80 năm tác phẩm Tự chỉ trích: Vẹn nguyên tính thời sự sâu sắc

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ

“Tự chỉ trích” là một tác phẩm lý luận mẫu mực, trong đó đã nhận diện đúng, chỉ ra cụ thể những khuyết điểm, hạn chế trong công tác xây dựng Đảng và vận động quần chúng; đồng thời khẳng định việc tất yếu, thường xuyên phải tự phê bình và phê bình trong nội bộ Đảng, để "làm cho Đảng thành một Đảng chân chính". Đến nay, tác phẩm vẫn có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc.

Tác phẩm lý luận mẫu mực về xây dựng Đảng

Sinh năm 1912 trong một gia đình nhà nho, quê ở xã Phù Khê, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, đồng chí Nguyễn Văn Cừ tham gia hoạt động cách mạng khi mới 16 tuổi. Năm 26 tuổi, đồng chí được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng. Tuy nhiên, chỉ hơn 2 năm sau đó, đồng chí đã bị thực dân Pháp giết hại.

Đồng chí Nguyễn Văn Cừ là một tấm gương vĩ đại về đạo đức cách mạng, về lòng tin mãnh liệt ở lý tưởng, lòng yêu thương quý mến giai cấp công nhân và nhân dân lao động, sống trong sạch, chan hòa cùng với nhân dân, vì nhân dân. Đồng thời, đồng chí cũng là người có tư duy lý luận sắc sảo, sáng tạo. Nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn được đồng chí giải quyết một cách nhuần nhuyễn, phù hợp với thực tế Việt Nam. Ra đi ở độ tuổi thanh xuân tươi đẹp, khi chưa thực hiện hết được ước mơ, hoài bão, lý tưởng; nhưng tên tuổi của đồng chí vẫn được nhắc mãi đến ngày nay với những đóng góp quan trọng vào việc xây dựng Đảng, trong đó phải kể đến tư tưởng về công tác tự phê bình và phê bình trong tác phẩm “Tự chỉ trích”.

Tác phẩm ra đời đã đáp ứng kịp thời yêu cầu của tình hình mới, khi Đảng ta vừa hoạt động bí mật, vừa hoạt động công khai; vừa chống tả, vừa chống hữu nhằm đi đến sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Tác phẩm cũng thể hiện tư duy sắc sảo của một lãnh tụ già dặn về chính trị; vừa tranh luận, vừa thuyết trình một cách sáng tỏ đường lối, chính sách của Đảng - những khía cạnh biện chứng giữa cái trước mắt và cái lâu dài, giữa sách lược và chiến lược, đánh tan mọi sự mơ hồ, lẫn lộn lúc bấy giờ.

Trong tác phẩm “Tự chỉ trích”, đồng chí Nguyễn Văn Cừ cho rằng, đối với một đảng chính trị, việc mắc phải khuyết điểm, thậm chí sai lầm là khó tránh khỏi. Điều quan trọng là phải biết tự phê bình, công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những nhầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi... để làm tăng uy tín và ảnh hưởng của Đảng, để cho Đảng càng được thống nhất và củng cố, để đưa phong trào phát triển lên, đưa cách mạng tới thắng lợi; chứ không phải đặt cá nhân mình lên trên Đảng... vin vào một vài khuyết điểm mà mạt sát Đảng, phá hoại ảnh hưởng của Đảng, gieo mối hoài nghi, lộn xộn trong quần chúng, gây mầm bè phái chia rẽ trong hàng ngũ của Đảng...

Về mục tiêu, tự chỉ trích nhằm “huấn luyện quần chúng và giúp đảng viên tự huấn luyện… để cho Đảng được càng thống nhất và củng cố, để đưa phong trào phát triển lên, đưa cách mạng tới thắng lợi”. Như vậy, mục tiêu của tự chỉ trích là làm cho Đảng ngày càng vững mạnh và bảo đảm quyền lợi, lợi ích của nhân dân lao động.

Về thái độ và phương pháp tự chỉ trích, trước hết là cần vượt qua những điều “cãi vã những chuyện nhỏ nhen” và “không được công kích Đảng, mạt sát Đảng, đặt danh dự cá nhân lên trên tất cả quyền lợi của Đảng, của cách mệnh”, mà phải biết  “trọng uy tín của Đảng, coi nó là cốt yếu, luôn luôn làm cho nó được gia tăng... Một người đảng viên cộng sản chỉ biết lấy uy tín, lấy danh dự chung của toàn Đảng làm danh dự của mình thôi”. Mặt khác, “Người cộng sản có bổn phận nói sự thật với quần chúng, dẫn đường cho quần chúng chớ không phải theo đuôi hay phỉnh họ”.

