Để nói vào thế giới vắng âm thanh

Nghề dạy học - một nghề cao quý trong xã hội - luôn được sự đồng cảm, sẻ chia và trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo cho văn học nghệ thuật. Bài thơ "Ghi ở lớp trẻ em câm điếc" là nỗi niềm xúc động được chưng cất nên điệu vần từ trái tim mẫn cảm của nhà thơ Nguyễn Khoa Đăng. 

Có chứng kiến và trực tiếp đến những lớp học dành cho trẻ em khuyết tật, chúng ta mới thấu hiểu hết sự nhọc nhằn, vất vả của thầy cô giảng dạy nơi đây. Từng động tác, cử chỉ phải chính xác thì học trò mới hiểu và ghi đúng chữ. Nhà thơ Nguyễn Khoa Đăng trong một lần đến thăm lớp học trẻ em câm điếc, đã bồi hồi ghi lại cảm nghĩ của mình qua một bài thơ giản dị mà cảm động, đời thường nhưng chứa chan vẻ đẹp nhân văn. Nhờ đó, lời thơ hiện lên không chỉ lung linh câu chữ, nó còn là tiếng lòng bật thốt rất tự nhiên, không gượng ép: "Cô giơ tay khoát một vòng cung/Học trò viết chữ "trăng" vào vở/Cô sờ tay lên cằm các em ghi chữ "chú"/Chữ "mời" thì cô vẫy bàn tay...".

Đến thăm lớp học đặc biệt này, lòng nhà thơ rung động trước tiên là hình ảnh cô giáo đứng lớp. Không giống như ở các trường học bình thường khác, lời giảng giáo viên thường được chú ý và khơi gợi nhiều cảm xúc, nhưng ở đây lại là động tác "lúc nào cũng múa" mới ấn tượng làm sao. Chính "thế giới vắng âm thanh" của các em đã làm nên vẻ đẹp người giáo viên mẫn cán, tận tụy với nghề, sâu xa hơn là một tình thương yêu học trò vô bờ bến: "Cô giáo ơi, chúng tôi đến đây/ Nhìn cô giảng mà lòng xao động quá/Bàn tay cô lúc nào cũng múa/Để nói vào thế giới vắng âm thanh".

Từ hình ảnh cô giáo đang ra sức truyền đạt cho các em thông qua ngôn ngữ "múa" của đôi bàn tay đến hình ảnh các em chăm chú "nói bằng mắt mà nghe cũng mắt" với ánh nhìn "long lanh", sáng trong đã truyền cảm xúc thật mạnh mẽ đến với người đọc. Nhờ đó, một không gian trời xanh nhiều ước mơ, khát vọng và tiếng chim hót ngoài khung cửa sổ là một liên tưởng thú vị xuất hiện thật tự nhiên. Người đọc nhận ra tình ý thật thẳm sâu trong nỗi niềm tác giả thông qua nghệ thuật ẩn dụ để truyền tải một thông điệp đầy nhân văn về tình yêu cuộc sống, về tình thương sẽ nâng cánh cho cuộc đời tươi đẹp hơn, sáng tươi hơn. Hình tượng bầu trời "xanh đến mê ly" và ánh nắng cứ thế miên man lan tỏa qua khung cửa sổ đã khiến tâm hồn chúng ta ngân nga một cảm xúc chan chứa tình đời, tình người: "Để da trời xanh biếc mê ly/Và ánh nắng ùa qua khung cửa/Một em nói điều gì tôi chẳng rõ/Liền viết vào tay "trời đẹp quá chú ơi !".

Một lần nữa, như để khắc họa đậm nét hơn hình tượng cô giáo, nhà thơ Nguyễn Đăng Khoa đã chú ý đến vẻ đẹp giảng dạy của cô giáo qua những giọt mồ hôi ướt đầm vai áo đã làm sáng lên chân dung người giáo viên tha thiết với nghề: "Em gật đầu cười chia hạnh phúc cho tôi/Tôi đón nhận và ngước nhìn cô giáo/Mồ hôi cô ướt đầm vai áo/Tấm bảng đen, dòng chữ trắng bồi hồi".

Tư tưởng bài thơ khép lại ở những dòng thơ cuối bài như là tiếng nói của tác giả về sự lao động cần cù, sự nêu gương học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong sự nghiệp giảng dạy và đào tạo con người. Đó cũng chính là ham muốn tột bậc của Bác từ thuở cất bước ra đi tìm đường cứu nước: "Bỗng vọng lên lời cô nói với tôi/Chúng em cố gắng làm theo lời Bác/Điều mà Người suốt đời ham muốn nhất/ Ai cũng có cơm ăn, ai cũng được học hành".

Bài thơ hay ở ngôn ngữ mộc mạc, ý tứ chân thành, cảm xúc mãnh liệt từ hiện thực đời sống dội vào tác phẩm. Bao giờ còn những trẻ em khuyết tật, còn vắng thiếu thế giới âm thanh, ánh sáng trên cõi đời này, khi ấy bài thơ "Ghi ở lớp trẻ em câm điếc" sẽ còn lay động và neo đậu mãi nơi trái tim người đọc.

LÊ THÀNH VĂN