Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng "dạy" Võ Huy Tâm sửa văn

Võ Huy Tâm (1926-1996) là nhà văn nổi tiếng viết về đề tài công nhân. Ông đã xuất bản nhiều cuốn sách, đa phần là tiểu thuyết và truyện ngắn. Tất cả đều xoay quanh đề tài công nhân vùng mỏ. Bản thân ông là một công nhân mỏ. Tính cách chất phác, cần cù của người thợ mỏ đã ảnh hưởng đến nhiều tác phẩm của ông.

Võ Huy Tâm từng làm tổ trưởng văn xuôi ở Báo Văn nghệ (1963-1975) và là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa I và II. Nhà văn Võ Huy Tâm có những kết quả trong văn chương như vậy cũng là do đã gặp được nhà văn Nguyễn Huy Tưởng- người đầu tiên dạy ông sửa văn.

Theo nhà văn Tô Hoài, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng là người thầy dạy, người hướng dẫn Võ Huy Tâm sửa văn. Cũng theo nhà văn Tô Hoài, khoảng năm 1951, tại Chiến khu Việt Bắc (ở xóm Chòi, Định Hóa, Thái Nguyên), cơ quan Hội Văn nghệ Việt Nam nhận được tập bản thảo tiểu thuyết có tên là  "Đình công" dày hàng trăm trang, chữ viết bút mực loằng ngoằng nhưng rõ nét, dễ đọc. Lúc đó, cơ quan giao cho anh Đức Lân, cán bộ văn phòng đánh máy lại. Nguyễn Huy Tưởng đọc bản thảo rồi tấm tắc khen nội dung, tình tiết lạ, hay và nói với nhà văn Tô Hoài:

- Nó (Võ Huy Tâm) viết về công nhân, công nhân mỏ. Đề tài này chưa có trong văn học kháng chiến. Tác giả như nghĩ đến đâu viết đến đấy, có cái hay sốt dẻo nhưng phải chữa nhiều. 

Nguyễn Huy Tưởng xin ý kiến anh Lành (Tố Hữu) gọi Võ Huy Tâm sang cơ quan Hội Văn nghệ để chữa tác phẩm "Đình công" cho kỳ được. Ít ngày sau, Võ Huy Tâm gặp Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng. Nhìn Võ Huy Tâm mảnh khảnh, mặt hốc hác, da tái mét vì sốt rét, các nhà văn đã cho Võ Huy Tâm được ở đây mấy tháng chỉ có một nhiệm vụ duy nhất chữa lại bản thảo tiểu thuyết "Đình công". Hằng ngày, Võ Huy Tâm sang chỗ Nguyễn Huy Tưởng hỏi, có ngày hỏi tới bốn, năm lần. Hai thầy trò cứ rì rầm trao đi, đổi lại. Vậy mà thầy Tưởng không bao giờ to tiếng. Ông bảo ban Võ Huy Tâm rất nhẹ nhàng, chữa từng đoạn một rồi hướng dẫn nên cắt chỗ nào, nối chỗ nào, chữa chữ nào. Nguyễn Huy Tưởng không hề chữa một câu, một chữ nào. Khi đã sửa xong, Võ Huy Tâm chép đi chép lại sang tập giấy mới, đóng khâu gáy từng cuốn một thật cẩn thận đưa cho Nguyễn Huy Tưởng xem. Xem xong Nguyễn Huy Tưởng đã ưng ý rồi ông chuyển cho Nguyễn Văn Mại, lúc đó phụ trách hành chính cơ quan đem đi in. Trước khi đem in, tác phẩm "Đình công" đã được đổi tên là "Vùng mỏ" cũng do Võ Huy Tâm tự chọn.

Nhà văn Tô Hoài đã có nhận xét: Cách Nguyễn Huy Tưởng giúp Võ Huy Tâm làm lại tiểu thuyết "Vùng mỏ" thật tài tình. Ông khơi gợi cho đến khi Võ Huy Tâm nghe ra và làm... (Báo Văn nghệ 3.5.1997).

Năm 1952, tiểu thuyết "Vùng mỏ" đã đoạt giải nhất Giải thưởng của Hội Văn nghệ Việt Nam.

LÊ HỒNG THIỆN (st)