Sông Con gái

Minh họa:PHÙNG BẢN

Bến sông cũ rờn rợn. Bóng chim én vụt qua nền trời, soi lên mặt sông những vệt dài mờ ảo. Cữ này hoa cải đang nở đầy một vạt sông. Người đến khu Đoài vẫn bảo, không hoa cải nơi đâu bền như nơi này. Mọi nơi hoa cải vàng, cải trắng nở đận tháng mười mùa đông. Nhưng bến thôn Đoài cứ phải sang xuân. Hoa cứ ngặt lên, hoa cải củ trắng thì trắng đến nhức nhối, hoa cải sen đã vàng là đến kiệt cùng. Kiệt cùng như chị Mến, đẹp đến kiệt cùng thời xuân sắc, nhưng cũng lấn bấn quá chừng và đến nay chị vẫn chưa chồng. Có người bảo chị đời hồng nhan bạc phận. Không bạc mệnh sao đời bắt chị mất tiếng sau trận ốm năm mười ba tuổi. Người con trai lớn lên cùng mà chị yêu say đắm và gắn bó tình nghĩa dứt áo ra đi thì chị mới nói được tròn vành rõ chữ. Cho đến lúc này chị thấy quen rồi. Không chồng, chưa một lần được mặc áo cô dâu, đời có lúc hoang lạnh, nhưng chị có xuân sắc, có mùa hoa và bến sông. Cuộc đời không ai được trọn vẹn tất cả. Nay ở tuổi ba mươi, chị vẫn yêu hoa, thương hoa và sống cuộc đời giản dị bên những mùa hoa…

Xưa mẹ Mến làm nghề chở đò qua sông. Đời bà xuống lên theo con nước. Từ thôn Đoài, khu Đoài muốn ra thị trấn phải sang sông rồi đi chặng đường gần sáu cây số. Đời mẹ chị vất vả, cái nghề chở đò của mẹ chị vắt sang tuổi niên thiếu của chị, và chị nhớ đó là một bến sông giản dị vô cùng. Người già vẫn gọi khúc sông này là sông Con gái, mặc dù sông có tên đẹp: Sông Ngân. Người làng lý giải, bao nhiêu con gái của làng được gả về phía bên kia, được coi là phát triển văn minh hơn, cơ hội đổi đời lớn hơn. Mùa con gái lấy chồng, mùa xuân, nước sông không quá trong, nhưng hoa cải thì đẹp đến nhưng nhức. Đám rước nào cũng phải mất cả giờ đồng hồ để di chuyển bằng đò. Suốt bao năm, cữ mùa hạ, ngược lên phía bãi Găng, cách làng chưa đầy một cây số là nơi con gái thường xuống tắm. Nơi đó lau sậy và chuối tiêu hồng được trồng nhiều, khá khuất. Những cô gái ra tắm sông rồi áo quần thay luôn trong sự chở che của những thân chuối vạm vỡ. Có bận trong đám rước, cô gái trong làng còn xinh hơn cả cô dâu trượt chân ngã xuống. Người quanh vùng tin rằng, làn da con gái khỏa trong màn nước của sông, thì sông cũng nhuốm màu nhan sắc. Sông trong ngần và thơm hương hơn.

Hẳn nhiên rồi, bến tắm, bến đò và cả khúc sông Con gái này có mặt chị Mến. Cùng biết bao cô gái khác, chị là hiện thân của cái đẹp mà tạo hóa đã ban cho mảnh đất này. Bạn bè trang lứa bảo nếu Mến ăn nói được rõ ràng hơn thì đã trở thành cô gái toàn diện và rất đắt chồng. Nhưng chị thiệt thòi. Điều đó làm Mến có lúc tủi thân, muốn sống khép kín. Nhờ dòng sông rộng lượng, bè bạn vui vẻ động viên, mở lòng, chị thêm yêu đời.

