Phương án “đánh nhanh giải quyết nhanh”

Bác Hồ giao nhiệm vụ cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Ảnh tư liệu của Viện bảo tàng quân sự (T.Sơn chụp lại)

Thay đổi phương châm tác chiến từ “Đánh nhanh giải quyết nhanh” sang“Đánh chắc tiến chắc” được coi là sự kiện kịch tính nhất trong lịch sửcuộc kháng chiến chống Pháp, điều mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp gọi là“quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời chỉ huy của tôi”. Lúc đó ông mới 43 tuổi.

Trách nhiệm nặng nề của “tướng quân tại ngoại”

Trong kế hoạch tác chiến của Tổng Quân ủy báo cáo Bộ Chính trị, thờigian chiến dịch dự kiến diễn ra trong 45 ngày, đã được Bộ Chính trị vàChủ tịch Hồ Chí Minh thông qua. Đại tướng Võ Nguyên Giáp được cử làm Tưlệnh chiến dịch kiêm Bí thư Đảng ủy Mặt trận Điện Biên Phủ. Do còn giảiquyết một số công việc, ông ra mặt trận sau. Đoàn cán bộ đi trước cóthiếu tướng Hoàng Văn Thái, Tham mưu trưởng chiến dịch. Phía đoàn cốvấn quân sự Trung Quốc có ông Mai Gia Sinh, Tham mưu trưởng.

Vào giữa tháng 12-1953, tham mưu chiến dịch của ta đã cơ bản xâydựng xong kế hoạch tác chiến chiến dịch cụ thể, với sự giúp đỡ của cốvấn Trung Quốc. Sau này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết trong hồi ký: “AnhThái báo cáo phương án đánh Điện Biên Phủ đã được chuẩn bị, chờ tôi lênđể thông qua. Đây sẽ là lần đầu bộ đội ta mở một cuộc tiến công quy môlớn vào một tập đoàn cứ điểm với một vạn quân. Cán bộ, chiến sĩ ta đãđược chuẩn bị đánh tập đoàn cứ điểm... Trận đánh sắp tới sẽ là một thửthách lớn chưa từng có đối với ta trong chiến tranh. Ta đã chọn chiếntrường rừng núi là nơi có nhiều điều kiện thuận lợi để tiêu diệt địch.Nhưng Điện Biên Phủ không hoàn toàn là rừng núi. Ở đây có cánh đồng lớnnhất Tây Bắc. Rất nhiều cứ điểm nằm trên cánh đồng. Bộ đội ta sẽ phảitiến hành nhiều trận đánh với quân cơ động có máy bay, xe tăng, đại bácyểm trợ trên địa hình bằng phẳng giống như ở đồng bằng. Nếu kẻ địchchấp nhận trận đánh ở Điện Biên Phủ, thì đây cũng là chiến trường dochúng lựa chọn... Trận đánh này ta không được phép thua. Phần lớn tinhhoa của bộ đội chủ lực trong tám năm kháng chiến đều tập trung ở đây.Những vốn liếng vô cùng quý giá, nhưng cũng thực ít ỏi. Từ năm 1950 bắtđầu mở chiến dịch lớn tới mùa xuân này, vẫn là những đơn vị ấy, nhữngcon người ấy. Tôi đã thuộc từng trung đoàn, từng tiểu đoàn, từng đạiđội chủ công, biết những cán bộ đại đội, trung đội, chiến sĩ đã lậpcông xuất sắc. Đã thấy rõ mọi người lên đường lần này đều sẵn sàng hysinh để giành chiến thắng. Nhưng nhiệm vụ của chiến dịch không chỉ làgiành chiến thắng, mà còn phải giữ được những vốn quý cho cuộc chiếnlâu dài...”. (Võ Nguyên Giáp - Tổng tập Hồi ký, NXB QĐND, H, 2006, tr.913, 914).

