Đối mặt với vụ đông xuân ấm

Cơ giới hóa đã giúp đẩy nhanh tiến độ làm thủy lợi đông xuân

Nhiều thách thức

“Nếu vụ tới, nông dân tuân thủ quy trình sản xuất theo hướng dẫn của các cơ quan chuyên môn thì vẫn có thể khắc phục được những bất lợi của thời tiết”.

Chưa bao giờ bà Nguyễn Thị Đoài ở thôn An Lương, xã An Lâm (Nam Sách) lại thấy có những vụ đông xuân ấm liên tiếp như 2 năm trở lại đây. “Ông bà ta đúc kết, năm rét đậm được mùa, rét vừa bội thu, còn vụ chiêm xuân mà ấm thì dễ mất mùa, đói ăn. Không biết vụ xuân tới thế nào?", bà Đoài nói.
Vụ đông xuân ấm đang là nỗi lo của ngành nông nghiệp toàn tỉnh. Theo nhận định của các cơ quan khí tượng thủy văn, năm nay, ngoài cường độ mạnh, nhiều khả năng El Nino sẽ kéo dài nhất trong lịch sử 60 năm qua. Nguồn nước về các sông của tỉnh năm nay sẽ giảm từ 30-50% so với trung bình nhiều năm. Dòng chảy hạ lưu sông Hồng và sông Thái Bình khả năng sẽ thấp hơn so với nhiều năm. Trên lưu vực sông sẽ xuất hiện mực nước thấp lịch sử. Bà Lương Thị Kiểm, Trưởng Phòng Trồng trọt, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) lo ngại: “Vụ đông xuân ấm không chỉ kéo theo tình trạng thiếu nước mà sâu bệnh cũng sẽ hoành hành. Cây trồng phát triển không theo quy luật nên việc chăm sóc lúa cũng khó khăn hơn. Thời tiết ấm khiến vòng đời của côn trùng được đẩy nhanh và ký sinh tốt hơn trên cây trồng. Sâu bệnh sẽ gây hại nhiều trên cây lúa, nhất là từ giai đoạn lúa làm đòng trở đi, ảnh hưởng lớn năng suất”.

Theo Chi cục Thủy lợi, vụ đông xuân ấm, khô hạn sẽ khiến việc điều tiết nước phục vụ sản xuất không dễ dàng. Vụ đông xuân 2014-2015, thời tiết ấm, nóng đã khiến hàng nghìn ha lúa ở Chí Linh và Cẩm Giàng, Bình Giang "khát" nước. Nhiều máy bơm bị trơ chõ do mực nước ở các kênh không đủ để bơm. Từ đầu năm đến nay, lượng mưa ít khiến nước các hồ, đập ở thị xã Chí Linh khan hiếm. Hiện nay, mực nước ở 3 hồ Trại Sen, Chóp Sôi, Chín Thượng đã xuống thấp hơn so với trung bình nhiều năm từ 1,5-2m. Nguy cơ thiếu nước phục vụ sản xuất đang hiện hữu.

