn Thái, công chức tư pháp - hộ tịch xã Đồng Cẩm (Kim Thành), hiện chưa có hướng dẫn cụ thể về thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến sổ hộ khẩu. Để xác định thông tin cư trú của người dân, cán bộ vẫn yêu cầu người dân xuất trình sổ hộ khẩu để làm hồ sơ. Ông Thái chia sẻ một số trường hợp công dân đến làm thủ tục hành chính nhưng thiếu giấy tờ. Để giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, cán bộ tư pháp sang nhờ công an xã truy cập vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác minh. Tới đây, khi kết nối liên thông Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cũng cần quy định rõ các cơ quan có thẩm quyền truy cập; cơ chế phối hợp trong khai thác, vận hành và sử dụng dữ liệu.

Luật Cư trú năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2013 quy định điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương phải có thời gian tạm trú tại thành phố đó từ 1 năm trở lên, trường hợp đăng ký thường trú vào quận thuộc thành phố trực thuộc trung ương thì phải có thời gian tạm trú tại thành phố đó từ 2 năm trở lên. Luật Cư trú năm 2020 bỏ điều kiện đó. Điều 20 Luật Cư trú năm 2020 quy định công dân có chỗ ở hợp pháp thuộc quyền sở hữu của mình thì được đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp đó. Công dân được đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ khi được chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý cho đăng ký thường trú tại địa điểm thuê, mượn, ở nhờ và được chủ hộ đồng ý nếu đăng ký thường trú vào cùng hộ đó; bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do HĐND cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 8 m2 sàn/người…

Như vậy, quy định mới tạo điều kiện bình đẳng trong quản lý cư trú với mọi công dân; bảo đảm quyền tự do cư trú của công dân theo Hiến pháp năm 2013 và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân đang sinh sống trên địa bàn các thành phố trực thuộc trung ương. Mặc dù vậy, có ý kiến cho rằng các thành phố lớn sẽ quá tải lượng người đến ở, kéo theo các vấn đề về chỗ ở, giá cả, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường… hoặc việc “lách luật” để hợp thức hóa việc đăng ký hộ khẩu...

HN