Quan hệ Việt-Nga thủy chung, gắn bó chặt chẽ

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc điện đàm với Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin hồi tháng 9. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Nhận lời mời của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm chính thức Liên bang Nga từ ngày 29.11 đến ngày 2.12.

Nhân dịp này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Đặng Minh Khôi về quan hệ Việt Nam-Liên bang Nga cũng như ý nghĩa và nội dung của chuyến thăm quan trọng này.

Dưới đây là nội dung của cuộc phỏng vấn:

- Thưa Đại sứ, chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc sẽ mang đến những thông điệp gì? Chuyến thăm sẽ tập trung vào những vấn đề gì?

- Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh hết sức quan trọng đối với quan hệ hai nước. Năm nay kết thúc năm chéo kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, năm nay cũng tròn 20 năm Việt Nam và Liên bang Nga thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược và sang năm kỷ niệm 10 năm nâng cấp lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện.

Năm nay cũng kỷ niệm 5 năm Việt Nam ký Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEC). Chuyến thăm diễn ra khi hai nước có nhiều sự kiện quan trọng. Đầu năm nay, đất nước chúng ta đã tổ chức thành công Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Hiện toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đang thực hiện nghị quyết của Đại hội Đảng, nhất là hai mục tiêu phát triển 100 năm của nước ta (kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng vào năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam vào năm 2045).

Nga vừa tổ chức thành công cuộc bầu cử Duma Quốc gia (Hạ viện) vào tháng 9 và đang chuẩn bị chương trình phát triển kinh tế sau đại dịch COVID-19. Trong khi đó, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến hết sức phức tạp, nhu cầu hợp tác giữa các nước về phòng, chống dịch COVID-19 và phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội ngày càng cấp thiết.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm chính thức Liên bang Nga lần này của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với quan hệ hai nước. Chuyến thăm sẽ làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt-Nga trên tất cả các lĩnh vực và nâng tầm lên trong tình hình mới, đồng thời khẳng định quan hệ Việt Nam-Liên bang Nga là quan hệ thủy chung, gắn bó chặt chẽ đặc biệt.

Có thể nói đây là mối quan hệ hiếm có trên thế giới và cũng khẳng định hai nước chia sẻ nhiều quan điểm về tình hình thế giới và khu vực.

Chuyến thăm lần này của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc có những ý nghĩa quan trọng như sau:

Thứ nhất, nó thể hiện việc chúng ta tích cực thực hiện đường lối đối ngoại sau Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Một nước Việt Nam thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, vì lợi ích quốc gia, dân tộc và đóng góp vào hòa bình, ổn định trên thế giới.

Thứ hai, chuyến thăm khẳng định chúng ta hết sức coi trọng hợp tác với Liên bang Nga, coi Liên bang Nga là ưu tiên trong đường lối đối ngoại của mình và là đối tác then chốt của Việt Nam. Đồng thời cũng thể hiện bản chất ngoại giao của Việt Nam, chúng ta chân thành, thủy chung, ủng hộ Liên bang Nga trong một thế giới đang biến đổi hiện nay.

Thứ ba, chuyến thăm cũng khẳng định việc tăng cường hợp tác giữa hai nước trong phòng, chống dịch bệnh COVID-19, nhất là trong việc cùng nghiên cứu, sản xuất vaccine, thuốc chữa bệnh và chia sẻ những kinh nghiệm trong phòng chống dịch bệnh.

Thứ tư, quan trọng hơn nữa là đẩy mạnh hợp tác trên tất cả các lĩnh vực, nhất là về chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng, năng lượng-dầu khí, giáo dục-đào tạo và giao lưu nhân dân. Tôi tin tưởng chắc chắn rằng chuyến thăm sẽ thúc đẩy quan hệ giữa hai nước trong thời gian tới phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

- Đại sứ có thể khái quát về mối quan hệ Hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Liên bang Nga hiện nay?

- Năm nay chúng ta kỷ niệm 20 năm ngày thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược giữa Việt Nam và Liên bang Nga. Năm 2022 kỷ niệm 10 năm nâng cấp lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. Tuy nhiên, nhìn lại, hai nước chúng ta thiết lập quan hệ ngoại giao đến nay đã 71 năm. Nhìn xa hơn, có thể nói quan hệ giữa nhân dân hai nước và hai dân tộc bắt nguồn từ rất lâu.

Ngay từ năm 1920 khi ở Pháp, Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã đọc Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của lãnh tụ Vladimir Ilyich Lenin. Lúc đó, Người đã nói to trong phòng rằng “đây là con đường giải phóng cho chúng ta!” và năm 2023, chúng ta sẽ kỷ niệm 100 năm lần đầu tiên Chủ tịch Hồ Chí Minh (khi đó là Nguyễn Ái Quốc) đặt chân đến nước Nga.

