Xung đột thương mại Mỹ-Trung tiếp tục leo thang

Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục leo thang

“Cuộc chiến” thuế quan mới giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục leo thang khi đợt áp thuế bổ sung mới đối với hàng hóa của hai nước chính thức có hiệu lực cùng việc Trung Quốc khiếu nại Mỹ lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Các động thái này được giới chuyên gia dự báo có thể tiếp tục châm ngòi cho những biện pháp “ăn miếng trả miếng” quyết liệt hơn nữa, khiến xung đột thương mại dai dẳng suốt một năm qua giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới càng đi vào ngõ hẹp và gây ra những tác động khó lường.

“Cuộc chiến” thuế quan mới 

Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 2.9 cho biết, nước này đã khiếu nại Mỹ lên WTO về việc Mỹ áp thuế nhập khẩu đối với hàng hóa của Trung Quốc. Trong một tuyên bố, Bộ Thương mại Trung Quốc cho rằng, các hành động áp thuế mới nhất của Mỹ đã vi phạm sự đồng thuận đạt được giữa các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Mỹ tại cuộc gặp thượng đỉnh ở thành phố Osaka, Nhật Bản. Tuyên bố nhấn mạnh, Trung Quốc sẽ kiên quyết bảo vệ các quyền hợp pháp của mình theo các quy định của WTO.

Động thái trên được đưa ra một ngày sau khi đợt thuế bổ sung của Mỹ áp với hàng hóa của Trung Quốc chính thức có hiệu lực. Vào ngày 1-9, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu áp thế 15% đối với các mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc với tổng trị giá 125 tỷ USD, gồm loa thông minh, tai nghe hồng ngoại bluetooth và nhiều loại giày dép. 

Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh bắt đầu áp các mức thuế bổ sung 5% và 10% đối với 1.717 mặt hàng của Mỹ. Trung Quốc cũng áp thuế 5% đối với dầu thô của Mỹ. Đây là lần đầu tiên mặt hàng dầu của Mỹ trở thành mục tiêu bị áp thuế kể từ khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu cuộc tranh cãi thương mại hơn một năm trước đây.

Hồi tháng trước, Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ tăng thêm 5% đối với các mức thuế hiện tại và các mức thuế dự kiến áp với 550 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, sau khi Bắc Kinh thông báo các mức thuế đáp trả đối với hàng hóa Mỹ. Theo dự kiến, mức thuế 15% đối với các mặt hàng còn lại của Trung Quốc như điện thoại di động, máy tính xách tay, đồ chơi và quần áo sẽ có hiệu lực từ ngày 15.12. Tương tự, kể từ ngày 15.12 Bắc Kinh cũng sẽ áp thuế bổ sung với những mặt hàng còn lại trong danh sách hàng hóa của Mỹ tổng trị giá 75 tỷ USD bị áp thuế. Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ hôm 29.8 cho biết sẽ thu thập ý kiến của công chúng cho tới ngày 20.9 về kế hoạch tăng thuế lên 30% đối với 250 tỷ USD hàng hóa vốn đã bị áp mức thuế 25%.

Ngày 30.8 vừa qua, Tổng thống Trump cho hay nhóm thương mại của Trung Quốc và Mỹ sẽ tiếp tục đàm phán và gặp nhau trong tháng 9, song việc tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc dự kiến có hiệu lực vào ngày 1.9 sẽ không bị trì hoãn. Cùng ngày 30.8, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết hai đoàn đàm phán thương mại của Bắc Kinh và Washington vẫn duy trì kênh liên lạc hiệu quả. Trước đó, ngày 29.8, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết hai nước đang thảo thuận về cuộc đàm phán thương mại trực tiếp, dự kiến được tổ chức tại Mỹ vào tháng 9.

Rủi ro khó lường với cả Mỹ và Trung Quốc

Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc phát đi tín hiệu sẽ nối lại đàm phán tại Washington trong tháng 9 này, “cơn bão” thuế quan mới giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới khiến khả năng đạt thỏa thuận cho bất đồng thương mại kéo dài hơn 1 năm qua trở nên không mấy sáng sủa ,đồng thời được dự báo sẽ gây ra những tác động khó lường với kinh tế của cả hai nước.

Với kinh tế Mỹ, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) đều cảnh báo căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đang đe dọa khiến nền kinh tế số 1 thế giới rơi vào suy thoái.

Chuyên gia Gary Hufbauer thuộc Viện Kinh tế Quốc tế Peterson có trụ sở ở Washington cảnh báo căng thẳng thương mại có thể làm giảm mức tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ gần 1% trong ngắn hạn. Trong khi đó, theo kết quả khảo sát do Hiệp hội các ngành kinh tế quốc gia Mỹ thực hiện, khoảng 38% các nhà kinh tế được hỏi dự báo chu kỳ suy thoái tiếp theo của Mỹ sẽ bắt đầu vào năm 2020, trong khi có 34% các nhà kinh tế được hỏi khác cho rằng điều này sẽ xảy ra vào năm 2021.