Ngày 5-1-1954, trước khi lên đường ra trận, Đại tướng Võ Nguyên Giápđến chào Bác Hồ ở Khuổi Tát. Bác hỏi: “Chú đi xa như vậy, chỉ đạo cácchiến trường có gì trở ngại không?” Đại tướng trả lời: Chỉ trở ngại làở xa, khi có vấn đề quan trọng và cấp thiết, khó xin ý kiến của Bác vàBộ Chính trị. Bác động viên: “Tổng tư lệnh mặt trận, “tướng quân tạingoại”! Trao cho chú toàn quyền. Có vấn đề gì khó khăn, bàn thống nhấttrong Đảng ủy, thống nhất với cố vấn thì cứ quyết định, rồi báo cáosau”.

Khi chia tay, Người dặn dò Đại tướng: “Trận này rất quan trọng, phảiđánh cho thắng. Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng không đánh”. Vịtư lệnh chiến dịch “cảm thấy trách nhiệm lần này rất nặng”.

Tại sao chọn “đánh nhanh”?

Ngày 12-1-1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Trưởng đoàn cố vấn TrungQuốc Vi Quốc Thanh và một số cán bộ cùng đến sở chỉ huy thì được biếtphía ta và cố vấn đã thống nhất sẽ nổ súng mở màn chiến dịch vào ngày20-1, với phương châm là “đánh nhanh giải quyết nhanh” trong vòng 3 đêm2 ngày. Đây là điều Đại tướng chưa nghĩ tới, như ông viết trong hồi ký:“...Tôi vẫn cho rằng đánh nhanh không thể giành thắng lợi, nhưngchưa có đủ cơ sở thực tế để bác bỏ phương án các đồng chí đi trước đãlựa chọn. Cũng không còn thời gian báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị, tôiđồng ý triệu tập hội nghị triển khai kế hoạch chiến đấu. Tôi nói vớiđồng chí Nguyễn Văn Hiếu, Chánh văn phòng của Bộ, sự cân nhắc của mình,dặn theo dõi tình hình, nghiên cứu, suy nghĩ thêm, và chỉ được trao đổiriêng với tôi về vấn đề này. Tôi chỉ thị cho đồng chí Cao Pha, Cục phóCục 2, điều tra thật cẩn thận những vị trí trên cánh đồng hướng tây,nơi được coi là sơ hở, ta sẽ dùng mũi thọc sâu đánh vào, và yêu cầuphải báo cáo hàng ngày những hiện tượng như tăng quân, củng cố công sựcủa địch...”. (Tổng tập Hồi ký, Sđd, tr.919)

Công binh phá bom nổ chậm mở đường cho quân ta vào Điện Biên Phủ

Vì sao lại đề ra phương châm tác chiến “đánh nhanh, giải quyếtnhanh”? Đại tá Hoàng Minh Phương - nguyên Phó tư lệnh, Tham mưu trưởngQuân đoàn 4, trong chiến dịch Điện Biên Phủ nguyên là cán bộ phiên dịchtiếng Trung Quốc cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp - giải thích: “Trênđường ra mặt trận, ông Thái (Hoàng Văn Thái) thận trọng bàn với ông MaiGia Sinh dừng ở Nà Sản nghiên cứu vì sao năm 1952 ta đánh không thànhcông? Ông Mai nói ta không thành công vì đánh theo lối “bóc vỏ”, tậptrung đánh một điểm của địch nhưng không có lực lượng chế áp pháo binhnên bị pháo địch quần xung quanh, cùng không quân tập trung ném bom.Kiểu ấy không chiếm được tập đoàn cứ điểm mà có chiếm cũng không giữđược. Ông Mai nói lần này đánh “moi tim” và phải đánh nhanh, nếu khôngtranh thủ đánh sớm địch sẽ tăng quân củng cố công sự”. Vẫn theo đại tá Hoàng Minh Phương: “Tôitham dự cuộc họp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp với các thành viên Đảngủy chiến dịch và cố vấn. Ông Đặng Kim Giang, phụ trách hậu cần mặt trậnbảo: Tranh thủ đánh sớm, Điện Biên Phủ mỗi ngày quân ăn 50 tấn gạo. Dâncông gánh tải gạo từ Thanh Hóa lên đến kho tính ra chỉ còn 1-2 kg mỗingười. Ta chỉ có 628 xe Liên Xô viện trợ, đường độc đạo bị nó đánh ghênhất là ở đèo Lũng Lô, ngã ba Cò Nòi. Chủ nhiệm Chính trị Lê Liêm thìnói: Bộ đội ngại đi Tây Bắc. Chưa cần nói đến vắt, bọ chó, muỗi, thìtâm lý anh em đã là thích đánh đồng bằng. Lên đến đây họ muốn đánh sớmcòn về xuôi. Đánh nhanh hợp tâm lý bộ đội”.