*

Cuộc đời chị đổi thay kể từ khi công nhân, máy móc về xây cầu bắc qua sông. Hành, chàng trai ở làng bên kia sông cũng là một trong số những người về làm công trình này. Anh ở tổ kỹ thuật. Hành gặp Mến trong buổi chiều chị gánh nước tưới cải trên bãi bồi ven sông. Cô gái có mái tóc dài, chít khăn, cần mẫn gánh nước khiến anh không thể không đứng nhìn. Khi đó đối với đám trai làng, chị Mến có chút khiếm khuyết nên dù xinh thì cũng không được họ chọn lựa. Sau buổi chiều ấy, Hành quan tâm hơn đến cô gái. Như một cái duyên, từ đó anh thường xuyên gặp Mến, khi thì tưới nước, lúc nhổ cỏ. Anh hơi bất ngờ khi giọng nói của Mến không bình thường. Nó bật ra khá nặng nề. Dù chủ giọng nói cố gắng đến mấy thì nó cứ chệch theo một hướng khác thật khó chịu. Nhà Hành nghèo, anh chẳng có cơ hội kén chọn. Anh đôi lần dò hỏi thì được biết Mến rất nết na, chịu khó. “Được, mình làm một chuyện khác người xem sao. Chẳng ai dám ngỏ lời với Mến thì có mình đây”, Hành tự nhủ. 

Lán công nhân được dựng ở đầu làng, đủ tầm để quán xuyến trông nom công trình. Cũng nhờ thế, thời gian và cơ hội để Hành tiếp xúc với Mến khá thuận lợi và thường xuyên. Mến cảm mến người con trai dám vượt lên dư luận, dám ngỏ lời yêu một người con gái có giọng nói không bình thường, và đám trai làng dường như đã bỏ quên. Hành cũng là người có ước mơ và ý chí. Mến nể phục điều đó. Hai người nhận lời yêu nhau vào mùa hoa cải vàng rực bến sông. Đôi ba thửa ruộng trồng cải củ, hoa trắng đến tinh khôi. Thời gian này, Mến và mẹ chị vẫn làm công việc chở đò. Hai mẹ con cần mẫn làm việc, chờ ngày cây cầu khánh thành, con đò sẽ được nghỉ ngơi.
- Tại sao lại gọi là sông Con gái hả em?

Trong lần đi đò Mến chở, Hành đã hỏi.

- Là vì có em và các cô gái tắm ở đây - Mến nói.

- Nếu vậy thì tất cả các dòng sông đều có tên như Con gái, Thiếu nữ, hoặc Phụ nữ!

Họ cười trong trời ấm đẹp. Mặt nước sông sóng sáng hát rì rào.

*

Tròn một năm cầu xây xong, tình yêu của Hành tưởng bền vững như cây cầu, nào ngờ như vạt nước trôi. Chị yêu anh đến cháy bỏng ruột gan. Nước dâng hiến cả sự mỹ miều phồn thực cho đất. Như loài hoa nhỏ nhoi đã kiệt cùng hiến dâng đời nhan sắc. Nhưng Hành vẫn quyết tâm ra đi.

"Vì sao thế?", Mến hỏi. Hành nói phải ra phố. Hành sẽ đi theo các công trình. Muôn nơi. Hành sẽ có tương lai xán lạn, thăng tiến, bởi sở hữu năng lực, niềm đam mê tiến thân. Anh tự nhủ phải trở nên giàu có, sao có thể chôn chân ở xóm nghèo này. Mến hỏi: “Vậy lời anh chẳng còn vững như cây cầu anh đã xây?”. “Anh nói thế thôi. Chẳng có gì vĩnh cửu, kể cả cây cầu”, Hành trả lời.

Hình ảnh người con trai vạm vỡ như những thân lim đã tan vỡ. Tại sao anh gieo vào lòng em hy vọng, rồi tước đoạt nó, khiến em trở nên hoang mang, chênh chao thế này. Anh thắp lên trong em một màu hoa êm ái, mộc mạc và thân thương, cùng những hình dung về một gia đình, giờ lại để hoa trôi theo dòng… Sao nỡ làm vậy Hành ơi!
- Đừng nói gì thêm nữa. Anh phải đi. Phải đi.

Giọng Hành gằn lên, mặt đỏ au. Mến không kìm nén được cảm xúc. Đột nhiên chị gắt: “Anh đi mau đi”. Từng âm rõ ràng được bật ra khỏi vòm họng, như thể mọi trói buộc đã được tháo gỡ. Mến thấy cổ họng mình trở lại bình thường, không tắc nghẽn như trước. Chị đã nói rõ. Giọng chị đã trở về rồi. Trong đau khổ và thất vọng, vòm họng bật ra, xổ tung…

Hành bảo đi tìm cuộc sống khác, rồi sẽ có người con gái khác làm vợ, xinh đẹp và nết na. Chị nói: “Thôi được. Cầu mong anh được như ý nguyện”. “Anh thành đạt rồi sẽ trở về tìm em”, Hành nói.

