Sự ra đời của bài hát “Giải phóng miền Nam”

Đầu xuân 1961, Phó Thủ tướng Phạm Hùng (sau này là Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng) có buổi làm việc với ba nhà hoạt động văn hoá nghệ thuật nổi tiếng ở Nam Bộ trước đây là Lưu Hữu Phước, Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ và gợi ý cho ba ông sáng tác một bài hát coi như “quốc ca” của  Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam sau khi thành lập. Yêu cầu bài hát mang tính chất phổ thông, dễ hát, dễ thuộc lời, nội dung cơ bản là diệt Mỹ, đánh đổ ngụy quyền, tiến tới thống nhất Nam Bắc chung một nhà.

Sau khi ra về hằng ngày bộ tam: Lưu Hữu Phước, Mai Văn Bộ, Huỳnh Văn Tiểng thường gặp nhau trao đổi làm thế nào thể hiện được ý đồ đó bằng nhạc, bằng lời cụ thể. Khi bản thảo lời và nhạc được mọi người đọc kỹ cùng nhau sửa chữa nâng cao rồi đi đến thống nhất phần lời:

“Đây Cửu Long hùng tráng.
Đây Trường Sơn vinh quang
Diệt đế quốc Mỹ, phá tan bè lũ cướp nước.
Ôi xương tan máu rơi!
Lòng hận thù ngút trời!
Sông núi bao nhiêu năm cách rời...”

Phần giai điệu thì trầm hùng quật khởi, khí thế xông lên.

Vốn nấu nung căm thù giặc, thiết tha với quê hương miền Nam, các tác giả đã hoàn thành bài hát chỉ trong mười ngày. Lúc đó Huỳnh Văn Tiểng là Phó Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam chỉ đạo cho nhạc sĩ Lưu Cầu đang công tác ở ban nhạc của đài cho học ngay. Đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương và đồng chí Phạm Hùng tới dự buổi duyệt bài hát. Nghe đến câu “Thề cứu lấy nước nhà, thề hy sinh đến cùng. Cầm gươm ôm súng xông tới!...”, đồng chí Lê Duẩn gật đầu. Khi bước lên xe ra về đồng chí Lê Duẩn còn quay lại nói với ông Huỳnh Văn Tiểng: “Tốt, hay!”. Lúc đó tất cả ban nhạc của Đài mới thở phào nhẹ nhõm.

Bài hát “Giải phóng miền Nam” đã được sử dụng trong ngày khai mạc Đại hội thành lập Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và được coi là “quốc ca” của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam cho tới ngày 30-4-1975 thống nhất đất nước.

LÊ HỒNG THIỆN