Bám sát đồng ruộng

Đây là giải pháp chung được các cán bộ nông nghiệp nêu ra trong buổi triển khai sản xuất vụ chiêm xuân 2015-2016 đối phó với vụ đông xuân ấm vừa được tổ chức giữa tháng 11 vừa qua. Theo ông Phạm Nguyên Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, chỉ có bám sát đồng ruộng, dự báo, dự tính cụ thể và chính xác tình hình phát triển của cây trồng, nhất là cây lúa thì các cán bộ ngành nông nghiệp mới định hướng cho nông dân các biện pháp đối phó hiệu quả với vụ đông xuân ấm. Vụ đông xuân 2014-2015 cũng ấm nhưng nhiều địa phương của tỉnh ta lại được mùa. Nguyên nhân do nông dân được chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời từ khâu chọn giống, thời gian ngâm ủ mạ đến gieo cấy. Đặc biệt, việc dự báo, xác định dịch hại trên cây trồng cũng được thông báo thường xuyên nên nông dân đã phòng trừ kịp thời. Tới đây, ngành nông nghiệp tăng cường chỉ đạo về bố trí thời vụ, lựa chọn giống cây trồng và áp dụng khoa học, kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất để ứng phó với vụ đông xuân ấm.
Theo khuyến cáo của Sở NN-PTNT, vụ xuân năm nay, các địa phương trong tỉnh sẽ cấy muộn hơn 5 ngày so với trung bình nhiều năm, bảo đảm lúa trỗ bông an toàn từ ngày 1 đến 15-5-2016. Ngay từ đầu tháng 11, Sở NN-PTNT đã đề nghị các huyện Ninh Giang, Kim Thành, Thanh Hà kiên quyết không để nông dân gieo mạ dược qua đông, cấy sớm trước lịch thời vụ. Toàn tỉnh phấn đấu giảm trà xuân sớm xuống dưới 10%. Ông Trịnh Huy Đang, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Giống cây trồng Hải Dương cho biết: “Để đối với vụ đông xuân ấm, lựa chọn thông minh nhất là sử dụng giống ngắn ngày. Bởi lẽ để có năng suất cao, các giống dài ngày phải gieo cấy sớm, sẽ tiêu tốn nhiều nước hơn. Nếu không có những đợt rét đậm, rét hại, nhóm giống lúa dài ngày thường phát triển nhanh, trỗ bông sớm, năng suất lúa kém. Đó là chưa kể lúa trỗ bông, phơi màu sớm thường gặp rét muộn (thường gọi là rét nàng Bân) làm lúa bị lép. Các giống ngắn ngày thường gieo cấy xung quanh tiết lập xuân nên dù thời tiết có ấm, lúa cũng không trỗ bông quá nhanh”. Các địa phương cần khuyến khích nông dân cấy mạ non, gieo mạ khay, cấy máy để giảm chi phí, đồng thời gieo cấy tập trung trong khung thời vụ tốt nhất. Theo kinh nghiệm của ông Mạc Đức Tốn, Phó Bí thư Chi bộ thôn An Lương, xã An Lâm (Nam Sách), biết bón phân cân đối theo phương châm "nặng đầu, nhẹ cuối" giúp lúa xuân phát triển tốt, cứng cây, không bị lốp do cuối vụ gặp mưa rào. Nếu vụ tới, nông dân tuân thủ quy trình sản xuất theo hướng dẫn của các cơ quan chuyên môn thì vẫn có thể khắc phục được những bất lợi của thời tiết.

Chi cục Thủy lợi đã triển khai sớm nhiều giải pháp nhằm bảo đảm đủ nước cho lúa xuân. Ông Trần Duy Chinh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh cho biết: “Khác với những vụ xuân trước, năm nay các địa phương trong tỉnh sẽ đổ ải chậm hơn để hạn chế cấy sớm. Bên cạnh đó, việc làm thủy lợi đông xuân cũng được các địa phương gấp rút thực hiện. Những công trình phục vụ tưới được quan tâm tu bổ, nạo vét. Dự báo nguồn nước khu vực hạ lưu các sông như khu vực Nhị Chiểu (Kinh Môn), Thanh Hồng, Thanh Cường, Vĩnh Lập (Thanh Hà), Đại Đức (Kim Thành) sẽ suy giảm so với nhiều năm, nhất là giai đoạn cuối tháng 2, đầu tháng 3. Chi cục đã yêu cầu các đơn vị khai thác công trình thủy lợi thường xuyên quan trắc độ mặn của nước trước khi lấy nước tưới dưỡng. Giải pháp tưới “nông, lộ, sâu” cũng sẽ được áp dụng rộng rãi trong vụ này".

Ngoài sự quyết liệt trong chỉ đạo của các cơ quan chuyên môn của tỉnh, để vượt qua những bất lợi của thời tiết, nông dân cũng cần tích cực đưa các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Ở những nơi có đủ điều kiện có thể chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp trong điều kiện khô hạn để sản xuất hiệu quả hơn.

LAN ANH

Theo Sở NN-PTNT, vụ xuân tới các địa phương cần quyết liệt chỉ đạo cơ sở giảm trà xuân sớm, tăng trà xuân muộn. Đối với trà xuân sớm, nông dân gieo mạ dược từ ngày 10 đến 15-12-2015, gieo cấy từ ngày 1 đến 5-2-2016. Đối với trà xuân muộn, nông dân không gieo mạ qua đông vào trung tuần tháng 12, gieo cấy tập trung từ ngày 1 đến 10-2- 2016.