Bảng kê đơn thuốc là một bức thư tình

Chuyện kể rằng vào một ngày xuân, người bạn của Tản Đà là một lương y đã bạo dạn lân la làm quen với một cô gái bán thuốc bắc ở phố Lãn Ông rồi viết thư tỏ tình. Anh suy nghĩ nát óc cách viết nội dung thư. Trăn trở suy nghĩ, cuối cùng anh liền dùng tên các vị thuốc để viết thư vừa tế nhị vừa lãng mạn mà tình tứ: Bức thư như sau:

Gửi nàng
Hàng cô thuốc bắc tiếng xôn xao
Cô bán anh mua tính thế nào?
Kia đại trần bì thì đã vậy
Còn như liên nhục kiến lời sao?
Quy thân mấy lạng anh mua cả
Thạch nhũ bao tiền giá hạ cao
Tri mẫu biết chăng cô liệu nhé
Thung dung ảnh sẽ mắc cân vào.

Mỗi vị thuốc có một nghĩa đen, một nghĩa bóng. Trần bì là vỏ quýt. Bì nghĩa bóng là da, mà lại là "đại trần bì". Liên nhục là hạt sen, trong bài "Khóc ông phủ Vĩnh Tường", nữ sĩ Hồ Xuân Hương viết: "Quy thân liên nhục tẩm mang đi" ta hiểu ngay "liên nhục" anh học trò dùng ở đây có nghĩa bóng là gì? "Quy thân" bổ huyết. "Quy" chữ Hán nghĩa là con rùa.

Chàng đùa "quy thân - mấy lạng…?" thật là "nhiễu" hết chỗ nói. "Thạch nhũ" là vị thuốc lấy từ một loại đá "nhũ", chữ Hán lại có nghĩa là vú. "Tri mẫu" giải nhiệt - nghĩa bóng là mẹ mà biết, thì… em lo giùm. "Thung dung" bổ thận, tục nhưng thanh. Chuyện mà "vui vẻ" cả anh sẽ đàng hoàng đến… mắc cân vào. Thế rồi chàng được nàng phúc đáp cũng chẳng kém gì:

"Thuốc bắc tay em khéo tẩm xao
Mong anh chiếu cố chỉ ngày nào
Đỗ trọng khế bề tính lãi cao
Nữ trinh chưa dễ vồ ngay được 
Ngưu tất quế tân tròn với khuyết
Hoài sơn thục địa thấp cùng cao
Liên tâm ngẫu tiết chờ xem giá
Ích mẫu hương duyên đón khách vào".

Cả hai người nam và nữ trong bài đều làm thơ giỏi, ở họ rõ ràng còn là "nhà thuốc" không thì sao họ có thể đối đáp, bộc bạch tình cảm bằng ngôn ngữ thuốc một cách tự nhiên, không gượng ép. Họ kém gì Chiêu Hổ với Xuân Hương xưa.

LÊ HỒNG THIỆN