Dấu ấn đổi mới mạnh mẽ hoạt động nghị trường

Sau 18 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc; với tinh thần đoàn kết, dân chủ, trí tuệ, trách nhiệm và đồng thuận cao; với sự tham gia tích cực, đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết của các vị đại biểu Quốc hội, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV đã hoàn thành tốt đẹp toàn bộ chương trình nghị sự đã đề ra. Kỳ họp tiếp tục ghi dấu sự đổi mới mạnh mẽ để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Phát biểu bế mạc kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh: “Kỳ họp đã tiếp tục khẳng định rõ tinh thần đoàn kết dân tộc, nghị lực, quyết tâm cao để đưa đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn, nhanh chóng phục hồi kinh tế và phát triển bền vững…”.

Theo đánh giá của nhiều đại biểu Quốc hội và người dân, điểm nhấn tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV là phiên chất vấn và trả lời chất vấn trước Quốc hội. Khác với các lần chất vấn trong nhiều kỳ họp trước, tại kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội chất vấn và trả lời chất vấn về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và một số nghị quyết trong nhiệm kỳ khóa XIII. 

Phiên chất vấn diễn ra ở thời điểm sắp kết thúc nhiệm kỳ khóa XIV, kết quả của phiên chất vấn sẽ là cầu nối giữa hai khóa Quốc hội, chuyển tải những nỗ lực trách nhiệm của Chính phủ, của các bộ, ngành trong công tác chỉ đạo điều hành và trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội trong việc theo dõi, giám sát; thể hiện vai trò, chức năng của Quốc hội trong việc thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra của nhiệm kỳ khóa XIV.

Các thành viên Chính phủ, trong đó có 3 Phó Thủ tướng Chính phủ và 15 Bộ trưởng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã trực tiếp trả lời chất vấn về các vấn đề thuộc trách nhiệm quản lý, điều hành của mình. Thủ tướng Chính phủ đã báo cáo làm rõ, cụ thể thêm một số nội dung thuộc trách nhiệm của Chính phủ và trả lời chất vấn của các đại biểu. Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội cũng đã trả lời trực tiếp chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Nội dung chất vấn của đại biểu Quốc hội rất đa dạng, bao phủ nhiều lĩnh vực của đời sống, là những vấn đề được xã hội đặc biệt quan tâm. Đặc biệt vấn đề sạt, lở đất, lũ lụt ở miền Trung gây nhiều thiệt hại về người và tài sản đã "làm nóng" nghị trường trong những ngày chất vấn, với hàng loạt câu hỏi đặt ra.

Người đứng đầu các ngành Công Thương, Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban Dân tộc và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã giải đáp ý kiến của đại biểu. 

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng các bản đồ cảnh báo khu vực có nguy cơ lũ ống, lũ quét, sạt lở đất nguy hiểm với tỷ lệ thích hợp. Nhưng hiện nay, tỷ lệ bản đồ này chưa phù hợp với các khu vực, mới chỉ ở tỷ lệ cao, tỷ lệ lớn, chưa có tỷ lệ nhỏ, nên chưa xác định chính xác được những điểm sạt lở phải di dời dân. Cùng với đó, phải xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, kịp thời để sơ tán khẩn cấp người dân trước khi có sạt lở đất, lũ quét như kinh nghiệm của Nhật Bản và Hoa Kỳ.

Qua các báo cáo của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Báo cáo tổng hợp kết quả thẩm tra, Báo cáo thẩm tra của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và nội dung chất vấn tại kỳ họp cho thấy bức tranh tổng thể trong việc triển khai thực hiện các yêu cầu của Quốc hội là toàn diện, có chiều sâu, kết quả tích cực là chủ đạo.

Tuy nhiên, không ít vấn đề “đến hẹn” lại được đại biểu chất vấn, điều đó cho thấy việc giải quyết kiến nghị của đại biểu và cử tri chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa rốt ráo, triệt để, chuyển biến còn chậm, chưa đạt kết quả đề ra. Vấn đề đổ xô đi học lấy chứng chỉ tin học, ngoại ngữ nhằm đủ điều kiện để thi xét nâng ngạch, thăng hạng lại một lần nữa được đại biểu nêu ra tại phiên chất vấn cho thấy trách nhiệm theo đuổi sự việc, giám sát đến cùng các vấn đề được người dân quan tâm của đại biểu Quốc hội.

