Cá tra đổ đống bán bên lề đường, người nuôi đổ nợ

Một điểm bán cá tra bên đường trên quốc lộ 61C (đường nối dài Vị Thanh - Cần Thơ) - Ảnh: CHÍ CÔNG

Dù đang chiếm hơn 90% thị phần cá tra toàn cầu, giữ thế "độc quyền" cung ứng sản phẩm cá tra cho cả thế giới nhưng giá cá tra xuất khẩu của Việt Nam luôn bấp bênh, khiến cho người nuôi thường xuyên rơi vào cảnh trúng giá thì không có cá, đua nhau nuôi nhiều thì cá bị ế ẩm, người nuôi thua lỗ.

Cá nuôi để xuất khẩu được bán... lề đường

Bày 2 mâm cá tra dưới dốc cầu Ba Láng (quận Cái Răng, Cần Thơ), anh Trần Văn Ngoan - đến từ huyện Phụng Hiệp (Hậu Giang) - cho biết do không có thương lái nào đến hỏi mua, trong khi cá nuôi đã quá tháng nên gia đình anh buộc phải đem cá ra lề đường bán. 

"Dù giá cá bán lẻ lên tới 30.000 đồng/kg, cao hơn 10.000 đồng/kg so với giá bán cho thương lái nhưng tui hổng mấy vui" - anh Ngoan cho biết.

Theo anh Ngoan, sản lượng cá tra thương phẩm của gia đình anh lên tới 50 tấn, đã quá lứa nhưng không thương lái nào đến hỏi mua hoặc mua với giá rất thấp, tính ra bị lỗ nặng nên gia đình anh mới quyết định đưa cá ra bán ở lề đường. Ngoài điểm bán do chính anh đứng trông, gia đình anh còn mở 3 điểm bán lề đường khác.

Nhiều người thấy anh Ngoan bày bán cá tra ven đường nên cũng tò mò rồi mua một vài ký, tiêu thụ rất chậm, có hôm ế ẩm cả buổi chợ. "Cực chẳng đã tui mới đem cá tra ra bán lẻ dọc lề đường, bởi số lượng tiêu thụ mỗi ngày không nhiều trong khi sản lượng cá rất lớn, lên tới 50 tấn, với mục đích xuất khẩu" - anh Ngoan nói.

Dọc quốc lộ 91 từ xã Vĩnh Thạnh Trung đến thị trấn Cái Dầu (huyện Châu Phú, An Giang) cũng xuất hiện một số điểm bán cá tra ven đường. Chị Hiền - một người đứng bán cá trên tuyến quốc lộ 91 - cho biết đã đưa cá tra ra bán lề đường hơn một tháng nay, mỗi ngày bán 50 - 100kg. "Bán ở dọc lề đường được nhiều hơn ở chợ, hôm bán được ít cũng khoảng 50kg, còn ngày nào tiêu thụ tốt cũng bán được cả trăm ký" - chị Hiền cho biết.

Trong vai người cần bán cá tra quá lứa, chúng tôi đã liên hệ ông Đ. (xã Khánh Hòa, huyện Châu Phú), người chuyên mua cá ở các ao rồi bán lại cho thương lái, cho biết tùy theo thời điểm mà có giá khác nhau. Như hiện tại ông mua 22.000 đồng/kg từ các hầm cá ở huyện Châu Phú. "Mỗi ngày tôi có thể mua từ 20 - 30 tấn cá tra để cung cấp cho các bạn hàng trong và ngoài huyện. Cá loại nào tôi cũng mua hết nhưng giá cá tra tùy theo thời điểm" - ông Đ. nói.

Tiêu thụ cá tra tại các siêu thị ở TP.HCM có xu hướng tăng thời gian gần đây nhờ giá cá giảm - Ảnh: Ng.TRÍ

Đổ nợ do phải bán cá dưới giá thành

Trao đổi với chúng tôi, ông Phan Thanh Phong (xã Tân Phước Hưng, huyện Phụng Hiệp, Hậu Giang) cho biết gia đình ông cũng điêu đứng do hơn 40 tấn cá trong ao nuôi đã quá lứa bán nhưng thương lái vẫn biệt tăm, trong khi giá cá có thời điểm thấp hơn 19.000 đồng/kg. 

"Với mức giá này, gia đình tui bị lỗ 3.000 - 4.000 đồng/kg. Tui buộc phải đem ra chợ bán với giá cao hơn chút đỉnh nhưng một ngày cũng chỉ kéo 2-3 tấn cá. Mà kéo riết cá đừ nên bỏ ăn và mất ký, tui cũng bị lỗ nặng" - ông Phong chia sẻ.

Thời gian gần đây, theo ông Phong, cứ nghe đến cá tra người dân tại khu vực này đều lắc đầu vì "ớn đến tận cổ". Gia đình ông Phong còn may mắn giữ lại đất, đang tính chuyển sang trồng thêm xoài, cam và nuôi heo để cải thiện kinh tế, trong khi nhiều hộ nuôi cá khác bán cả đất để trả nợ vay vẫn còn ôm nợ do liên tục thua lỗ vì giá cá tra đứng ở mức thấp suốt 2 năm nay, nhất là khi hoạt động xuất khẩu cá gặp khó khăn hơn do dịch Covid-19.

Sau mấy năm "lên bờ xuống ruộng" với đống nợ khổng lồ do giá cá tra đứng ở mức thấp trong một thời gian dài, ông Trần Văn Bơ và bà Nguyễn Thị Phượng (xã Tân Phước Hưng, huyện Phụng Hiệp, Hậu Giang) từng buộc phải bán hơn 24 công đất để lấy tiền trả 1,4 tỷ đồng cho ngân hàng. 

Theo lời kể của ông Bơ, vào năm 2005, với kỳ vọng làm giàu từ nghề nuôi cá tra, ông vay 150 triệu đồng để đào ao nuôi cá tra nhưng đã mất cả vốn lẫn lãi do bị người mua cá lừa.

Không muốn bỏ không ao nuôi, ông Bơ lại tiếp tục vay vốn ngân hàng để nuôi cá và bắt đầu lún sâu vào nợ nần do giá cá cứ liên tục giảm, có thời điểm chạm đáy 17.000 - 18.000 đồng/kg cá thương phẩm. 

"Vào năm 2016, giá cá rớt còn 17.000 đồng/kg, lỗ trắng mất đứt 24 công ruộng. Giờ tôi có cơm ăn cơm, có cháo ăn cháo, hết dám nuôi nó rồi" - ông Bơ nói và lắc đầu nhìn ao nuôi rộng hơn 1.000m2 của gia đình mọc đầy lục bình và rau muống.

Dọc theo quốc lộ 91 đoạn huyện Châu Phú (An Giang) có nhiều điểm bán cá tra ven đường - Ảnh: BỬU ĐẤU

Theo ông Trần Văn Tuấn - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phụng Hiệp, diện tích ao nuôi cá tra tại địa phương này có thời điểm lên tới 50 - 55ha nhưng hiện chỉ còn khoảng 12ha, nhiều người đóng ao nuôi hoặc bán đất trả nợ vì giá cá tra quá thấp, càng nuôi càng lỗ và ôm nợ. 

"Với những hộ nuôi cá tra còn đất sản xuất, chúng tôi tìm giải pháp hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng như trồng mít, chanh không hạt hoặc nuôi các loại cá khác... để ổn định cuộc sống" - ông Tuấn cho biết.

Theo Tuổi trẻ