Nhận biết bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá

Bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá là hai loại bệnh nguy hiểm cho cây lúa.  Bệnh do siêu vi trùng (vi- rút) gây ra. Bệnh này được lan truyền thông qua tuyến nước bọt của con rầy nâu. Bệnh không lan truyền qua đất, nước, hạt giống và không khí. Bệnh do vi-rút gây ra nên chưa có thuốc để chữa trị. Vì thế phòng ngừa là biện pháp chính để hạn chế tác hại của bệnh.

Triệu chứng của bệnh vàng lùn

"Bệnh vàng lùn" chính là "bệnh lúa cỏ dòng 2" . Hiện nay các nhà chuyên môn ở nước ta gọi là "bệnh vàng lùn cây lúa".

Trên ruộng, bệnh thường xuất hiện riêng lẻ ở từng bụi lúa. Trong một bụi lúa mắc bệnh thường cũng chỉ có một vài dảnh lúa bị hại, còn các dảnh khác vẫn phát triển bình thường. Tuy nhiên, cũng có trường hợp tất cả các dảnh lúa trong một bụi đều bị nhiễm bệnh, thậm chí bị chết rụi.Trên dảnh lúa bị bệnh, lá lúa từ màu xanh chuyển dần sang màu xanh nhạt rồi vàng nhạt, vàng cam và sau này là vàng chết khô. Lá dưới gốc bị vàng trước rồi lan dần lên các lá phía trên.

Trên lá bệnh, màu vàng bắt đầu từ chóp lá lan dần xuống phía dưới. Phần tiếp giáp giữa màu vàng và màu xanh lục của lá không có ranh giới rõ rệt. Trong khi phiến lá bị vàng thì gân lá vẫn còn xanh. Khi phần màu vàng lan xuống đến gần bẹ thì chóp lá bắt đầu khô và cuốn lại, sau đó cháy khô cả lá, nếu bệnh lan đến lá trên cùng thì cả dảnh lúa bị chết khô. Khi bệnh xuất hiện thì dảnh lúa bị bệnh không tiếp tục phát triển chiều cao nữa, vì thế dảnh lúa bị lùn đi so với những dảnh không bị bệnh ở xung quanh. Mức độ lùn nhiều hay ít còn tùy thuộc vào thời gian xuất hiện của bệnh sớm hay muộn. Nếu bệnh xuất hiện sớm từ khi cây lúa còn nhỏ thì cây lúa sẽ bị lùn nhiều, chậm phát triển và chết dần, nếu bệnh xuất hiện khi cây lúa đã qua giai đoạn tăng trưởng thì cây lúa bị lùn ít hoặc không bị lùn, sau này cây lúa có thể bị  nghẹn và lép nhiều.

Triệu chứng của bệnh lùn xoắn lá

Các lá có màu xanh thẫm, dần về sau chuyển sang hơi vàng. Lá lúa ngắn, dầy, xanh đậm, rách bìa, có nhiều đốm nâu nhỏ, trên bẹ và phiến lá nhất là vùng gần cổ lá các gân lá bị phồng lên làm cho lá bị xoắn và bất thường, lá xoắn xuất hiện từ trên chóp lá xuống và xoắn theo chiều ngược chiều kim đồng hồ. Mức độ xoắn của lá nhiều hay ít tùy theo mức độ nhiễm bệnh nặng hay nhẹ. Cây lúa nhiễm bệnh lúc còn nhỏ, mép lá bị nhăn, và lá có thể bị rách, còn khi cây lúa lớn lá bị ngắn, xoắn lại, có nhiều nhánh mọc ở đốt.

Cây lúa bị lùn lại, mức độ lùn nhiều ít tùy theo thời điểm nhiễm bệnh, nếu nhiễm sớm cây lúa thấp hơn một nửa. Thân cây dầy, cứng, thường đâm chồi và rễ ở những đốt trên. Bông bị nghẹn, xoắn vặn, hạt có nhiều đốm nâu, lép lửng. Cây lúa trổ muộn hơn cây lúa khoẻ, có khi đến 20 ngày.

Biện pháp phòng trừ: Cần kiểm tra, đánh giá tình hình bị nhiễm bệnh cụ thể để có các biện pháp phòng trừ thích hợp.

- Những ruộng bị nhiễm bệnh với tỷ lệ dưới 20%: Nhổ bỏ, vùi sâu xuống bùn những cây bị bệnh, không vứt tràn lan trên bờ để tránh lây lan. Tiếp tục chăm sóc, bón phân thúc kịp thời giúp cây khỏe, tăng khả năng chống chịu bệnh. Nếu thấy rầy xuất hiện trên ruộng thì sử dụng các loại thuốc trừ rầy đặc hiệu: Penalty 40WP, Sectox 10WP, Midan 10WP, Conphai 700WP… hỗn hợp với thuốc Bassa 50EC, Jetan 50EC, Superista 25EC… để phun trừ kịp thời theo hướng dẫn ghi trên vỏ bao bì.

- Trên ruộng có một vài cây bị bệnh ở một số khóm thì tách nhổ cả khóm, bón vôi trực tiếp và vùi sâu những cây bệnh dưới bùn. Phun thuốc trừ rầy, sau 3-4 ngày thì dược lúa bằng phân qua lá.

- Những ruộng có tỷ lệ số cây bị nhiễm bệnh/khóm 20-25%: Tiêu hủy 100% diện tích bị bệnh bằng vôi bột và vùi sâu trong bùn. Sau đó khắc phục ruộng lúa như biện pháp trên (bao vây trừ rầy và phục dưỡng cây lúa).

- Những ruộng bị nặng trên 25%: Thực hiện việc tiêu hủy ngay bằng các biện pháp: cắt lúa trên ruộng, gom sạch tàn dư thực vật để tiêu hủy (chôn, đốt, có thể tận dụng làm thức ăn cho trâu bò nếu trên ruộng không có rầy). Cày trục cả ruộng, phun thuốc trừ rầy xung quanh bờ nhằm tránh phát tán, lây lan sang các ruộng lúa khỏe khác. Nếu trên ruộng có rầy, cần phun thuốc diệt trừ trước khi cắt lúa tiêu hủy. Cuối tháng 3 và đầu tháng 4, về cơ bản các trà lúa đã đang chuyển sang giai đoạn làm đòng, cần bảo đảm đủ nước để giúp lúa trỗ tốt, vừa để hạn chế rầy nâu phát triển và lây lan bệnh.

 (Theo Nông nghiệp Việt Nam)