Thế bế tắc vẫn chưa được tháo gỡ sau cuộc tổng tuyển cử trước thời hạn ở Tây Ban Nha

Quyền Thủ tướng Pedro Sanchez bỏ phiếu tại Pozuelo de Alarcon ngày 10.11. Ảnh: Tân Hoa xã

Tuy nhiên, với việc không đạt đủ đa số ghế để có thể tự thành lập chính phủ, một lần nữa tình huống Quốc hội "treo" lại xảy ra tại Tây Ban Nha.

Bầu cử trong bất ổn chính trị và kinh tế

Kể từ khi giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử trước thời hạn hồi tháng 4 cho đến gần cuối tháng 9 năm nay, đảng PSOE của ông Sanchez vẫn không thể thành lập được chính phủ do chỉ có được 123 ghế trong tổng số 350 ghế tại hạ viện.

Kết quả này đã buộc ông Sanchez phải tìm kiếm sự ủng hộ của các chính đảng khác để có thể được phê chuẩn trở thành Thủ tướng chính thức của Tây Ban Nha.

PSOE lúc đó cần 42 ghế của đảng Unidas Podemos để có cơ hội thành lập liên minh cầm quyền. Tuy nhiên, vòng đàm phán giữa đảng PSOE và đảng cánh tả Unidas Podemos (UP) hôm 10.9 đã thất bại khi không gạt bỏ được bất đồng để đạt được thỏa thuận về việc thành lập một chính phủ liên minh, khiến Hoàng gia Tây Ban Nha phải ra quyết định tổ chức tổng tuyển cử lần thứ tư trong 4 năm qua.

Cuộc bầu cử lần này diễn ra trong bối cảnh cuộc khủng hoảng ở vùng Catalonia vẫn chưa chấm dứt và đảng Vox có quan điểm cực hữu đang trỗi dậy.

Bên cạnh đó, một điểm khá quan trọng khác là Tây Ban Nha cũng đang đối mặt với triển vọng kinh tế bất ổn với tăng trưởng đang chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp ở mức cao thứ hai trong Liên minh châu Âu (EU). Mặc dù nền kinh tế Tây Ban Nha đã có sự phục hồi ngoạn mục kể từ khi diễn ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, nhưng để đạt được mức tăng trưởng ổn định, bền vững cần phải có thêm thời gian.

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo kinh tế Tây Ban Nha sẽ tăng trưởng ở mức dưới 2% vào năm tới và đây sẽ là lần đầu tiên kinh tế nước này đạt mức tăng trưởng thấp như vậy kể từ năm 2014.

Trong khi đó, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) hạ mức dự báo tăng trưởng kinh tế của Tây Ban Nha năm 2019 và 2020 xuống lần lượt 1,1% và 1,2%.

Chính phủ Tây Ban Nha cũng đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của nước này trong năm 2019 và năm 2020, do nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại.

Theo dự thảo ngân sách trình lên Ủy ban châu Âu (EC), Chính phủ Tây Ban Nha dự kiến nền kinh tế lớn thứ tư châu Âu này sẽ đạt mức tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) 2,1% trong năm 2019, thấp hơn so với mức dự báo 2,2% được đưa trước đó. Chính phủ Tây Ban Nha cũng hạ dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2020 xuống 1,8%, từ mức dự báo tăng trước đó là 1,9%.

Ngoài sự tăng trưởng chậm lại của nền kinh tế toàn cầu, tình hình đầy bất ổn ở Catalonia cũng là một nhân tố gây ảnh hưởng đến nền kinh tế Tây Ban Nha do những căng thẳng chính trị tiếp diễn giữa chính quyền địa phương, lực lượng có quan điểm ly khai với chính quyền trung ương ở Madrid. Catalonia chiếm tới 19% nền kinh tế Tây Ban Nha và đây được coi là vùng có nền kinh tế lớn nhất nước..

Ngành du lịch Tây Ban Nha đã bị tác động mạnh do lượng khách từ các nước châu Âu giảm sút. Thêm vào đó, một số vùng ở Tây Ban Nha, nhất là ở miền Bắc, cũng chứng kiến tình trạng xuất khẩu sụt giảm. Tây Ban Nha chưa đứng trước nguy cơ rơi vào tình trạng suy thoái. Thậm chí, triển vọng kinh tế chậm lại đang khiến dư luận liên tưởng đến một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng.

Chính vì vậy, trước thềm cuộc tổng tuyển cử tại Tây Ban Nha, nhiều ý kiến cho rằng tình trạng bất ổn chính trị ở Tây Ban Nha vẫn chưa thể sớm chấm dứt sau cuộc tổng tuyển cử lần này.

