Chẩn đoán bệnh cho cá nuôi

Song việc nhân nuôi một cách ồ ạt, tự phát như hiện nay ở một số địa phương đã khiến cho nhiều lồng cá, đàn cá bị bệnh mà người nuôi không thể kiểm soát thiệt hại. Qua tham khảo về những kỹ thuật chuyên môn xin đưa ra phương pháp chẩn đoán bệnh cá nuôi như sau:

- Điều tra ao nuôi: Cá mắc bệnh không những biểu hiện các dấu hiệu bệnh lý trên cơ thể, mà còn thể hiện các hiện tượng trong ao. Khi có hiện tượng cá chết, ngoài nguyên nhân do mắc bệnh còn có thể do môi trường nước bị nhiễm bẩn, nhiễm độc tố do các chất thải của nhà máy công nghiệp, nước sinh hoạt thải ra, do phun thuốc trừ sâu... Do đó, cần phải kiểm tra hiện trường bao gồm:

+ Nếu cá bị bệnh cấp tính, tỷ lệ cá chết tăng nhanh chỉ trong 2-3 ngày. Trường hợp này cá thường có màu sắc và thể trạng không khác bình thường. Hiện tượng cá bị bệnh cấp tính chủ yếu do môi trường nước bị nhiễm độc. Do đó cần đo các chỉ tiêu môi trường nước so sánh với các giới hạn cho phép. 

+ Trường hợp cá bị bệnh có thể trạng gầy yếu, màu sắc hơi tối so với bình thường, tách đàn bơi lờ đờ trên mặt nước hoặc quanh bờ, lồng nuôi. Tỷ lệ chết tăng lên từ từ mà trong thời gian dài mới đạt đỉnh cao (2-3 tuần) thì đó là do cá bị bệnh mạn tính.

- Điều tra tình hình quản lý chăm sóc: Cá mắc bệnh có liên quan đến vấn đề chăm sóc và quản lý ao như chất lượng thức ăn kém, cho ăn quá nhiều... dễ dẫn đến chất lượng nước thay đổi (oxy hòa tan giảm, ảnh hưởng đến sức khoẻ của cá).

-  Điều tra tình hình biến đổi thời tiết: Thời tiết quá nóng, quá rét hoặc mưa gió thất thường... đều ảnh hưởng đến sức khỏe của cá. Do đó cần phải kiểm tra thời gian trước đó từ 5-7 ngày về các chế độ thuỷ hóa của ao nuôi trồng thuỷ sản.

- Kiểm tra cơ thể cá: Đối với ký sinh trùng lớn như giáp xác, nấm thuỷ my... có biểu hiện tiết nhiều chất nhờn, chảy máu hoặc có các bào nang thành chấm nhỏ. Một số tác nhân gây bệnh nhỏ như vi khuẩn, ký sinh đơn bào... mắt thường không thể nhìn thấy được có thể dựa vào các dấu hiệu bệnh lý của 10 bệnh nhiễm khuẩn có biểu hiện xuất huyết viêm, thối rữa, hoại tử, dựng vẩy, ăn mòn vỏ... Do đó cần phải xem xét tỉ mỉ các dấu hiệu để chẩn đoán bệnh trên các bộ phận như sau:

* Kiểm tra trên da: Đặt cá trên khay, quan sát từ đầu đến miệng, mắt, nắp mang, vẩy, vây, tia vây có các tác nhân gây bệnh.

* Kiểm tra mang các tơ mang và nắp mang có đóng mở lại bình thường, trên tơ mang có nhiều nhớt, dính bùn và ký sinh trùng (giáp xác, sán đơn chủ…) ký sinh hay không.

 * Kiểm tra nội tạng gồm hệ tiêu hóa, dạ dày, ruột có thức ăn, có hơi không, trên thành có xuất huyết không, có giun sán ký sinh trong dạ dày ruột hay không. Kiểm tra cơ quan khác như gan, thận, lá lách, bóng hơi có các bào nang của giun sán, điểm xuất huyết của bệnh vi khuẩn.

+ Kiểm tra bằng kính hiển vi, đối với chỗ bị bệnh mà mắt thường không quan sát được.

Ngoài ra có nhiều bệnh không thể phân tích ngay tại hiện trường, người nuôi cá cần tìm đến các nhà chuyên môn thủy sản để được tư vấn và hướng dẫn phòng trị bệnh hiệu quả, sao cho thiệt hại do cá bị bệnh ở mức thấp nhất.

HỒNG PHONG (Trạm Khuyến nông huyện Nam Sách)