Sau khi Liên Xô giải thể, quan hệ với Liên bang Nga có một giai đoạn nhất định chịu nhiều tác động và ảnh hưởng. Tuy nhiên, với quyết tâm và nỗ lực của lãnh đạo cấp cao và người dân hai nước, quan hệ giữa hai nước đã không ngừng củng cố và phát triển.

Đúng năm nay, chúng ta kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. 20 năm qua, quan hệ giữa hai nước phát triển rất tích cực trên tất cả các lĩnh vực. Điều quan trọng nhất đó là sự tin cậy chính trị và hiểu biết lẫn nhau giữa hai nước hết sức sâu sắc, không ngừng được tăng cường và củng cố. Điều này thể hiện trước hết qua các chuyến thăm viếng lẫn nhau và tiếp xúc giữa các cấp, đặc biệt là cấp cao, diễn ra thường xuyên. Đây là nhân tố quan trọng thúc đẩy quan hệ Hợp tác toàn diện giữa hai nước trên tất cả các lĩnh vực.

Hai bên đã triển khai hợp tác trên tất cả các kênh, từ đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước đến hợp tác địa phương, ngoại giao nhân dân, chia sẻ rất nhiều các vấn đề quốc tế và khu vực. Hai bên cũng ủng hộ lẫn nhau và phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn đa phương, nhất là tại diễn đàn Liên hợp quốc.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng trong hai năm gần đây, đặc biệt trong năm 2021, mặc dù chịu tác động của dịch bệnh COVID-19, tiếp xúc cấp cao giữa hai nước vẫn diễn ra thường xuyên. Ví dụ như tháng 4 năm nay, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trước đó, trong tháng 2, Tổng Bí thư cũng đã điện đàm với ngài Dmitry Medvedev, Chủ tịch đảng Nước Nga thống nhất, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga; Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin vào tháng 9; Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ điện đàm với Chủ tịch Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga Valentina Matviyenko vào tháng 6.

Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Đặng Minh Khôi. Nguồn: TTXVN

Tháng 9 vừa qua, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn có chuyến thăm chính thức đến Nga, hội đàm hết sức thành công với Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov và làm việc với nhiều lãnh đạo chính phủ và Duma Quốc gia Nga. Thư ký Hội đồng An ninh quốc gia Liên bang Nga, Đại tướng Nikolai Patrushev cũng có chuyến thăm Việt Nam, làm việc với Bộ trưởng Công An, Đại tướng Tô Lâm và chào Lãnh đạo cấp cao Việt Nam vào tháng 3.

Lĩnh vực thứ hai rất quan trọng là hợp tác quốc phòng và an ninh. Đây là nền tảng của quan hệ hai nước, thể hiện sự tin cậy cao giữa hai nước, không ngừng củng cố và phát triển. Chúng ta coi Liên bang Nga là đối tác quan trọng trong hợp tác quốc phòng, nhất là trong đào tạo cán bộ, chuyển giao vũ khí, trang bị... Hợp tác về an ninh cũng ngày càng chặt chẽ. Năm nay, chúng ta tham dự Hội thao Quân sự quốc tế Army Games 2021 và đã chủ trì một số phần thi trong Army Games hết sức thành công.

Về lĩnh vực hợp tác dầu khí và năng lượng, là lĩnh vực hợp tác truyền thống giữa hai nước, mang tính chiến lược và hết sức quan trọng về chính trị và kinh tế. Có thể nói hợp tác về dầu khí với Liên bang Nga là trụ cột của hợp tác kinh tế giữa hai nước. Ngành dầu khí Việt Nam trưởng thành cho đến nay là nhờ sự giúp đỡ của Liên Xô trước đây. Năm nay, chúng ta kỷ niệm 40 năm thành lập liên doanh Vietsovpetro. Liên doanh này đã và đang tiếp tục là biểu tượng hữu nghị của quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Bên cạnh đó, liên doanh RusVietPetro tại Nga là một trong những dự án đầu tư ở nước ngoài thành công nhất của PetroVietnam và là biểu tượng của sự hợp tác giữa hai nước trong thời kỳ mới. Sắp tới, tôi tin tưởng có nhiều dự án hợp tác về năng lượng-dầu khí hơn nữa giữa hai nước.

Hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư có những bước phát triển hết sức mạnh mẽ. Năm năm sau khi ta ký FTA với Liên minh Kinh tế Á-Âu, kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước đã tăng gấp đôi, đến năm 2020 đạt gần 5 tỷ USD, trong đó Việt Nam thặng dư gần 1 tỷ USD.