Ngày 14-1-1954, Bộ chỉ huy chiến dịch triệu tập cuộc họp phổ biến kếhoạch tác chiến tại hang Thẩm Púa. Đại tá Hoàng Minh Phương nhớ lại: “Mệnhlệnh chiến đấu được phổ biến trên một sa bàn lớn. Cán bộ cao cấp, trungcấp các đại đoàn tham gia chiến đấu đều có mặt như những đại đoàntrưởng, chính ủy đại đoàn: Vương Thừa Vũ, Chu Huy Mân, Trần Độ, PhạmNgọc Mậu... và nhiều cán bộ trung đoàn, tiểu đoàn đã cùng chiến đấu quarất nhiều chiến dịch. Ông Giáp hỏi: Có ai thắc mắc gì không? Không aithắc mắc. Trận này ta có 24 lựu pháo, mấy chục sơn pháo, cối 120 ly,trong lịch sử chiến đấu của quân đội nhân dân, chưa bao giờ có hỏa lựcmạnh thế. Mọi người khí thế, tin tưởng, muốn đánh lắm rồi. Bác Giápsang gặp ông Vi Quốc Thanh bàn, tôi đi dịch. Ông nói: “Tôi với anh bànở hậu phương dự kiến đánh chắc, tiến chắc. Ta đã báo cáo với Bác Hồ vàTrung ương là đánh 45 ngày. Giờ anh em ở đây định giải quyết trong 3đêm 2 ngày”. Ông Vi là người thận trọng, nhưng cũng bảo: “Tôi thấy anhMai (Gia Sinh) và anh Thái đi cả tháng trời rồi, đúng là có khi phảiđánh nhanh, nếu không sẽ bỏ lỡ cơ hội đánh trận này. Mà Đông – Xuân nàyphải đánh một trận, chả nhẽ kéo năm vạn quân lên đây rồi kéo về taykhông”. (Chuyện những người làm nên lịch sử, tr.76).

Đại tá Hoàng Minh Phương còn cho biết, trong cuộc họp ngày 14-1 “Cốvấn Mai Gia Sinh đề nghị chiều 20-1 cấp tập hỏa lực, giọt 2.000 viên105 mm làm tê liệt pháo binh địch, sau đó chuyển làn về sau yểm hộ bộbinh xung phong. Đại đoàn 308 theo kế hoạch sau khi pháo bắn xong cứxông qua cánh đồng Mường Thanh vào sở chỉ huy địch. Tham mưu trưởngHoàng Văn Thái thận trọng hỏi: “Đường chưa mở sao đưa pháo vào kịp?”.Ông Mai Gia Sinh giải thích chỉ cần mở đường Tuần Giáo đi Mường Thanhđể xe GMC kéo pháo, cách Điện Biên 12 km thì hạ càng pháo, dùng sứcngười kéo pháo vào, nếu làm được tạo nên yếu tố bất ngờ. Nghe cũng cólý. Bên Trung Quốc có kinh nghiệm đánh rồi. Lại hỏi: “Bộ đội tôi chưaquen đánh ban ngày, giờ đánh ngày, địch có máy bay, pháo...”. Ông Maigiải thích ta xông vào đêm trước, sáng hôm sau đánh xen kẽ với địch thìmáy bay nó không dám ném bom vì chết ta thì cũng chết nó”.

Trước những lý lẽ như vậy, trong lúc quân địch chưa đông, hầm hố,công sự chưa kịp củng cố vững chắc, mọi người thống nhất đánh theophương châm “đánh nhanh giải quyết nhanh”. Kết thúc hội nghị, Đại tướngnói: “Giờ ta đánh theo phương án này, nhưng suốt quá trình chuẩn bịphải theo dõi đài địch để có gì mới kịp thời xử trí”.

PGS-TS Nguyễn Mạnh Hà

(Theo Thanh Niên)