Về vai trò của những phương pháp tự chỉ trích, đồng chí Nguyễn Văn Cừ khẳng định, “Công khai, mạnh dạn, thành thực vạch ra những nhầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng, mà là làm cho Đảng được thống nhất, mạnh mẽ. Làm như thế không bị địch nhân lợi dụng, chửi rủa vu cáo cho Đảng, không sợ “nối giáo cho giặc”. Trái lại, nếu “đóng kín cửa bảo nhau, giữ cái vỏ thống nhất mà bề trong thì hổ lốn một cục, đầy rẫy bọn hoạt đầu, đó mới chính là để cho quân thù chửi rủa; hơn nữa, đó tỏ ra không phải một đảng tiền phong cách mạng, mà là một đảng hoạt đầu cải lương”.

Đồng chí Nguyễn Văn Cừ cũng có yêu cầu rất cao đối với những người cộng sản tham gia tự chỉ trích, họ nhất định phải có trình độ lý luận, khoa học cao và phải có năng lực thực tiễn dày dặn. Đồng chí yêu cầu người cộng sản phải biết phân tích tình hình, phải biết vận dụng lý luận cho phù hợp, tức là người cộng sản, trong cả nhận thức và hành động, phải luôn đặt lý luận và thực tiễn trong mối quan hệ hữu cơ và nhân quả...

Là một tác phẩm lý luận mẫu mực về xây dựng Đảng, tác phẩm “Tự chỉ trích” của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ đã kịp thời chỉ ra khuyết điểm, uốn nắn những lệch lạc trong phong trào dân chủ, thực hiện tự phê bình và phê bình để tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong ý chí và hành động trong Đảng, đóng góp có giá trị vào kho tàng lý luận của Đảng ta.

Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã khẳng định: “Tác phẩm Tự chỉ trích và một số bài báo trước đó của anh Cừ đã tạo điều kiện cho tư tưởng đúng đắn của Đảng đi sâu vào đông đảo quần chúng cách mạng, nhất là trong tầng lớp trí thức. Tư tưởng công khai tự chỉ trích táo bạo này của anh Cừ đến nay chúng ta phải học tập, phải coi đó là một kinh nghiệm quý”.

Vẹn nguyên giá trị

Trong bối cảnh hiện nay, khi mà toàn Đảng, toàn quân và toàn dân đang đẩy mạnh việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ", thì giá trị lý luận và thực tiễn, nhất là tinh thần tự phê bình và phê bình trong tác phẩm “Tự chỉ trích” càng có ý nghĩa sâu sắc.

Xuyên suốt trong lịch sử gần 90 năm xây dựng và trưởng thành của Đảng, xây dựng, chỉnh đốn Đảng luôn là vấn đề quan trọng. Trong đó, tự phê bình và phê bình là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và tất yếu của Đảng để “công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những nhầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi” như Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ đã nêu trong tác phẩm “Tự chỉ trích”.

Theo tinh thần “Tự chỉ trích” của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, việc phát huy tinh thần dân chủ, thảo luận công khai, dám nói, dám viết, dám đấu tranh, dám nhận lỗi với tinh thần tự phê bình và phê bình nghiêm túc trong sinh hoạt Đảng để đi tới sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng là hết sức quan trọng và cần thiết; cần phải được thực hiện một cách thường xuyên, liên tục, kiên trì, bền bỉ và có sự kiểm tra, đôn đốc, giám sát. Bài học mang tính nguyên tắc này đã được Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII tiếp tục khẳng định và yêu cầu mỗi cá nhân, mỗi tổ chức cơ sở đảng từ Trung ương đến địa phương nghiêm túc thực hiện, trong đó những cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu mỗi cơ quan, địa phương, đơn vị càng phải phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu, nói đi đôi với làm trong mọi mặt công tác và cuộc sống đời thường.

Đặc biệt, để việc tự phê bình và phê bình đạt được hiệu quả, có ý nghĩa thiết thực, khi tiến hành kiểm điểm theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, mỗi cá nhân, mỗi tổ chức cơ sở đảng không được chủ quan, nóng vội song cũng không được máy móc, cứng nhắc trong việc xử lý những khuyết điểm của mỗi cá nhân và của tập thể. Khi đã xác định được  khuyết điểm, phải có kế hoạch và biện pháp sửa chữa kịp thời và có sự giám sát, kiểm tra, đánh giá của cấp ủy. Kết quả của việc tự kiểm điểm và kiểm điểm phải nhằm mục đích xây dựng mỗi tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, để cán bộ, đảng viên gương mẫu và đoàn kết tốt hơn, gắn bó với nhân dân mật thiết hơn, Đảng ta ngày càng vững mạnh hơn, góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị tốt hơn, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Cùng với thời gian, tinh thần Tự chỉ trích của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ vẫn vẹn nguyên giá trị thời sự; là một giải pháp quan trọng, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ".

Theo TTXVN