Đánh giá về các phiên chất vấn, đại biểu Đặng Ngọc Nghĩa (Thừa Thiên - Huế) cho rằng, hoạt động này ngày càng chất lượng và hiệu quả, dành nhiều thời gian để các thành viên của Chính phủ trả lời đầy đủ những vấn đề mà cử tri cả nước quan tâm.

Các đại biểu phân tích, một trong những thay đổi tích cực đem lại hiệu quả cao là lần này Quốc hội tiến hành chất vấn theo phương thức mở, cho phép tất cả thành viên Chính phủ, các tư lệnh ngành đều có cơ hội tham gia trả lời chất vấn đối với các câu hỏi của đại biểu Quốc hội.

Nhiều ý kiến đánh giá từ Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV đến nay, kinh nghiệm, kỹ năng của đại biểu Quốc hội ngày càng được nâng lên, bản lĩnh được củng cố. Nhiều đại biểu Quốc hội đã thể hiện sự công tâm, bình đẳng, đề cập những vấn đề gai góc trên diễn đàn Quốc hội; không phải lệ thuộc hay phụ thuộc vào bất cứ ai, thể hiện được ý chí, nguyện vọng của cử tri.

"Nhiều đại biểu phát biểu với tinh thần thẳng thắn và đóng góp nhiều ý kiến trong vấn đề ban hành luật, cũng như khi đưa ra những quyết định về các vấn đề quan trọng của đất nước", đại biểu Đặng Ngọc Nghĩa khẳng định. 

Đánh giá về hoạt động quan trọng này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã nêu rõ: Với tính chất, phạm vi nội dung phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp này, có thể coi đây như là bước đầu tổng kết, đánh giá cuối nhiệm kỳ đối với hoạt động giám sát của Quốc hội. Việc chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp thể hiện tinh thần trách nhiệm của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội trong việc theo dõi, giám sát đến cùng những nội dung được cử tri và nhân dân quan tâm mà đã được Quốc hội giám sát, ra nghị quyết yêu cầu thực hiện.

Là kỳ họp cuối năm 2020 - năm tổ chức đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, chương trình nghị sự của Kỳ họp thứ 10 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần tiếp tục thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, xây dựng đất nước ngày càng đổi mới, phát triển nhanh, vững mạnh về mọi mặt kinh tế, chính trị, xã hội.

Lập pháp là một trong những chức năng quan trọng cơ bản của Quốc hội, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Thực hiện chức năng đặc biệt này, trong nhiều kỳ họp gần đây, công tác xây dựng pháp luật ngày càng được thực hiện bài bản, rất nhiều luật có ý nghĩa, vai trò quan trọng đã được Quốc hội thông qua, tạo cơ sở pháp lý để đất nước phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã xem xét, thông qua 7 luật, 13 nghị quyết, cho ý kiến về 4 dự án luật. Các dự án luật được xem xét, thông qua tại kỳ họp đã được các đại biểu Quốc hội thảo luận, tranh luận thẳng thắn, trách nhiệm, tâm huyết, trí tuệ và quyết định thông qua với tỷ lệ tán thành cao. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh từ thực tiễn cuộc sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Bảy luật được thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội gồm: Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi); Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (sửa đổi); Luật Cư trú; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Thỏa thuận quốc tế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS).

Một trong những nội dung được cử tri và nhân dân đặc biệt quan tâm tại kỳ họp này là việc Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi). Với số lượng 16 chương, 171 điều, Luật quy định về hoạt động bảo vệ môi trường; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân trong hoạt động bảo vệ môi trường - những vấn đề đang được nhân dân rất quan tâm.

Đối tượng thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường là nội dung được nhiều đại biểu nêu ý kiến trong quá trình thảo luận đã được Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng giải trình làm rõ hơn. Theo đó, chỉ các dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao (Nhóm I) mới phải đánh giá sơ bộ tác động môi trường.

Phương án này giảm được thủ tục hành chính cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án thuộc đối tượng phải quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng không thuộc nhóm dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao.

Đối với các dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) hoặc dự án đầu tư có nguồn vốn tư nhân không có tác động xấu đến môi trường mức độ cao, nhà đầu tư sẽ không phải đánh giá sơ bộ tác động môi trường. Phương án này không bỏ sót đối tượng là các dự án đầu tư có nguồn vốn tư nhân không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, nhưng lại có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao.

Thông qua đánh giá sơ bộ tác động môi trường, nhà đầu tư tránh được lãng phí về tài chính, thời gian trong trường hợp dự án không đáp ứng được yêu cầu về bảo vệ môi trường ở ngay giai đoạn này.

