Rét lộc

Mùa đông chỉ một cái rét, còn mùa xuân có những ba cái rét khác nhau. "Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân". Vậy là mỗi tháng của mùa xuân có một cái rét. Rét mùa xuân khác hẳn rét mùa đông. Không khô khan, tàn úa, không co ro cúm rúm, không tê tái cắt da cắt thịt, cái rét mùa xuân ẩm ướt, xởi lởi căng tràn nhựa sống. Bắt đầu từ đêm giao thừa, có thể sớm hơn một chút, tiết trời bỗng dưng ấm lên. Kèm theo đó là mưa. Không phải mưa phùn gió bấc "bầm ra ruộng cấy bầm run" mà là mưa xuân. "Mưa rơi nhè nhẹ/ trên mái tóc em/ mát như sương đêm/ tươi cành xanh lá". Thứ mưa này cây cỏ cứ vươn mãi lên, ngóng mãi lên mà đón nhận, mà tận hưởng để bật chồi, nảy lá, trổ hoa. Bởi thế, cái rét mùa xuân là cái rét của nồng nàn hơi ấm, của sự sinh sôi.

Tháng giêng rét đài cho cây trổ hoa chào đón xuân sang. Đang tê tái của mưa phùn gió bấc, bất chợt một đêm nào đó không gian như tĩnh lặng, thời gian như ngừng trôi, ta nghe rõ hơi thở đất trời, rồi cảm thấy râm ran ấm, rạo rực vui, để rồi không đừng được nữa phải tung chăn lên mà reo thầm một mình trong đêm rằng mùa xuân đã về! Rét đài làm muôn cây bật nụ, nảy hoa. Đầu tiên là đào, là mai, rồi đến là mơ là mận. Tiếp đó, các loài cây khác cũng đua nhau trổ hoa. Mùa xuân là mùa hoa. Cả vườn cây khẳng khiu ngơ ngác giờ bỗng trở thành một vườn hoa đua sắc, khoe hương. Kể cũng lạ, những cành cây khẳng khiu gầy guộc ấy bỗng dưng toàn những nụ hoa chúm chím đeo bám thì bảo sao mà không lạ, không mê cơ chứ. Rét đài tuy có ấm áp hơn rét đông, mưa xuân có khoan khoái hơn mưa phùn nhưng kéo dài cả tháng thì cũng không thích lắm. Nó ẩm ướt quá. Đường đi lối lại lép nhép những bùn là bùn. Nhiều năm, tháng giêng rét lắm, việc gieo trồng, cấy hái cũng không mấy thuận lợi. Hội hè đình đám vì thế mà cũng kém vui. Rét đài là khúc giao mùa giữa rét đông và rét xuân.

Tháng ba có rét nàng Bân. Sự tích rét nàng Bân ai mà chẳng biết. Xinh đẹp, duyên dáng, dịu dàng nhưng phải cái tính chậm chạp nên nàng Bân may áo rét cho chồng mà hết cả mùa đông, qua hai tháng mùa xuân mới xong. Đến lúc này thì rét đâu còn nữa. Thương tình, ông trời đã gọi rét trở lại để cho nàng Bân đưa áo tặng chồng. Thôi thì cố mặc lấy mấy ngày cho bõ công người vợ cặm cụi may dệt mấy tháng trời. Và thế là cả thế gian cùng rét với nàng. Cái rét nàng Bân ra đời từ đó. Bởi thế, tháng ba là cái tháng đỏng đảnh nhất trong năm, khi thì se sắt rét, lúc lại bừng nắng lên. Đó là khoảng thời gian rét chưa qua, nắng hè chưa tới, bấc nồm dan díu, nắng mưa dùng dằng. Bởi thế mới có cảnh người áo cộc, kẻ áo len. Thì đến trời cũng đong đưa với tháng ba nữa là. Đang nắng mới bừng lên như thế bỗng dưng trên không trung vỡ oà ra tiếng sấm và ào ào một cơn mưa rào đầu vụ. Thời tiết tháng ba là thời tiết giao hoà của mùa xuân và mùa hạ, khi cái rét cũ còn rơi rớt lại chửa muốn đi, cái nóng nực còn đang thập thò thẹn thùng đâu đó chưa dám tới.

Không ẩm ướt nặng nề như cái rét tháng giêng, cũng không đỏng đảnh, dùng dằng như cái rét tháng ba, rét tháng hai dịu dàng, duyên dáng lắm. Có cảm tưởng nó hiền ngoan như tháng tám mùa thu. Một sớm mai thức dậy, ngó ra vườn ta bỗng giật mình thấy muôn vàn lộc biếc đã nhú trên cành. Không chỉ có hoa tươi khoe sắc nữa, cành cây khẳng khiu bây giờ đã có những chồi non đan xen. Chúng như những cặp mắt biếc ngơ ngác thẹn thùng nhú ra từ nách hoa, nhánh cây, từ góc cành, vỏ cội để ngắm nhìn trời đất. Cả khu vườn không chỉ rực màu hoa mà còn thêm xanh sắc lá. Những chiếc lá non run run như những bàn tay trẻ thơ vẫy chào gió xuân. Hỡi các thi nhân, nhạc sĩ, họa sĩ ở đâu hãy nhớ về quê tháng hai này để ngắm cảnh đó mà nên thơ, thành nhạc, thành tranh.

Mưa tháng hai mới đúng nghĩa mưa xuân. Ấm áp từng giọt rơi rơi. Nguyễn Bính viết "Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay" cũng trong khoảng này chăng? Mưa tháng hai không lê thê, dầm dề như tháng giêng, nó nhẹ nhàng vừa đủ ngấm đất, thấm cây. Nhìn những giọt mưa đọng lại trên cành, đậu trên chồi non, lá biếc, bám lấy ngọn cỏ, đài hoa... long lanh như những giọt sương mai mới thấy nó thánh thiện thanh khiết biết nhường nào. Và nắng mới bừng lên. Tháng hai là tháng bắt đầu có những ngày nắng xuân. Nắng tháng hai vừa đủ độ. Không hanh hao buốt giá như những ngày nắng đông, không nóng nực oi bức như những ngày nắng hạ, nắng tháng hai là nắng non. "Trong làn nắng ửng, khói mơ tan" thấp thoáng những cô thôn nữ rúc rích cười trong xóm thì đến ngô nghê như tôi cũng trở thành nhà thơ, họa sĩ cũng chừng. Rét tháng hai vừa đủ độ làm duyên. Chẳng cần áo phông, áo gió tùm hụp, cũng không dở nóng dở lạnh để áo cộc, áo len xen nhau, rét tháng hai chỉ cần cái áo vest khoác hờ làm duyên, làm dáng là được. Người tha hồ cùng gió xuân mà tung tẩy hội hè. Cây tha hồ uống mưa, tắm nắng mà đâm chồi, nảy lộc. Con người, con của cứ thế mà sinh sôi.

Ta đang sống giữa những ngày tháng hai với rét lộc đang tanh tách nảy mầm mơn mởn. Tiết trời này, không khí này làm sao mà ở trong phòng, trên phố được. Phải về quê, phải du xuân để tận hưởng chồi non, lộc biếc tháng hai. Kìa mưa xuân đang phơi phới bay. Nọ nắng hồng cũng đang ửng đón. Ta thênh thang đi giữa đường xuân. Yêu thương quá những ngày rét lộc. Muốn dâng em tất cả lộc biếc, chồi non cùng cái rét tháng hai và thì thầm hơi thở của mùa xuân hạnh phúc.