Hành đi. Hương sắc bến sông cũng bị tước đoạt. Hoa cải không quên mình phải thắm.

*

Cầu xây xong, thông thương, Mến trở về với công việc đồng áng. Người bên kia không sang bên này hỏi vợ nữa. Con gái thôn Đoài được gả cho người tận đẩu tận đâu. Trai thôn Đoài cũng rước những cô gái thôn xóm khác về làm vợ. Cây cầu bê tông cốt thép như cắt đôi sông, nhưng lại nối đôi bờ cho bên này khỏi xa cách với bên kia. Nhưng cây cầu cũng chính là con dao cắt vào lòng Mến vết thương. Chị nhủ lòng phải biết quên đi. Học quên trong sự âm thầm của một vùng quê đã đổi thay là điều chẳng dễ dàng. Thanh niên trai tráng trong làng nhiều người thương chị, đến hỏi làm vợ, nhưng chị đều từ chối. Sao chị từ chối, không thương bản thân mình sao? Người ta đã ra đi, đầu không ngoảnh lại, chị còn luyến tiếc làm chi. Chị phải mở lòng ra. Chị có quyền yêu và được yêu. Mẹ thở dài, lo lắng. “Con đừng khép mình. Con hãy vui lên”. Chị thưa: “Con vẫn sống yêu đời mà mẹ. Con vẫn chăm hoa”.

Bà cụ biết con gái vẫn chăm hoa. Hoa thắm lên rồi. Khách về chụp ảnh hoa ngày một đông lên, đúng cữ ra giêng xuân ấm, nhưng bà hiểu lòng con gái. Dù cố tỏ ra vui vẻ nhưng trong thâm tâm, trong lòng Mến giấu một nỗi buồn. 

Bốn mùa hoa trôi qua, những chàng trai vừa tỏ ý tiếp cận đã bị chị khước từ. Chị là vậy, trở nên khó tính, lòng dạ khép lại, con tim âm thầm chịu đựng, dù miệng cố gượng cười.

Rồi một ngày xuân, mặt sông còn hắt lên cái lành lạnh, chị ngồi đăm chiêu trong vạt cải trổ vàng. Bướm ong rập rờn nô nức. Mây lững lờ soi trên mặt sông. Dòng sông Con gái lúc âm thầm, nũng nịu, nhưng có khi lại ương bướng đến khó chịu nhỉ. Rồi đột nhiên, Hành xuất hiện. Hành như người đến từ hôm qua, từ một nơi nào đó xa lắm. Anh trưởng thành, chững chạc hơn, mái tóc không còn khô cứng như trước và chứng tỏ đã được chăm sóc cẩn thận. Anh quay về đây làm gì?

Một cuộc cật vấn đã diễn ra. Anh không có tư cách về đây nữa. Hãy đi đi.

Giọng Hành ân hận:

- Anh đã chùng chân. Thú thật với em bốn năm qua, anh đã đi nhiều, đã cố để chinh phục ước vọng của mình, và đã tích cóp được ít tiền. Nhưng anh không hạnh phúc trong tình yêu. Anh đã cố tìm một hình bóng người con gái, và thực là anh đã thất bại. Không có người con gái nào ở ngoài đó đến với anh mà không tính toán. Không ai đôn hậu như em. Anh xin lỗi. Em ở ngay đây, với dòng sông, sao anh còn phải đi tìm ở đâu nữa. Tha lỗi cho anh nhé.

Mến nghe như bão nổi trong lòng mình. Anh nói thật hay đùa thế. Anh đi chán rồi lại về bến sông này. Chị tỏ vẻ không muốn nghe. Chị vờ dằn dỗi đi ra phía mép nước. Chị chạy. Chạy dọc mép nước của dòng sông Con gái. Chị muốn bỏ chạy, nhưng lòng lại mong anh hãy đuổi theo mình. Ngày xuân ấm dài đến lạ. Sông Con gái lại reo lên một mùa vui.

Truyện ngắn củaNGUYỄN VĂN HỌC