Nhận bảo hiểm xã hội một lần: Lợi trước mắt, thiệt lâu dài

Cán bộ Bảo hiểm Xã hội tỉnh tiếp nhận, giải quyết hồ sơ bảo hiểm xã hội qua mạng

Trước tình hình dịch Covid-19 đang ngày một diễn biến phức tạp, một bộ phận người lao động đã lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, điều này trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt và lâu dài của người lao động.

Thiệt thòi lớn 

Nhìn nhận về tình trạng người lao động muốn hưởng BHXH một lần, BHXH Việt Nam cho biết phần lớn nguyên nhân do một số lao động gặp khó khăn khi tìm lại việc làm trong thời điểm dịch Covid-19, họ mong muốn có một khoản chi tiêu trước mắt để trang trải cuộc sống. Bên cạnh đó, một bộ phận người lao động vẫn còn quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”, chưa hình thành thói quen tự bảo đảm an sinh khi về già, đóng BHXH để khi hết tuổi lao động có lương hưu, chủ động với cuộc sống của mình, không phụ thuộc vào con cái.

“Việc người lao động ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm”, ông Lê Hùng Sơn, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết. 

Theo ông, điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ về thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân, không để ai ở lại phía sau. Bởi nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài sẽ rất thiệt thòi cho người lao động lúc hết tuổi lao động. Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu. 

Ông Lê Hùng Sơn dẫn chứng, nếu nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy người lao động mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao động, hoặc nếu khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu, thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp, mất nguồn tài chính hỗ trợ và ổn định cuộc sống lâu dài khi bị suy giảm khả năng lao động, hết tuổi lao động.

Trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu (độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người), người lao động được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí (người nghỉ hưu có lương hưu không phải tự mua thẻ BHYT) và được hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời, người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng hoặc một lần.

“Khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là một của để dành quý giá của chính mình, nó không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng, người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước. Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may bị chết thì gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất theo quy định”, Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn cho hay.

Nhận BHXH một lần, người lao động phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất, một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. 

Người tham gia BHXH được hưởng mức lương hưu điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. Như vậy, khi nhận BHXH một lần, người lao động sẽ thiệt thòi, chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già, không được hưởng hưu trí, họ phải phụ thuộc vào con cháu và xã hội. Nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. 

Phải thật cân nhắc 

Việc cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi người lao động, đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già.

Trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, người lao động nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề; đăng ký nhận chế độ hỗ trợ từ gói an sinh của Chính phủ. Theo quy định hiện hành, người lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc 5 lần mức lương tối thiểu vùng; được hưởng chế độ BHYT theo quy định để khám chữa bệnh BHYT khi không may ốm đau; được hỗ trợ học nghề (tối đa 1 triệu đồng/người/tháng), đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề và hỗ trợ, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí.

Những quy định trên có thể bảo đảm cho người lao động vượt qua khó khăn ngắn hạn trong thời điểm hiện nay. Khi dịch bệnh được đẩy lùi, nền kinh tế tiếp tục được vận hành ổn định và phát triển, người lao động có cơ hội trở lại thị trường lao động, tiếp tục được đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này.

CHU THANH VÂN