Giới chuyên gia cho rằng, do vòng áp thuế lần này đánh vào các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, nên đối tượng chịu tác động mạnh hơn cả chính là người tiêu dùng Mỹ thông qua chuỗi cung ứng và việc gây sức ép lên giá cả các mặt hàng. Các hộ gia đình Mỹ sẽ phải lần đầu tiên đối mặt với vật giá leo thang kể từ khi ông Trump khơi mào cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Đáng ngại hơn, sau khi vòng áp thuế ngày 15-12 có hiệu lực, gần 99% số hàng hóa “Made in China” bán tại Mỹ sẽ bị áp thuế cao dẫn tới đội giá. Theo ước tính của Liên minh quốc gia những người đóng thuế Mỹ (NTU), mức thuế mới cũng sẽ khiến một hộ gia đình tại Mỹ phải trả thêm trung bình 621 USD tiền thuế mỗi năm. Công ty J.P. Morgan (Mỹ) thì đánh giá đợt thuế quan mới nhất của Washington sẽ khiến các hộ gia đình Mỹ thiệt hại trung bình 1.000 USD/năm. Những người có thu nhập thấp sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất, do giá tiêu dùng tăng cao có thể khiến người dân phải cắt giảm chi tiêu hoặc chật vật thanh toán hóa đơn.

Không chỉ tác động tới người tiêu dùng, việc áp thuế ngày 1.9 cũng khiến nhiều doanh nghiệp Mỹ khốn đốn. Một khảo sát các công ty Mỹ hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc cho thấy, có đến 81% các công ty cho biết leo thang căng thẳng thương mại đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, tăng 8 điểm phần trăm so với năm 2018. Trong khi đó, gần 40% số người được khảo sát cho biết họ bị mất doanh số bởi những lo ngại của các đối tác Trung Quốc về việc làm ăn kinh doanh với các công ty Mỹ, tăng gấp 7 lần so với năm ngoái. Hơn 160 tập đoàn công nghiệp Mỹ đã chỉ trích tình trạng leo thang cuộc chiến thương mại giữa hai nước hiện nay.

Ngoài ra, hầu hết các bang của Mỹ, đặc biệt là các bang có quan hệ giao thương nhiều với Trung Quốc cũng sẽ khó tránh khỏi những tác động nghiêm trọng. Theo số liệu của Cục Thống kê dân số của Mỹ năm 2018, Trung Quốc là đối tác thương mại nhập khẩu hàng đầu của 24 bang và thủ đô Washington DC. Trong khi đó có 4 bang xuất khẩu nhiều hàng hóa sang Trung Quốc hơn bất kỳ quốc gia nào là Oregon, Washington, Alaska và South Carolina. Như vậy, bất kỳ sự leo thang căng thẳng thương mại nào cũng sẽ gây hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế của những bang đó.

Về phía Trung Quốc, tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiếp tục có dấu hiệu chậm lại. Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) trong lĩnh vực sản xuất đã giảm từ 49,7 trong tháng 7 xuống còn 49,5 trong tháng 8, cho thấy hoạt động sản xuất bị thu hẹp và đây là tháng thứ tư liên tiếp hoạt động sản xuất tại Trung Quốc suy yếu. Đơn hàng xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 8 tiếp tục giảm tháng thứ 15 liên tiếp. Ngoài ra, tăng trưởng GDP của nước này trong quý II chỉ đạt 6,2%, mức thấp nhất trong gần 30 năm qua. Do không xuất khẩu được sang Mỹ, sản xuất trong nước lại quá tải nghiêm trọng khiến Trung Quốc đang phải ráo riết tìm nơi tiêu thụ số lượng hàng hóa dư thừa hằng năm lên đến gần 1.000 tỷ USD.

IMF và WB cũng cảnh báo căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang có thể làm giảm mức tăng trưởng GDP của Trung Quốc là 5% trong ngắn hạn. 

Trong khi đó, các tập đoàn nước ngoài hoạt động ở Trung Quốc cũng đang tìm cách dời hoạt động sản xuất đi nơi khác để tránh cuộc chiến thương mại dai dẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Một cuộc khảo sát gần đây của Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc và Thượng Hải cho thấy 40% số người được hỏi đang xem xét chuyển đổi hoặc đã chuyển cơ sở sản xuất tại Trung Quốc.

Đeo dọa chuỗi công nghiệp toàn cầu và thương mại thế giới

Giới chuyên gia cũng cho rằng, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang sẽ đe dọa đến an ninh chuỗi công nghiệp toàn cầu và gây nguy hiểm đối với thương mại quốc tế cũng như khiến triển vọng nền kinh tế thế giới thêm u ám, trong bối cảnh tăng trưởng đang chững lại và khả năng rơi vào suy thoái ngày càng hiện hữu. 

Tháng trước, IMF cho biết, thương mại toàn cầu trong quý đầu năm 2019 giảm xuống mức thấp nhất từ năm 2012 và hạ dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới trong năm 2019 từ 3,5% xuống còn 3,3%. IMF nhấn mạnh, tăng trưởng kinh tế thế giới sẽ hứng chịu những rủi ro khó lường nếu “bão” thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp diễn. WB cũng hạ mức dự đoán triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới từ 2,9% xuống còn 2,6% năm 2019.  

Còn theo dự báo của hãng Moody's, kinh tế thế giới tăng trưởng 2,7% trong năm 2019 và 2020, thấp hơn so với mức tăng 3,2% trong năm 2017-2018. Theo Moody’s, tình trạng này sẽ tiếp tục kéo dài trong 3-4 năm tới nếu căng thẳng thương mại Mỹ - Trung chưa có hồi kết.

Theo TTXVN