Chậm về đích vì chờ hỗ trợ

Để có cơ sở hạ tầng đồng bộ như hiện nay, xã Đồng Lạc (Nam Sách) đã phải nợ tới 30 tỷ đồng

Năm 2015, UBND tỉnh  tiếp tục có chủ trương hỗ trợ "đặc thù" cho các xã đăng ký về đích trong xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, đã nửa năm trôi qua mà việc cụ thể hóa chủ trương trên vẫn chưa được thực hiện. Vì vậy, không ít xã đã đăng ký nhưng rất khó để về đích ngay trong năm nếu không được UBND tỉnh hỗ trợ kịp thời.

Cạn vốn đầu tư

Xã Đồng Lạc (Nam Sách) đã hoàn thành 18 trong tổng số 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM). Tiêu chí còn lại là thủy lợi cũng đã đạt 75%, tuy nhiên do thiếu khoảng 1 tỷ đồng nên dù chỉ còn 500 m kênh mương cần kiên cố nhưng xã vẫn chưa thể làm xong. Mặc dù số tiền không lớn nhưng do trước đó xã đã huy động mọi nguồn lực như: quy hoạch và đấu giá chuyển quyền sử dụng đất, vận động nhân dân đóng góp, doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư... nên hiện nay xã không tìm đâu ra nguồn vốn để làm nốt 500 m kênh mương còn lại. Bởi để có cơ sở hạ tầng hoàn thiện và đồng bộ như hiện nay, xã đang phải gánh một khoản nợ 30 tỷ đồng. “Chúng tôi chỉ còn biết trông chờ vào sự đầu tư của tỉnh. Nếu không có sự hỗ trợ của tỉnh, chắc chắn Đồng Lạc sẽ không thể hoàn thành xây dựng NTM trong năm nay”, ông Đào Xuân Biên, Phó Chủ tịch UBND xã nói.

Chỉ cần hoàn thiện tiêu chí trường học và sân vận động là xã Đồng Gia (Kim Thành) sẽ hoàn thành việc xây dựng NTM nhưng hiện nay xã không có vốn để làm tốt 2 tiêu chí này. Ông Phan Thanh Hải, Chủ tịch UBND xã Đồng Gia cho biết: "Tổng vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng của địa phương đến nay đã lên đến vài chục tỷ đồng. Ngoài ngân sách xã, địa phương đã tích cực vận động nhân dân, doanh nghiệp đóng góp, ủng hộ, nhưng việc vận động hiện rất khó khăn vì có gia đình đã đóng cả chục triệu đồng cho xây dựng NTM. Xã đã quy hoạch đất để đấu giá nhưng do kinh tế khó khăn nên chưa tổ chức đấu giá được. Để hoàn thành 2 tiêu chí còn lại, xã cần khoảng 10 tỷ đồng. Đây thực sự là nguồn vốn quá lớn so với thực lực hiện có của địa phương”.

Khó khăn của Đồng Lạc và Đồng Gia cũng là khó khăn chung của các xã đã gần về đích trong xây dựng NTM. Theo thống kê của Ban chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh, đến nay, trung bình mỗi xã đã đầu tư khoảng 90 tỷ đồng cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng NTM. Trong đó, ngoài ngân sách hỗ trợ của tỉnh, huyện, thì chủ yếu là ngân sách của xã và huy động sự đóng góp của nhân dân. Nhiều xã đã cạn vốn, không còn tìm đâu ra kinh phí đầu tư xây dựng các công trình còn lại.

Chờ đợi

Ngay sau khi tỉnh có chủ trương để các xã tự đăng ký hoàn thành xây dựng NTM trong năm nay, xã Hồng Dụ (Ninh Giang) đã đăng ký ngay. Tuy nhiên, đến nay xã vẫn chưa biết có được chọn hỗ trợ hay không. Ông Vũ Đình Thẩm, Bí thư kiêmTrưởng Ban chỉ đạo xây dựng NTM xã Hồng Dụ cho biết: "Chúng tôi mong tỉnh cho biết chúng tôi có được chọn để hoàn thành NTM trong năm nay hay không. Đề nghị UBND tỉnh sớm ban hành cơ chế đặc thù để hỗ trợ các địa phương. Đến nay, Hồng Dụ đã hoàn thiện 17 tiêu chí, chỉ còn 2 tiêu chí  là trường học và sân vận động. Nếu được chọn, xã sẽ phải đẩy nhanh tiến độ thực hiện vì thời gian không còn nhiều”. Để hoàn thiện 2 tiêu chí này, địa phương cần khoảng 20 tỷ đồng, trong đó 15 tỷ đồng để xây dựng trường THCS, còn lại để làm sân vận động. Xã có kế hoạch sẽ đấu giá chuyển quyền sử dụng đất ở trường THCS cũ và vận động các doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư trước, xã sẽ trả dần trong những năm sau để hoàn thành 2 tiêu chí còn lại.