Thế bế tắc chưa được tháo gỡ

Tham gia cuộc bầu cử lần thứ 4 trong vòng 4 năm qua tại Tây Ban Nha này có 6 chính đảng chủ chốt tại Tây Ban Nha tham gia gồm: đảng PSOE của Thủ tướng tạm quyền Pedro Sanchez, đảng Nhân dân (PP) theo đường lối bảo thủ của ông Pablo Casado, đảng cực hữu Vox, đảng cánh tả Unidas Podemos (UP) của nhà lãnh đạo Pablo Iglesias, đảng Ciudadanos (Cs) và đảng Mas Pais, vốn ly khai từ đảng UP.

Đúng như những dự đoán trước bầu cử, đảng PSOE của quyền Thủ tướng Pedro Sanchez đã dẫn đầu trong cuộc tổng tuyển cử trước thời hạn diễn ra ngày 10.11. Với 99,3% số phiếu được kiểm, PSOE giành được 120/350 ghế tại Hạ viện song lại không đủ để đạt được thế đa số 176 ghế, qua đó một lần nữa tạo ra tình huống Quốc hội "treo" tại Tây Ban Nha.

Trong khi đó, đảng Nhân dân (PP) theo đường lối bảo thủ giành được 88 ghế, cao hơn so với mức thấp kỉ lục 66 ghế ở lần bầu cử hồi tháng 4. Đáng chú ý nhất là sự nổi lên của đảng cánh hữu Vox, khi nhận được 52 ghế và trở thành lực lượng đứng thứ 3 tại Hạ viện. Trong cuộc bầu cử trước đó, Vox chỉ giành được 24 ghế.

Cũng với việc PSOE giành chiến thắng song không đạt được thế đa số để thành lập chính phủ, thế bế tắc chính trị kéo dài nhiều tháng qua ở nước này vẫn chưa thể tháo gỡ được. Quốc hội Tây Ban Nha dự kiến sẽ vẫn tiếp tục ở trong tình trạng chia rẽ, rời rạc. Để giải quyết thế bế tắc chính trị hiện nay, lãnh đạo PSCO Pedro Sanchez chắc chắn sẽ phải liên kết với các đảng khác.

Theo giới phân tích, kịch bản tốt nhất đối với ông Pedro Sanchez là quay lại đàm phán với đảng cánh tả Unidas Podemos. Tuy nhiên, lãnh đạo đảng Unidas Podemos, ông Pablo Iglesias vẫn giữ quan điểm phải được tham gia vào chính phủ liên minh, điều mà ông Sánchez đã từ chối.

Nếu PSOE bắt tay với đảng PP, liên minh này sẽ có đủ đa số ghế trong quốc hội. Tuy nhiên, cả hai đảng đều đã từng công khai loại trừ một thỏa thuận “đại liên minh” như vậy.

Trong 4 năm qua, các cuộc bầu cử ở Tây Ban Nha đều đưa đến các chính phủ thiểu số, hoặc bị “chết yểu” do các nhà lãnh đạo chính trị phải vật lộn để thích ứng trước sự trỗi dậy của các chính đảng mới, vốn là nguyên nhân chấm dứt tình trạng luân phiên thống trị của đảng PP hoặc đảng PSOE trong thời gian trước đây.

Một kịch bản khác là ông Sanchez có thể tìm kiếm sự hỗ trợ để thành lập một chính phủ thiểu số có khả năng thúc đẩy thông qua các chính sách quan trọng của đất nước vốn đang bị đình trệ lâu nay, như kế hoạch ngân sách mới. Song kịch bản này cũng được dự báo là không dễ dàng.

Trong khi chờ các chính đảng đàm phán để đi đến một thỏa thuận, một số ý kiến cho rằng các chính đảng cần phải “sáng tạo”, vượt ra ngoài các liên minh truyền thống nhằm tìm cách thành lập một chính phủ liên minh. Nếu các chính đảng ở Tây Ban Nha đạt được “bước đột phá” và đi đến thỏa thuận thành lập một chính phủ liên minh, tình trạng bất ổn chính trị sẽ dần được giải quyết và nền kinh tế nước này mới có cơ hội tăng trưởng trở lại. Dù khả năng này là khá mong manh, song đây là điều được dư luận Tây Ban Nha mong đợi.

Sau khi kết quả sơ bộ được công bố, lãnh đạo đảng PSOE Pedro Sanchez cho biết sẽ liên hệ với các lãnh đạo đảng khác trong ngày 11.11 theo giờ địa phương để giải quyết thế bế tắc chính trị hiện nay. Thủ tướng tạm quyền Tây Ban Nha khẳng định mục tiêu của ông là thành lập một chính phủ ổn định và “cấp tiến”.

Theo TTXVN