Điều hành giá xăng, dầu: “Nhường” thiệt thòi cho người tiêu dùng

Sau nhiều câu hỏi liên quan đến công thức tính giá bán lẻ xăng, dầu,tối 27-5, Bộ Tài chính đã có văn bản yêu cầu các doanh nghiệp (DN) kinhdoanh xăng, dầu đầu mối giảm giá bán lẻ xăng. Cùng với quyết định này,Bộ cũng yêu cầu giảm mức sử dụng quỹ bình ổn với mặt hàng này từ 500đồng xuống 200 đồng/lít. Mặc dù giá xăng đã giảm, song sự chậm trễ củaDN và các ngành chức năng cho thấy, công tác quản lý giá xăng đã nảysinh nhiều bất cập. Nghịch lý "tăng nhanh, giảm chậm" của giá xăng, dầuđã đẩy phần thiệt thòi về phía người tiêu dùng.

Giá xăng tăng nhanh, giảm chậm, chỉ người tiêu dùng chịu thiệt. Ảnh: Đàm Duy

Tăng nhanh, giảm quá chậm

Sau khi vượt qua mốc 85 USD/thùng, giá xăng, dầu thành phẩm trên thịtrường thế giới đã hạ nhiệt và giảm mạnh xuống mức 75-80 USD/thùng. Giáxăng, dầu thế giới giảm khiến người tiêu dùng hy vọng giá bán lẻ trongnước sẽ sớm điều chỉnh, song dường như việc ra quyết định giảm giáxăng, dầu khó khăn hơn nhiều so với khi ra quyết định tăng giá. Điềunày khiến dư luận bức xức bởi trong câu chuyện điều hành giá xăng, dầu,phần thiệt thòi thường nghiêng về phía người tiêu dùng.

Tại Công văn số 6526/BTC-VP (ngày 21-5) về việc điều hành giá xăng,dầu, Bộ Tài chính cho biết, nếu giá xăng, dầu trên thị trường thế giớitiếp tục giảm sẽ điều hành giá mặt hàng xăng, dầu theo thứ tự ưu tiên. Trướchết, sẽ bảo đảm cho các DN kinh doanh xăng, dầu đầu mối kinh doanhkhông bị lỗ. Thứ hai, ngừng sử dụng quỹ bình ổn giá xăng, dầu nhằm bảotoàn, nâng số dư của quỹ để sử dụng khi giá xăng, dầu trên thị trườngthế giới tăng cao trở lại. Thứ ba, điều chỉnh giảm giá bán lẻ mặt hàngxăng, dầu. Mặc dù Chính phủ đã chủ trương sẽ điều hành mặt hàng xăng,dầu theo tín hiệu thị trường và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước -DN - người tiêu dùng. Song, ngay trong quyết định mới nhất về giá xăng,quyền lợi của người tiêu dùng vẫn chỉ xếp cuối cùng.

Rất cần sự kiểm soát rõ ràng lỗ, lãi trong kinh doanh xăng, dầu. Ảnh: Linh Ngọc

Bên cạnh bất cập "tăng nhanh, giảm chậm", thậm chí phải đợi có yêu cầucủa Bộ Tài chính, DN mới giảm giá bán lẻ, dư luận cũng không khỏi bứcxúc trước thông tin giá giảm, nhưng các DN đầu mối lại quyết định tănghoa hồng cho đại lý chứ chưa vội giảm giá bán. Điều này cho thấy, quyềnlợi của người tiêu dùng ít khi được tính đến khi cân nhắc tăng, giảmgiá xăng, dầu; trong khi các "thượng đế" vẫn phải đều đặn nộp quỹ bìnhổn giá khi mua xăng, dầu (tới đây sẽ gồm cả phí đường bộ, phí môitrường)... Ngoài những thiệt thòi kể trên, người mua xăng ở vùng sâu,vùng xa (vùng 2) đang phải chịu mức giá xăng đắt hơn 2% (tương đươngkhoảng 330 đồng/lít). Theo lý giải của DN, sự chênh lệch này là do vùng2 địa bàn xa, chi phí kinh doanh cao khiến giá xăng đắt hơn vùng 1.Nhưng nhiều ý kiến cho rằng, nếu DN đã áp mức vận chuyển cao, thìkhông nên áp dụng mức giá vùng 2 cao hơn vùng 1 từ 300 đồng đến 400đồng/lít như hiện nay.

Cần kiểm toán lỗ, lãi trong kinh doanh xăng, dầu

Theo ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng, dầu Việt Nam(Petrolimex), hình thành giá bán lẻ xăng, dầu của các DN luôn phải tuânthủ đúng theo quy định tại Nghị định 84/CP về kinh doanh xăng, dầu.Công thức tính giá mà Petrolimex đăng tải công khai trên website của DNlà đúng theo chuẩn của Nhà nước. Theo bản tin tính giá cơ sở doPetrolimex công bố ngày 26-5, với mặt hàng xăng RON 92, DN lỗ 101 đồng;diesel 0,5S: lỗ 650 đồng; dầu hỏa: lỗ 648 đồng; dầu ma dút: hòa vốn. Lýgiải câu hỏi vì sao DN kinh doanh lỗ mà vẫn tăng chiết khấu cho các đạilý, ông Bảo cho biết, trong kinh doanh, mỗi DN sẽ tùy vào mục tiêu củamình để điều tiết các khoản chi, chứ không thể nào chỉ nhìn vào lợinhuận thuần túy trước mắt. Chẳng hạn, khi muốn mở rộng thị trường, DNsẽ tăng hoa hồng đại lý để thu hút thêm khách hàng, sau đó mới điềuchỉnh cho phù hợp. Thêm vào đó, thời gian vừa qua, do nhiệm vụ bình ổngiá, phần hoa hồng cho đại lý bị cắt giảm đáng kể. Việc nới khoản chinày ra khi giá thế giới giảm xuống cũng là dễ hiểu. Nếu công ty đầu mốikhông bảo đảm hoa hồng cho đại lý sẽ ảnh hưởng đến hoạt động tổ chứcphát triển thị trường.

Tuy nhiên, theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởngViện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả (Bộ Tài chính), các DN xăng,dầu luôn kêu lỗ với nhiều mức khác nhau, nhưng thông tin này chưa có aikiểm chứng. Hiện nay, các DN xăng, dầu đang thống lĩnh thị trường, giábán lẻ do họ định đoạt khiến người tiêu dùng thiệt thòi. Theo kết quảmà kiểm toán nhà nước công bố, xăng dầu là một trong những lĩnh vực cólãi nhiều nhất. Vì vậy, việc xác định lỗ lãi của DN kinh doanh xăng,dầu phải được kiểm chứng bởi cơ quan chức năng. Nghịch lý thông báo lỗ,nhưng vẫn tăng chiết khấu cho đại lý rất khó chấp nhận và mâu thuẫn nàycần được kiểm tra, làm rõ...

Những bất cập nảy sinh trong công tác điều hành giá xăng, dầu thời gianqua cho thấy, các ngành chức năng cần sát sao hơn nữa trong việc theodõi, kiểm chứng mức giá bán lẻ xăng, dầu mà các DN đầu mối đưa ra. Dưluận đang chờ những hành động quyết liệt và kịp thời của cơ quan quảnlý nhằm kiểm soát chặt chẽ giá bán lẻ mặt hàng xăng, dầu, đồng thờiloại bỏ dần những bất cập đang diễn ra hiện nay.

(Theo HNM)