Dự án Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) và Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ có lẽ là nội dung thu hút quan tâm rất lớn từ các đại biểu Quốc hội. 

Trên cơ sở Luật Giao thông đường bộ hiện hành, Chính phủ trình Quốc hội tách thành Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) và Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Qua phiên thảo luận tại tổ và tại hội trường với nhiều ý kiến sôi nổi, thẳng thắn, trách nhiệm, đại biểu Quốc hội đề nghị phải đánh giá kỹ, làm rõ sự cần thiết có nên tách thành hai luật hay không? Có ý kiến đại biểu cho rằng việc tách hai luật là không phù hợp. Có ý kiến thể hiện sự đồng tình với đề nghị của Chính phủ. Đây là vấn đề rất lớn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xin ý kiến các đại biểu Quốc hội, là cơ cở để ban soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án luật.

Tại kỳ họp, Quốc hội đã biểu quyết thông Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021. Quốc hội đã quyết định mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu chủ yếu và 11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp mang tính chất bao quát toàn bộ các lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước, đồng thời yêu cầu Chính phủ, các cơ quan hữu quan tổ chức thực hiện tốt các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ mà Quốc hội đã đề ra.

Quốc hội đã quyết định ngày chủ nhật, 23.5.2021 là ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

Quốc hội đã xem xét, bãi nhiệm đại biểu Quốc hội khóa XIV đối với ông Phạm Phú Quốc, Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh; phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc: miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đối với ông Chu Ngọc Anh, chức vụ Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với ông Lê Minh Hưng; bổ nhiệm Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đối với ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Y tế đối với ông Nguyễn Thanh Long, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với bà Nguyễn Thị Hồng; phê chuẩn đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đối với các ông: Trần Hồng Hà, Phạm Quốc Hưng, Ngô Hồng Phúc.

Công tác nhân sự được tiến hành chặt chẽ, đúng quy trình, thủ tục theo luật định và đạt được sự đồng thuận cao.

Đặc biệt tại kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận, góp ý các dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Với không khí thảo luận sôi nổi, tâm huyết, dân chủ và trách nhiệm, đa số các ý kiến của đại biểu Quốc hội thể hiện sự đồng thuận cao và cho rằng, các dự thảo Văn kiện được chuẩn bị kỹ lưỡng, bài bản, nghiêm túc, trách nhiệm, khoa học, chặt chẽ, số liệu phong phú trên cơ sở quán triệt hài hòa, sâu sắc giữa lý luận và thực tiễn, giữa tinh thần kiên định và đổi mới, kế thừa và phát triển.

Theo đại biểu Đặng Ngọc Nghĩa (Thừa Thiên - Huế), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chuẩn bị nội dung chương trình Kỳ họp khá tốt, được dư luận xã hội quan tâm. Theo đại biểu, việc đưa ra thảo luận các Luật như: Luật Cư trú, Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ, được cử tri đánh giá rất cao. Bên cạnh đó, việc chia thời gian kỳ họp ra làm 2 đợt (trực tuyến và tập trung) như kỳ họp trước rất khoa học và hiệu quả. 

Nhiều đại biểu Quốc hội ghi nhận việc thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020, đặc biệt là năm 2020 gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Đồng thời, hạn hán, bão, lũ, xâm nhập mặn và các hiện tượng thời tiết cực đoan khác xảy ra trên diện rộng, tác động nặng nề, nghiêm trọng đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội.

Nhiều ý kiến cho rằng, trong bối cảnh đó, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã đoàn kết, nỗ lực, quyết tâm phấn đấu, cơ bản kiểm soát được dịch, bệnh, từng bước khắc phục thiệt hại do dịch bệnh, thiên tai, phục hồi kinh tế và đạt được những kết quả tích cực. Nổi bật là duy trì tăng trưởng kinh tế đạt trên 2% trong 9 tháng đầu năm, giữ vững sự ổn định chính trị, xã hội... Đó là những thành tích rất đáng trân trọng, được thế giới đánh giá cao, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ ta ngày càng vững chắc hơn. 

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Thành phố Hồ Chí Minh) đánh giá cao những thành tựu, kết quả của cả nước trong nhiệm kỳ vừa qua, đặc biệt là việc thực hiện nghị quyết về kế hoạch tài chính, nghị quyết về đầu tư công... Theo đại biểu, trong 5 năm qua, chúng ta đã làm rất tốt việc kiểm soát chi ngân sách. Nhờ vậy, bội chi ngân sách đã giảm cũng như đã kéo giảm được nợ công, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. 

