Âm vang Chiến thắng Điện Biên Phủ

Chiến thắng Điện Biên Phủ cách đây 65 năm nhưng dư âm những ngày đạn bom khói lửa vẫn còn lưu giữ trong ký ức, trong các tác phẩm văn, thơ, nhạc, họa, điện ảnh… Ta vẫn còn nghe âm vang tiếng hò reo hồ hởi từ lồng ngực không thể kìm nén nổi:“Hoan hô chiến sĩ Điện Biên” trong thơ Tố Hữu hay điệu “Hò dô ta nào...” trong nhạc Hoàng Vân. Cuộc chiến đã đi qua nhưng vẫn còn lắng lại trong cảm xúc hồi tưởng của mọi người. Lắng để hiểu thêm về “Giá từng thước đất” trong thơ Chính Hữu. Lắng để biết ơn sự hy sinh của các chiến sĩ Điện Biên...

Nhà thơ quân đội Anh Ngọc trở lại Điện Biên sau 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Ấn tượng ám ảnh với ông nhất là màu mây trắng Điện Biên, từ đó lan tỏa bao thao thức, ngẫm ngợi, nghĩ suy khi cuộc chiến đã lùi vào quá khứ. Vẫn còn đó những hiện vật trong bảo tàng, những địa danh lịch sử. Còn đó những rung động ở bề sâu tâm thức mà chỉ có thi sĩ với ăng ten nhạy cảm của mình mới nắm bắt được. Nhịp điệu của tứ thơ được láy lại “Trời Điện Biên mây trắng” như là một thổn thức của bao cựu chiến binh trở về thăm lại chiến trường xưa. Có thể nói bài thơ như một bức tranh tâm trạng giàu nhạc tính và sắc màu hội họa. Bắt đầu là màu trắng hoa ban và “Khuy bạc sáng hai hàng” trên “Màu áo cô gái Thái”. Đây cũng là những gam màu biểu tượng sức sống nơi miền Tây Bắc của Điện Biên. Thi sĩ Anh Ngọc thật có lý và đậm tình trắc ẩn khi chọn những sắc trắng Điện Biên để dệt vào đó những “Thổ cẩm tâm trạng” của mình đan cài bao nỗi niềm. Đó là áo trắng màu cơm lam, màu khói bếp. Ta như được thấm đậm cả hương vị, hương rừng, tình người của Điện Biên. Từ thị giác, vị giác tạo ra một cảm giác thân thiện của vùng đất năm xưa là chiến trường ác liệt.

Tôi có cảm giác hai khổ thơ đầu là “gam sáng” điệu thức trưởng để nhảy quãng vận động cảm xúc vào “gam trầm” điệu thức thứ. Đó là màu khói bom napan “Đọng đến giờ chưa tan”. Sự liên tưởng của trời mây trắng với khói bom rồi màu lá cờ hàng “Một chiều bay trắng đất/ Trắng trời như khăn tang” xen lẫn thực và ảo, không gian và thời gian. Thi pháp đó tạo ra cái thế chênh chao mà chỉ có thơ với số đơn vị ngôn từ ít nhất, nhưng tiếng vọng dư âm lại da diết nhất nói được những điều sâu thẳm tâm linh nhất. Nhà thơ Anh Ngọc với sự ân tình chia sẻ, đồng cảm khi ông bắt gặp:“Màu bạc đầu bạn cũ/ Tìm nhau trong nghĩa trang” giữa “Màu mộ chí hàng hàng”. Ông không nói sắc màu những nấm mộ chí mà ta cứ thấy hiện lên màu trắng qua từ láy “hàng hàng”. Và cứ ngỡ như những liệt sĩ Điện Biên vẫn còn trong đội hình hành quân ngày ấy.

Viết về một đề tài trực diện chiến tranh dù là quá khứ không thể không nói đến những mất mát, hy sinh là có thật. Như “Màu xương trắng đồi hoang”. Nhưng ở đây từ cung trầm lắng đọng đến rụng rời ấy bất ngờ tứ thơ được bay lên bằng hình ảnh: “Trắng hoa lau bạt ngàn”. Đất đai Tổ quốc đã hóa thân một phần sự hy sinh của các liệt sĩ để thành bạt ngàn lau trắng lay động. Lau trắng cũng chính là một phần vẻ đẹp thiên nhiên tượng trưng cho sự sống. Mây trắng Điện Biên trên cao và lau trắng Điện Biên dưới đất như đối ảnh, trường tồn mãi một hình ảnh Điện Biên Phủ không thể nào phai mờ trong ký ức. Tôi hình dung sự láy lại: “Trời Điện Biên mây trắng” là chủ ý của nhà thơ tạo ra hợp âm của một cung đàn da diết, của những đàn chim tung cánh bay, của những lớp sóng tâm tư lan tỏa. Đó cũng chính là sự ngân vang của một tứ thơ xúc động khi viết về Điện Biên Phủ...

NGUYỄN NGỌC PHÚ