Năm nay, kim ngạch song phương tiếp tục tăng trưởng khoảng 16% so với cùng kỳ năm 2020, dự kiến cả năm 2021 sẽ đạt hơn 6 tỷ USD. Như vậy, con số là rất khả quan.

Bên cạnh đó, hợp tác về nông nghiệp cũng là lĩnh vực mới hết sức thành công của hai nước. Chúng ta có dự án đầu tư rất lớn của tập đoàn TH True Milk vào tỉnh Kaluga về sản xuất sữa, trị giá 2,7 tỷ USD. Nhiều doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam đang tìm đường sang Nga để đầu tư.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã trở thành thị trường nhập khẩu lớn nhất thịt lợn của Nga, chiếm gần 50% kim ngạch xuất khẩu thịt lợn của Nga. Hợp tác này thực sự mật thiết và hai bên cùng có lợi.

Một lĩnh vực mà tôi muốn nhấn mạnh là hợp tác về giáo dục và đào tạo. Trong năm 2021, Chính phủ Nga đã tặng 1.000 suất học bổng cho sinh viên Việt Nam, tăng mạnh so với mức 100 suất học bổng cuối những năm 90 của thế kỷ trước.

Việt Nam rất đặc biệt với hàng vạn người đã từng học tập, đào tạo ở Liên bang Nga. Rất nhiều người đã trưởng thành, làm việc trong các cơ quan, chính quyền, kể cả lãnh đạo trung ương và địa phương, và đang tiếp tục đóng góp cho quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Liên bang Nga.

Nhiều người cũng ở lại, chọn Liên bang Nga là quê hương thứ hai của mình, đã vượt qua khó khăn sau khi Liên Xô giải thể. Cộng đồng người Việt tại Liên bang Nga ngày càng lớn mạnh, có cuộc sống ổn định, tích lũy ngày càng nâng cao. Nhiều người đã về nước làm ăn và rất thành công. Có thể nói họ thực sự là cầu nối hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Nhìn lại 20 năm qua, những thành tựu chúng ta đạt được là hết sức khả quan. Qua 20 năm, có thể nói Việt Nam-Liên bang Nga là hai đối tác chân thành nhất, tin cậy nhất, thủy chung nhất. Việt Nam luôn coi Nga là đối tác ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của mình và Nga coi Việt Nam là đối tác ưu tiên trong chính sách của Nga đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Tổng thống Nga V. Putin khi thăm Việt Nam năm 2013 đã từng nói quan hệ giữa Nga và Việt Nam hết sức đặc biệt, mang tầm chiến lược.

- Thưa Đại sứ, trong thời gian trước mắt có những lĩnh vực nào có thể thúc đẩy để tăng cường hơn nữa mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên bang Nga?

- Có thể nói trên đà phát triển của quan hệ hai nước trong 20 năm qua, chúng ta luôn nhìn về tương lai, mở ra những lĩnh vực hợp tác mới và tăng cường hợp tác giữa hai bên sâu sắc và toàn diện hơn, trong đó nổi bật và cấp thiết nhất chính là hợp tác sản xuất vaccine và thuốc điều trị COVID-19. Đại dịch COVID-19 gây rất nhiều khó khăn cho hợp tác quốc tế trên toàn thế giới nói chung và giữa Việt Nam với Liên bang Nga nói riêng nhưng cũng mở ra nhiều lĩnh vực hợp tác mới giữa hai nước.

Hai bên đã nhất trí tăng cường hợp tác trong việc chia sẻ kinh nghiệm phòng chống dịch bệnh, nghiên cứu, hợp tác sản xuất vaccine và thuốc chữa bệnh. Đây là những lĩnh vực hết sức quan trọng. Việt Nam có thể trở thành trung tâm sản xuất vaccine Sputnik V của Nga tại khu vực Đông Nam Á.

Lĩnh vực thứ hai mà chúng ta tăng cường là làm sâu sắc hơn hợp tác về kinh tế và thương mại. Hợp tác giữa hai nước chúng ta trong 5 năm vừa qua có nhiều thành quả tích cực, tuy nhiên so với tổng thể quan hệ hai nước thì kim ngạch 5 tỷ USD là rất khiêm tốn, chưa tương xứng với quan hệ chính trị tốt đẹp và mong mỏi của người dân hai nước.

Trong thời gian tới, chính phủ hai nước quyết tâm hợp tác chặt chẽ hơn nữa để đẩy mạnh hợp tác về kinh tế, thương mại và đầu tư. Rất nhiều doanh nghiệp của Việt Nam lần này tháp tùng Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc sang thăm Liên bang Nga sẽ nghiên cứu, khảo sát thị trường Liên bang Nga. Tôi tin tưởng rằng nhiều doanh nghiệp Việt Nam sẽ coi Liên bang Nga là điểm đến đầu tư an toàn và thuận lợi.

