Tham nhũng vặt, tác hại lớn

Tại một phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng năm 2018, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết công việc hay còn gọi là tham nhũng vặt”.

Tham nhũng vặt là hành vi của cán bộ, công chức trong các cơ quan công quyền của Nhà nước, đã lợi dụng chức trách, nhiệm vụ được giao để nhũng nhiễu, gây khó khăn, phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết công việc, trong cung cấp dịch vụ công. Từ đó, nhằm buộc hoặc gợi ý người dân, doanh nghiệp phải lo lót, “bôi trơn” vì mục đích vụ lợi. 

Đặc trưng của tham nhũng vặt là giá trị vật chất trong mỗi vụ không lớn, thường chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, diễn ra ở nhiều ngành, lĩnh vực. Sự lạm dụng chức vụ trong thực thi công vụ của cán bộ, công chức tại cơ quan công quyền đã diễn ra nhiều năm nay ai cũng thấy, ai cũng biết, đã trở thành thông lệ, người bị nhũng nhiễu đều chấp nhận. Biểu hiện cụ thể dưới dạng “lót tay”, để trôi việc như khi làm các thủ tục hành chính ở các cơ quan quản lý nhà nước thì phải đưa phong bì cho người ký. Muốn được khám nhanh, mổ nhanh, tiêm nhẹ nhàng không đau thì phải đưa phong bì cho bác sĩ, y tá. Muốn con được học trường điểm, lớp chọn phải chạy trường, chạy lớp... Doanh nghiệp phải chi phí để “bôi trơn” khi làm các thủ tục hành chính như đăng ký kinh doanh, phòng cháy, chữa cháy, đăng ký và nộp thuế, thông quan hàng hóa... Tham nhũng vặt đang diễn ra ở mọi lĩnh vực, nhiều đến mức chúng ta đã thấy quen và không còn bức xúc, phẫn nộ nữa...

Nguyên nhân sâu xa của vấn nạn tham nhũng vặt là tư tưởng của cơ chế xin cho, bao cấp, “ăn trên ngồi trốc”, bệnh cậy thế, cửa quyền, hành dân. Tệ chạy chức chạy quyền, từ văn hóa phong bì, tư duy đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn dẫn đến đạo đức công vụ của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức sa sút. Sự suy thoái đạo đức trong xã hội cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Hiện tượng “chạy hộ nghèo” để được hưởng ưu đãi vay vốn và tiền trợ cấp, bố mẹ chạy điểm vào đại học cho con… vẫn diễn ra. Điều đáng sợ là những hình thức gian lận như vậy không những không bị lên án, mà ở đâu  đó còn được coi là biểu hiện của sự khôn ngoan. Đó cũng là nguyên nhân khiến tham nhũng vặt tồn tại và phát triển. 

Tham nhũng vặt tưởng nhỏ nhưng tác hại rất lớn và hậu quả của nó không thể lường hết được cả về tinh thần và vật chất. Về tinh thần, nó làm mất lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời nếu coi nạn tham nhũng, hối lộ vặt đó là đương nhiên, thì sẽ nảy sinh ra những công bộc phục vụ dân hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu, rất nguy hiểm. Về vật chất, thiệt hại của nó rất đáng kể. Có thể nhìn vào sự cố mới đây ở tỉnh Nghệ An phát hiện gần 900 người giả làm thương binh để nhận tiền trợ cấp, gây thiệt hại hơn 120 tỷ đồng. 

Muốn ngăn chặn tình trạng tham nhũng vặt, các cấp, các ngành cần kiên quyết loại bỏ các thủ tục hành chính không cần thiết, thực hiện Chính phủ điện tử. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử phạt cần thực hiện một cách công bằng, nghiêm khắc, những người tham nhũng, nhận hối lộ dù ít hay nhiều đều phải đối mặt với việc bị sa thải khỏi bộ máy nhà nước. Lãnh đạo, quản lý các cơ quan nếu để xảy ra những hiện tượng này trong đơn vị mình cũng phải chịu trách nhiệm và xem xét xử lý theo pháp luật.

Các cấp, các ngành cần có chế độ đãi ngộ, thu nhập xứng đáng với cán bộ, công chức, viên chức để họ bảo đảm cuộc sống. Đồng thời tăng cường giáo dục đạo đức công vụ, nâng cao ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ, tinh thần tự giác để cán bộ, công chức, viên chức nhận thức rằng không thể tham nhũng, không được tham nhũng và không nên tham nhũng. Chú trọng vai trò của truyền thông báo chí trong phát hiện, đấu tranh chống tham nhũng. Bảo đảm cho những người tố cáo các sai phạm mạnh dạn hơn trong việc lôi ra ánh sáng những vụ có dấu hiệu nhũng nhiễu, trục lợi ở cả bên trong lẫn bên ngoài bộ máy nhà nước.

ĐẶNG ĐÌNH CHIẾN (TP Hải Dương)