Ông Mai Nhật Tân, Thư ký Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh cho biết: "Thực hiện sự chỉ đạo của tỉnh, chúng tôi đã sớm triển khai việc đăng ký hoàn thành NTM xuống các xã. Chúng tôi yêu cầu các xã phải thống kê chi tiết những tiêu chí làm được và chưa làm được. Với những tiêu chí chưa làm được  cần bao nhiêu vốn, dự kiến thời gian hoàn thành. Từ đó, chúng tôi lập danh sách trình UBND tỉnh xem xét và lựa chọn. Đồng thời, chúng tôi cũng trình tỉnh về cơ chế hỗ trợ cho các xã được lựa chọn. Tuy nhiên, đến nay tỉnh vẫn chưa ban hành quyết định hỗ trợ".

Năm 2014, UBND tỉnh ban hành cơ chế đặc thù và lựa chọn được  15 xã hoàn thành NTM từ tháng 5. Tuy nhiên, đến cuối năm cũng chỉ có 13 xã hoàn thiện, còn 2 xã chưa hoàn thành. Có nhiều nguyên nhân nhưng trong đó một phần là do việc giải phóng mặt bằng để thực hiện các công trình gặp khó khăn, thời gian hoàn thiện các công trình kéo dài. Vì vậy, việc tỉnh chậm ban hành cơ chế cũng như công bố danh sách các xã được hỗ trợ sẽ gây không ít khó khăn cho việc phấn đấu về đích của các xã. Ông Mai Nhật Tân cho biết thêm: "Trong danh sách 43 xã đăng ký hoàn thành NTM trong năm nay có những xã mới đạt 14-15 tiêu chí. Có những tiêu chí không chỉ cần vốn lớn mà còn cần cả thời gian thực hiện như: trường học, nhà văn hóa... Hiện nay, rất nhiều xã đang kỳ vọng vào cơ chế hỗ trợ của tỉnh, vì vậy đề nghị tỉnh sớm ban hành các quyết định để các địa phương còn triển khai thực hiện".

Các xã cũng cần chủ động trong việc hoàn thiện các tiêu chí NTM, tránh tư tưởng chủ quan, trông chờ và phụ thuộc hoàn toàn vào tỉnh. Có như vậy, việc xây dựng NTM mới đạt được kết quả như mong muốn.

Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã đề xuất với Ban chỉ đạo tỉnh về cơ chế và các phương án hỗ trợ. Theo đó, tiếp tục hỗ trợ như năm 2014. Các xã sẽ được hỗ trợ 30% kinh phí xây dựng hạng mục giao thông nông thôn; 60% số kinh phí xây mới kênh mương; các công trình khác như trường học, nhà văn hóa, trạm y tế, sân vận động... được hỗ trợ 70% số kinh phí xây dựng, đều tăng 10% so với cơ chế hỗ trợ cho các xã không nằm trong danh sách này. Văn phòng Điều phối cũng xây dựng 3 phương án hỗ trợ. Phương án thứ nhất: Đối với 5 huyện, thị xã năm 2014 mới hỗ trợ 1 xã, năm nay được chọn 2 xã. Còn 7 huyện, thành phố năm 2014 đã hỗ trợ 2 xã, năm nay được chọn 1 xã. Như vậy sẽ có 17 xã được chọn. Dự kiến tổng kinh phí hỗ trợ theo cơ chế đặc thù là 127,1 tỷ đồng.  Phương án 2 sẽ chọn mỗi đơn vị 2 xã (riêng huyện Bình Giang chỉ có 1 xã đăng ký hoàn thành NTM trong năm nay). Tổng nguồn vốn hỗ trợ dự kiến trên 179 tỷ đồng. Phương án thứ 3 là sẽ hỗ trợ cả 43 xã đăng ký, tổng kinh phí dự kiến 365,4 tỷ đồng.

NGỌC THỦY