Đại biểu TP Hồ Chí Minh cho rằng, điều quan trọng nhất là phải tinh gọn hệ thống chính trị cũng như bộ máy quản lý nhà nước đạt được hiệu quả cao nhất, không tăng biên chế ở nơi không cần thiết và theo hướng ứng dụng công nghệ cao. 

"Quan điểm chung là làm sao để chúng ta tiết kiệm được khoản chi thường xuyên, không tổ chức hội họp nhiều cũng như cắt giảm các khoản chi đi nước ngoài", đại biểu Trần Hoàng Ngân nêu ý kiến. 

Hầu hết các đại biểu Quốc hội đều cho rằng, đây là kỳ họp rất thành công về mặt nội dung và đổi mới, tối giản về phương thức thực hiện. Kỳ họp này đã phát huy kết quả của Kỳ họp thứ 9 trong việc ứng dụng công nghệ. Nhiều ý kiến khẳng định, việc họp trực tuyến chỉ khác về hình thức so với họp tập trung, nhưng các đại biểu vẫn tập trung trách nhiệm, trí tuệ dành cho Kỳ họp.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) cho rằng, một trong những đổi mới tích cực trong Kỳ họp này là đã áp dụng công nghệ thông tin, vừa họp trực tuyến vừa họp tập trung. Tài liệu được cung cấp thông qua máy tính bảng vừa thể hiện tính tiên phong trong ứng dụng công nghệ, vừa tiết kiệm ngân sách, tạo thuận lợi cho đại biểu khi cần xem xét tư liệu liên quan.

Phát biểu bế mạc Kỳ họp Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá: Tại kỳ họp này, các vị đại biểu Quốc hội đã tiếp tục thể hiện tinh thần trách nhiệm phát huy cao độ trí tuệ, tâm huyết, kinh nghiệm hoạt động của người đại biểu nhân dân xuất phát từ thực tiễn đặt ra đã đánh giá, phân tích sâu sắc, toàn diện tình hình, từ kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, phòng, chống tham nhũng cho đến phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu… để đề xuất những giải pháp sát thực, căn cơ trong từng nội dung mà Quốc hội xem xét, quyết định.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, bước sang năm 2021 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với nhiều thời cơ và vận hội mới. Đây là năm tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 và cũng là năm đầu tiên thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025. 

Tuy nhiên, dự báo nước ta sẽ tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn. Quốc hội đề nghị Chính phủ, các cấp, các ngành và kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp, các tầng lớp Nhân dân tiếp tục phát huy mạnh mẽ tinh thần dân tộc, đoàn kết, đồng sức, đồng lòng và chủ động, trách nhiệm cao để thực hiện mục tiêu phòng, chống dịch bệnh và phục hồi phát triển kinh tế, phấn đấu hoàn thành cao nhất các chỉ tiêu, kế hoạch đã đề ra, tạo nền tảng để chúng ta bước vào giai đoạn phát triển mới; đồng thời, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền quốc gia, xây dựng môi trường hòa bình, ổn định để phát triển bền vững đất nước. 

Trước mắt, tiếp tục quan tâm, ủng hộ, chia sẻ, chung tay giúp đỡ đồng bào tại các tỉnh miền Trung khắc phục hậu quả bão, lũ, nhanh chóng ổn định cuộc sống và khôi phục sản xuất, kinh doanh.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Chính phủ, các cấp, các ngành cần khẩn trương triển khai thực hiện các luật, nghị quyết mới được Quốc hội thông qua, nhất là cần tích cực, chủ động rà soát, chuẩn bị các điều kiện để bảo đảm lộ trình thực hiện một số nội dung theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường và Luật Cư trú. Chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền, vận động Nhân dân tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật; nghiên cứu, tiếp thu nghiêm túc ý kiến của đại biểu Quốc hội, của cử tri và nhân dân để có các giải pháp thiết thực, hiệu quả hơn.

Ngay sau bế mạc kỳ họp này, đề nghị các vị đại biểu Quốc hội báo cáo kết quả kỳ họp, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân, tìm hiểu, nắm bắt thực tiễn đời sống xã hội để kịp thời phản ánh, kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan hữu quan để hoàn thành tốt hơn nữa trọng trách của người đại biểu Nhân dân từ nay đến hết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV.

Theo TTXVN