Độc đáo đình Quý Khê

Đình Quý Khê

Đình Quý Khê được khởi dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX), kiến trúc kiểu chữ Đinh gồm 5 gian đại bái và 3 gian hậu cung. Vào năm Khải Định Kỷ Tỵ (1929), di tích được trùng tu lớn.

Tòa đại bái dài rộng, bề thế, nổi trội với bộ mái đồ sộ xòe rộng và lan xuống thấp, chiếm gần 3/4 chiều cao toàn thể. Mái tỏa ra bốn phía như những lưỡi rìu chém xuống chắc nịch mà đầu của cạnh lưỡi rìu là các đầu đao cong đắp rồng chầu phượng mớm có độ dốc thoai thoải kéo dài, uốn cong nhẹ nhàng. Đường bờ nóc và bờ dải được đắp cao như hàng gân chắc chắn mà ở các đầu mút và góc chuyển được gắn đắp những con kìm, con xô cùng với hoa đao vui mắt mà đằm thắm.

Kết cấu bộ khung đình gồm 4 vì kèo chính và hai vì kèo hạ khoảng tại 2 gian dĩ, cấu trúc theo lối vì chồng rường “thượng tam hạ tứ” chia lòng đình thành 5 gian. Trong mỗi vì kèo có 4 hàng chân cột, chất liệu hoàn toàn thuộc loại gỗ tứ thiết, đậm màu thời gian. Trang trí, chạm khắc tuy không nhiều và dày đặc, nhưng những đề tài quen thuộc được các nghệ nhân nơi thôn dã thể hiện khá sáng tạo, uyển chuyển trong bộ tứ linh (long, ly, quy, phượng), tứ quý (tùng, trúc, cúc, mai) và các con vật bình dị: tôm, cá, gà, thỏ, chim… ẩn chứa bao khát vọng sống thanh bình nơi xóm làng. Phía dưới câu đầu thuộc các vì, từ cột cái nhô ra chiếc đầu dư chạm rồng to, rõ theo lối chạm lộng, như nhoài người để đỡ câu đầu nhưng thực ra chỉ nhằm trang trí. Có thể nói, những mảng chạm dân gian trên gỗ cùng nhiều di vật bằng gỗ, bằng đá, kim loại, sơn son thếp vàng… đã tạo ra sự bề thế của ngôi đình hôm nay.

Tòa hậu cung bao gồm 3 gian nối với tòa đại bái bởi gian cổ giải, tường hồi bít đốc tạo dáng quai chảo, phía sau đắp nổi đề án “Hổ phù”- hình tượng tín ngưỡng cầu no đủ của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. Gian cổ giải được kiến tạo bởi vì ván mê thay cho hệ thống các con thuận. Hai vì kèo trong cung cấm có kết cấu kiểu kèo cầu trụ báng. Hoành, rui bằng gỗ tứ thiết, móng tường xây bằng gạch chỉ, mái lợp ngói mũi truyền thống.

Đình Quý Khê tôn thờ hai vị Thành hoàng làng là: Từ Quang hướng thiện cư sĩ Đại vương và Thần Hưu hoàng suý cư sĩ Đại vương. Đây là những người có công với dân, với nước, được các vương triều tặng phong mỹ tự, nhằm tôn vinh tài trí, thao lược, anh dũng, quả cảm của họ.

Hội làng Quý Khê được hình thành và phát triển trên cơ sở tục thờ Thành hoàng làng. Hội làng Quý Khê được tổ chức hằng năm vào mùng 6 tháng giêng để con người hiện tại được thưởng thức những giây phút thiêng liêng, hạnh phúc trong trạng thái hòa nhập với quá khứ oanh liệt. Trong những ngày hội, đình làng Quý Khê trở thành trung tâm của mọi sinh hoạt văn hóa, thu hút được nhân dân các làng trong phủ, trong huyện nô nức kéo về. Trong những ngày diễn ra lễ hội có các trò chơi đánh cờ, đấu vật, chọi gà, đập nồi đất và cả hát chèo, tuồng, ca trù…

Đình Quý Khê được xếp hạng cấp quốc gia vào năm 2009.

ĐẶNG THU THƠM