Bộ trưởng Ngoại giao ứng khẩu thơ

Cố Bộ trưởng Ngoại giao, nhà thơ Xuân Thuỷ (1912-1985), quê ở xã Xuân Phương, Hoài Đức (Hà Nội). Người ta biết Xuân Thuỷ là một nhà ngoại giao, ông từng làm Bộ trưởng Ngoại giao, một nhà báo cách mạng, người sáng lập ra báo Suối Reo ở nhà tù Sơn La, chủ bút báo Cứu Quốc. Ông còn là Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam và nhận giải thưởng báo chí quốc tế, giữ nhiều trọng trách trong các cơ quan Đảng và Nhà nước: Phó Chủ tịch Quốc hội, Bí thư Trung ương Đảng. Ông còn là một nhà thơ thực thụ. Ông đã xuất bản hai tập thơ: Thơ Xuân Thuỷ (Nhà xuất bản Văn học - 1974) và Đường Xuân (Nhà xuất bản Tác phẩm mới - 1979, nay là Nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam).

Chừng ấy cương vị lớn lao, trọng trách nặng nề, nhưng nhà thơ Xuân Thuỷ vẫn thường xuyên đi cơ sở. Vốn đã quen chịu đựng gian khó, tù đầy ở các nhà tù, nên thời bình cũng như thời chiến ông đều tìm đến những nơi khó khăn nhất, chiến đấu ác liệt nhất. Thời chống Mỹ cứu nước, ông đã vào tận Quảng Bình thăm xã Ngư Thủy - một vùng biển,  trọng điểm đánh phá ác liệt của máy bay và tàu chiến Mỹ. Xã này có một đơn vị nữ pháo binh thành lập vào ngày 20-11-1967. Bằng 8 viên đạn pháo 37 li, các chị đã bắn cháy một tàu chiến Mỹ mang số hiệu 013 vào ngày 27-3-1968. Đến ngày 16-5-1968, lập thành tích mừng thọ Bác Hồ 78 tuổi, đơn vị nữ pháo binh này lại bắn cháy chiếc tàu chiến thứ 3 của giặc Mỹ. Bác Hồ đã gửi thư khen, tặng Huy hiệu của Người cho 37 nữ chiến sĩ trong đơn vị. Năm 1970, đơn vị này được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng ba và phong tặng đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang.

Được biết Quảng Bình có một đơn vị nữ anh hùng như thế, năm 1973, với cương vị là Bộ trưởng Ngoại giao và là vị Chủ tịch Hội Nhà báo đầu tiên, nhân chuyến về thăm và làm việc ở Quảng Bình, nhà thơ Xuân Thuỷ đã đến thăm đơn vị nữ pháo binh Ngư Thuỷ vào một buổi chiều đầy nắng gió. Trong khi nói chuyện với các nữ pháo binh, nhà thơ Xuân Thuỷ đã ứng khẩu 4 câu thơ:
Chiều nay Xuân Thuỷ thăm Ngư Thuỷ
Rừng biển mênh mông cuối Quảng Bình
Giặc Mỹ hay đâu cồn cát trắng,
Anh hùng toàn những nữ xuân xanh.

Nhiều chị em nghe thơ ứng khẩu của Bộ trưởng đều cười vui, có nhiều chị đã nhanh tay lấy bút chép vội vào sổ tay.

Nay những nữ pháo binh Ngư Thuỷ năm xưa người còn, người mất, nhưng những vần thơ của cố Bộ trưởng Xuân Thuỷ tặng những nữ pháo binh Ngư Thuỷ vẫn còn lưu bút trong những cuốn sổ tay bạc màu nắng và xám mùi bom đạn của các nữ cựu binh xưa.

LÊ HỒNG BẢO ANH