Độc đáo đôi tháp chuông nghiêng

Ngôi tháp bên trái và bên phải nhà thờ

Xây dựng trong 2 năm

Theo chánh trương Bùi Văn Quyết, cặp tháp chuông là điểm nhấn đặc biệt trong tổng quan kiến trúc của nhà thờ. Cặp tháp được xây dựng từ năm 1914 cùng với các công trình nhà nguyện, giáo đường, nhà chung do cha xứ Nguyễn Khắc Cẩn cùng giáo dân xây dựng. Mỗi tháp chuông cao 18 m gồm 2 tầng. Khoảng cách hai tháp chuông cách tòa chính điện 60 m, nằm đối xứng ở hai bên nhà thờ. 

Tháp chuông hình trụ, mái dạng vòm bán cầu, phía trên đỉnh có cây thánh giá. Tầng 2 của tháp có nhiều cửa sổ vòm cong theo kiến trúc phương Tây. Hai tháp được thiết kế rời, tách riêng với nhà thờ tạo nên điểm khác biệt so với nhiều nhà thờ khác tại Hải Dương. Ngoài ra, chính điện nhà thờ cũng được xây theo kiểu Gothic, có tháp chuông lớn.

Hiện không còn sổ sách ghi chép về lịch sử xây dựng nhà thờ do các giáo dân di cư vào Nam từ năm 1954 đã mang theo. Tuy nhiên, các bậc cao niên ở thôn Đại Lộ cho biết bà con giáo dân đã bỏ nhiều ngày công, tiền của để xây tháp chuông. Công trình này phải mất tới 2 năm mới hoàn thành. Gạch nung xây tháp được bà con giáo dân làm từ đất sét lấy ở ruộng lúa. Mật mía trộn với vôi vữa tạo sự gắn kết chặt chẽ. 

Qua nhiều năm, cặp đôi tháp chuông còn khá vững chãi mặc dù thời gian đã phủ lên nó lớp rêu phong, mặt tường của tháp cũng không còn nguyên vẹn. Toàn bộ hoa văn ở thân tháp đều được đục đẽo công phu. Các họa tiết trên tháp chuông được trang trí tỉ mỉ. Đáng chú ý vòm mái của tháp chuông cũng được làm từ gạch nung mà không sử dụng sắt uốn. Ngoài theo kiến trúc của phương Tây, bà con giáo dân nơi đây đã xây dựng tháp chuông có một số nét riêng biệt, nhất là về chất liệu. 

Do xây trên đất vượt thổ, nền móng yếu nên vừa xây xong tháp đã có hiện tượng nghiêng về phía tây. Từ khi ấy, cặp tháp chuông đã có dáng nghiêng và giữ tư thế đó cho đến nay. Hiện chưa có cơ quan nào đứng ra đo đạc để xác định chính xác độ nghiêng của tháp là bao nhiêu. Tuy nhiên, qua quan sát, du khách dễ dàng nhận thấy tháp chuông bên trái chính điện nhà thờ nghiêng nhiều hơn so với tháp bên phải.  

Trước đây, chuông được đặt ở cả tháp bên trái, bên phải và chính điện. Nhưng gần đây vì lo tháp chuông bên trái nghiêng nhiều hơn nên bà con giáo dân đã đưa quả chuông ở tháp bên trái sang đặt ở tháp chính điện. Hiện nhà thờ Giáo xứ Đại Lộ có 3 quả chuông, mỗi quả nặng hơn 2 tạ. Nhà thờ đã giao cho 2 người phụ trách việc kéo dây chuông. 

Chưa nhiều người biết

Năm 1938, nhà thờ được trùng tu xây dựng lại. Cặp tháp chuông nghiêng có từ khi mới xây dựng nhưng đã ở thế ổn định và là nét riêng của nhà thờ nên giáo dân để nguyên không tháo dỡ. Theo chánh trương Bùi Văn Quyết, có nhiều ý kiến xoay quanh việc chỉnh lại dáng 2 tháp chuông nhưng đến nay giáo xứ vẫn quyết tâm giữ vì đây là điểm độc đáo của nhà thờ. "Chúng tôi sẽ quan tâm sửa chữa, tu bổ những phần đã bị bong tróc, rạn nứt của hai tháp chuông để vừa giữ được nét kiến trúc vốn có nhưng vẫn bảo đảm an toàn. Chúng tôi cũng sẵn sàng đón các du khách gần xa đến tham quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp, kiến trúc độc đáo của nhà thờ, nhất là cặp tháp chuông nghiêng".

Thôn Đại Lộ hiện có hơn 280 hộ dân theo Công giáo, chiếm 45% số hộ trong thôn. Ông Bùi Văn Đền (83 tuổi), giáo dân Giáo xứ Đại Lộ cho biết: "Đôi tháp chuông có giá trị lịch sử, ý nghĩa to lớn đối với bà con giáo dân nơi đây. Công trình vẫn giữ được kiến trúc, hình dáng nguyên sơ, hoa văn đặc trưng. Đây là niềm tự hào về một kiệt tác nghệ thuật mà các thế hệ trước để lại".

Ông Phạm Văn An, Chủ tịch UBND xã Hà Kỳ cho biết: "Đây là công trình kiến trúc độc đáo của địa phương đã hơn 100 năm tuổi. Công trình này mặc dù có thế nghiêng nhưng vẫn rất vững chãi". Đôi tháp chuông nghiêng là điểm kiến trúc độc đáo nhưng hiện chưa nhiều người biết đến. Đây cũng là đôi tháp chuông nghiêng duy nhất trên địa bàn tỉnh hiện nay. Khách đến tham quan chủ yếu là bà con giáo dân ở một số địa phương. 

Nhà thờ tọa lạc ở giữa thôn Đại Lộ yên bình, khuôn viên phía trước là ao, hàng cây xanh. Khi đặt chân tới nhà thờ, du khách bị cuốn hút bởi khung cảnh yên bình nơi đây, nhất là cặp tháp chuông nghiêng khá độc đáo. Tiếng chuông ngân vang lúc xế chiều của nhà thờ xứ đạo, thánh đường uy nghi cùng cặp tháp chuông nghiêng khác lạ như níu chân du khách mỗi khi tới đây. 

NGHĨA AN