Ngược lại, rất nhiều doanh nghiệp Nga đang quan tâm đến dự án về dầu khí, năng lượng và trong những lĩnh vực mới ở Việt Nam. Tôi tin tưởng với nỗ lực của hai bên, quan hệ hợp tác sẽ được đẩy mạnh hơn nữa.

Hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng-an ninh sẽ tiếp tục được tăng cường và đẩy mạnh, nhất là trong bối cảnh tình hình thế giới phức tạp hiện nay. Điều này thể hiện sự tin cậy chính trị cao và phù hợp với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.

Một lĩnh vực hợp tác mà chúng ta đề cập đến là sử dụng năng lượng nguyên tử vào mục đích hòa bình. Hai bên đang tiến tới chuẩn bị xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và phát triển khoa học và công nghệ hạt nhân tại Việt Nam. Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay giúp Việt Nam đào tạo rất nhiều chuyên gia và cán bộ trình độ cao về năng lượng nguyên tử. Sắp tới, chúng ta sẽ đẩy mạnh việc sử dụng năng lượng nguyên tử vào mục đích hòa bình trong y tế, nông nghiệp cũng như trong nghiên cứu khoa học và kỹ thuật.

Và cuối cùng không thể không nhắc đến là tăng cường hợp tác giáo dục-đào tạo và giao lưu nhân dân. Đây là kênh hết sức quan trọng. Ở đây tôi chỉ muốn nói rằng hiếm nước nào như Việt Nam, có nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao ở trung ương và địa phương đã học tập tại Liên bang Nga. Nhiều người dân Việt Nam có tình cảm với Liên bang Nga và ngược lại nhiều chuyên gia Nga đã sang giúp đỡ chúng ta trong thời kỳ kháng chiến trước đây.

Ngày nay, nhiều người Nga đã chọn Việt Nam là điểm đến du lịch thân thiện và an toàn. Có thể nói quan hệ giữa hai nước không chỉ ở tầm quan hệ giữa hai nhà nước mà đã thực sự là quan hệ chân thành giữa người dân với người dân, là mối quan hệ đặc biệt giữa trái tim với trái tim.

Tôi tin tưởng chắc chắn rằng quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống giữa hai nước sẽ luôn được thế hệ trẻ kế thừa và thúc đẩy, không ngừng đơm hoa kết trái.

- Thưa Đại sứ, thời gian vừa qua Nga có nhiều cam kết hỗ trợ Việt Nam trong phòng chống COVID-19. Đại sứ quán của chúng ta cũng có những nỗ lực không nhỏ. Xin Đại sứ có thể thông tin rõ hơn về lĩnh vực này?

- Từ rất sớm, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra chiến lược ngoại giao vaccine, làm sao bảo đảm trong thời gian sớm nhất chúng ta có đủ vaccine để phòng chống dịch bệnh thành công, phục vụ phục hồi và phát triển kinh tế.

Ý thức được việc này, Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga đã thành lập tổ công tác về vaccine, bao gồm tất cả đại diện của lãnh đạo Đại sứ quán, và chúng tôi làm việc rất tích cực, hợp tác chặt chẽ với Liên bang Nga, đặc biệt là thiết lập được quan hệ trực tiếp với Quỹ Đầu tư trực tiếp Liên bang Nga (RDIF) là cơ quan được Nga chỉ định để phân phối vaccine Sputnik V ra thế giới, hỗ trợ các doanh nghiệp của chúng ta tiếp cận nguồn vaccine cũng như chuyển giao công nghệ sang Việt Nam.

Thành quả rõ rệt nhất là việc công ty VABIOTECH gia công đóng chai thành công vaccine Sputnik V ở Việt Nam và đang tiến hành sản xuất đại trà, tiến tới có thể nâng công suất lên 5 triệu liều/tháng.

Ngoài ra, Tập đoàn T&T và RDIF đã đạt được thỏa thuận cung cấp vaccine Sputnik V cho Việt Nam, đồng thời hai bên cũng nghiên cứu nhiều thuốc chữa bệnh để chuyển giao về Việt Nam.

Tôi xin nhấn mạnh rằng quan trọng nhất, chính sách ngoại giao vaccine của chúng ta trên thế giới, cũng như ở Nga, có thể thành công là nhờ sự quan tâm, chỉ đạo và trực tiếp tham gia của các đồng chí lãnh đạo cấp cao nhất.

Trong tất cả các cuộc điện đàm và trao đổi thư giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước, Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ với Tổng thống Nga V. Putin và các lãnh đạo Nga đều đề cập đến vấn đề này. Đây là yếu tố quan trọng để chúng ta đạt được những thành tích nhất định.

- Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Theo TTXVN